Денеска се одржа најспектакуларното судење што некогаш било одржано во Виетнам, што доликува на една од најголемите банкарски измами кои светот некогаш ги видел.

Зад прекрасниот жолт трем на судот од колонијалната ера во Хо Ши Мин Сити, 67-годишна Виетнамка беше осудена на смрт за грабеж на една од најголемите банки во земјата во период од 11 години, пренесува Би-Би-Си.

Вклучените бројки се вртоглави. Труонг Мај Лан е осудена за земање заем од 44 милијарди долари од Комерцијалната банка во Сајгон. Обвинителите велат дека 27 милијарди долари можеби никогаш нема да бидат вратени.

Вообичаено таинствените комунистички власти беа некарактеристично искрени во врска со овој случај, навлегувајќи во ситни детали за медиумите. Тие рекоа дека 2.700 луѓе биле повикани да сведочат, додека 10 државни обвинители и околу 200 адвокати биле вклучени во случајот.

Доказите биле во 104 кутии со вкупна тежина од шест тони. Осумдесет и пет обвинети беа судени со Труонг Мај Лан, која ги негираше обвиненијата.

„Никогаш немало вакво судење, мислам, во комунистичката ера“, вели Дејвид Браун, пензиониран претставник на американскиот Стејт департмент со долгогодишно искуство во Виетнам. „Сигурно немаше ништо од вакви размери“.

Судењето беше најдраматичното поглавје досега во антикорупциската кампања „Запалени печки“, предводена од генералниот секретар на Комунистичката партија, Нгујен Фу Тронг.

Конзервативен идеолог натопен во марксистичка теорија, Нгујен Фу Тронг верува дека народниот гнев поради нескротливата корупција претставува егзистенцијална закана за монополот на моќта на Комунистичката партија. Тој сериозно ја започна кампањата во 2016 година, откако не маневрираше со тогашниот премиер за да ја задржи главната функција во партијата.

Во кампањата двајца претседатели и двајца вицепремиери беа принудени да поднесат оставки, а стотици службеници беа казнети или затворени. Сега една од најбогатите жени во земјата им се придружи на листата.

Труонг Мој Лан потекнува од кинеско-виетнамско семејство во градот Хо Ши Мин, поранешен Сајгон. Градот долго време бил „мотор“ на виетнамската економија, која датира од времето кога бил комунистичка престолнина на Јужен Виетнам, со голема, етничка кинеска заедница.

Таа започнала како продавачка на пазар, продавајќи козметика со нејзината мајка, но почнала да купува земја и имоти откако Комунистичката партија започнала период на економски реформи, познати како Дои Мои, во 1986 година. До 1990-тите, таа поседувала големо портфолио на хотели и ресторани.

Иако Виетнам е најдобро познат надвор од земјата по својот брзорастечки производствен сектор, како алтернативен синџир на снабдување за Кина, повеќето богати Виетнамци ги заработиле своите пари развивајќи и шпекулирајќи со имот.

Целото земјиште е официјално во државна сопственост. Добивањето пристап до него често се потпира на личните односи со државните службеници. Корупцијата ескалираше како што растеше економијата и стана ендемична.

До 2011 година, Труонг Мај Лан била добро позната деловна фигура во градот Хо Ши Мин, и ѝ било дозволено да организира спојување на три помали банки со готовина во поголем ентитет: Комерцијална банка Сајгон.

Виетнамскиот закон забранува секое лице да поседува повеќе од 5% од акциите во која било банка. Но, обвинителите велат дека преку стотици шел компании и луѓе кои дејствуваат како нејзини полномошници, Труонг Мај Лан всушност поседувала повеќе од 90% од Комерцијалната банка Сајгон.

Тие ја обвинија дека ја искористила таа моќ за да назначи свои луѓе за менаџери, а потоа им наредиле да одобрат стотици заеми на мрежата на шел-компании што таа ја контролирала.

Извадените суми се фрапантни. Нејзините заеми сочинувале 93% од целото кредитирање на банката.

Според обвинителите, во период од три години од февруари 2019 година, таа му наредила на својот возач да повлече 108 трилиони виетнамски донгови, повеќе од 4 милијарди долари во готовина од банката и да ги складира во нејзиниот подрум.

Дејвид Браун верува дека била заштитена од моќни личности кои со децении доминирале во бизнисот и политиката во градот Хо Ши Мин. И тој гледа поголем фактор во играта во начинот на кој се води овој судски процес: обид за повторно потврдување на авторитетот на Комунистичката партија над слободна деловна култура на југот.

„Она што Нгуен Пу Тронг и неговите сојузници во партијата се обидуваат да го направат е да ја вратат контролата врз Сајгон или барем да го спречат да се измолкне. До 2016 година, партијата во Ханој ѝ дозволи на оваа кинеско-виетнамска мафија да управува со парите што се правеа таму“ објаснува Браун.

На 79-годишна возраст, шефот на партијата Нгујен Фу Тронг има нарушено здравје и речиси сигурно ќе мора да се пензионира на следниот Конгрес на Комунистичката партија во 2026 година, кога ќе се изберат нови лидери.

Тој e еден од најдолготрајните и најпоследичните генерални секретари, враќајќи го авторитетот на конзервативното крило на партијата на ниво што не е забележано од реформите во 1980-тите. Тој очигледно не сака да ризикува да дозволи доволно отвореност за да ја поткопа политичката моќ на партијата.

Но, тој е заробен во една противречност. Под негово раководство, партијата постави амбициозна цел да достигне статус на богата земја до 2045 година, со економија базирана на технологија и знаење. Ова е она што го поттикнува сè поблиското партнерство со Соединетите Држави.

Сепак, побрзиот раст во Виетнам речиси неизбежно значи поголема корупција.