Православните христијани денеска, 14 февруари, го слават Свети Трифун, заштитникот на лозарите, а католиците го слават Свети Валентин, кој е познат како светецот на љубовта.

Додека во западниот свет овој ден е посветен на романтичната љубов, кај нас тој има и длабока врска со традицијата и прославата на животот преку виното. Без разлика дали денешниот ден ќе го прославите со чаша добро македонско вино или, пак, со некаков гест за саканата личност, убаво е да се потсетиме зошто овие светци се толку значајни.

Празник на лозарите и бериќетот

Свети Трифун е светец што се смета за заштитник на лозјата, на земјоделците и на винопроизводителите. Традиционално, токму на овој ден лозарите ги кројат лозјата и ги прскаат со вино, верувајќи дека на тој начин ќе донесат плодна година и добар род.

Овој светец бил роден во Кампсада во Фригија близу до градот Апамеја. Во детските денови, Трифун чувал гуски, но уште тогаш се истакнал со исцелителска способност. Тој лекувал болни од разни болести и од луѓето ги бркал лошите демони. За неговите чуда се расчуло надалеку и поради тоа бил викнат во Рим кај царот Гордијан за да ја излекува неговата ќерка Гордијана, која страдала од душевна болест. Трифун ја излекувал за кратко време и се стекнал со уште поголема слава.

Потоа Трифун бил повикан од обласниот римски царски намесник по име Аквилин и му било предложено да се откаже од Исус и на римските богови да им принесе жртви. Трифун го одбил тоа поради што бил многу мачен. Бил обесен на дрво и тепан со прачка, потоа бил врзан за опашката од коњот и влечен низ полето, а кога и со тоа не го заплашиле, го осудиле да му биде пресечена главата со меч. Но, пред да биде извршен тој чин, додека војниците го воделе надвор од градот, Трифун се молел на Бога да му ја земе душата и кога дошле на местото на егзекуцијата, тој ја предал душата на Бога. Тоа се случило на 14 февруари 248 година.

Денот на вљубените

Паралелно, сè повеќе млади го прифаќаат 14 февруари како Ден на вљубените, празник што во западната култура се слави како време за изразување на љубовта. Иако традицијата на славење Свети Валентин не е дел од македонското народно наследство, во изминатите децении овој празник ужива голема популарност меѓу вљубените двојки.

Но, кој бил овој светец на љубовта? Најчесто, се споменуваат двајца свети Валентиновци од 3 век: еден бил римски свештеник што тајно венчавал парови спротивно на волјата на властите, а другиот – епископ од Терни. И двајцата, наводно, биле маченички погубени на 14 февруари.

Според една легенда, Валентин бил фрлен во затвор, каде што излекувал слепа девојка – ќерка на својот стражар. Ова довело до премин на целото семејство во христијанство, а свештеникот наскоро бил измачуван и обезглавен. Пред смртта, ѝ оставил писмо на девојката потпишано со „Твој Валентин“.

Иако овие приказни звучат романтично, историчарите се скептични. Професорот по религиски студии Брус Форбс смета дека историјата на двајцата светци е толку слична, што е можно да станува збор за една личност – или дека приказната била разубавена низ вековите.