Изборот на новиот поглавар на Католичката црква се одржува зад затворените врати на Ватикан, во строга тајност и според прецизно утврдени правила. Кардинали од целиот свет се собираат на конклав, а светот со нетрпение очекува само еден знак: бел чад од оџакот на Систинската капела. Тоа означува дека е избран нов папа. Но, до тој момент, секој детаљ останува непознат за јавноста, а единствената информација што излегува од салата е бојата на чадот.

Изборот на папа се одвива на конклав – затворен состанок на кој учествуваат кардиналските избирачи. Сите присутни, вклучувајќи ги кардиналите и оние што им помагаат, се обврзани да одржуваат целосна тајност. Тие не смеат да откриваат ништо за кандидатите, текот на гласањето или причините за нивните одлуки, ниту за време ниту по изборите. Единствените информации што јавноста ги добива се исходот – кој е избран за папа.

Гласањето е тајно. Првиот ден се гласа еднаш, а потоа четири пати секој ден – двапати наутро и двапати попладне. За избор е потребно двотретинско мнозинство. Ако по три дена нема победник, следува еднодневна пауза за молитва и размислување. По паузата, ќе следат седум нови круга гласање. Доколку сè уште нема резултати, се зема уште еден ден одмор. Овој модел се повторува сè додека не се постигне избор.

По третата пауза, доколку сè уште нема избори, гласањето се стеснува на двајцата кандидати со најмногу гласови до тој момент. На тие двајца повеќе не им е дозволено да гласаат ако самите се кардинални избирачи.

Јавноста не знае ништо за процесот на гласање. Единствениот сигнал што доаѓа одвнатре е чад од оџакот: црната боја значи дека изборот не е направен, белата боја значи дека е направен. Првиот ден, чадот се испушта само навечер, а другите денови двапати – околу пладне и навечер. Црниот чад може да се појави повеќе пати, но белиот чад само еднаш – кога е избран папата.

Како се создава чад?

За јасен одговор – да или не – се користи контраст на бои: црна за негативен исход, бела за позитивен. Чадот се создава со горење на гласачки ливчиња. Заедно со нив, се горат и сите белешки што кардиналите можеби ги задржале. Официјалниот записник од гласањето се чува запечатен во архивата и може да го отвори само папата.

Хемикалиите што се користат за боење на чад денес се внимателно одбрани. Црниот чад некогаш се создавал со горење масло, пластика или гума, но ова се избегнува поради штетни супстанции и непријатни мириси. Во поново време се користат мешавини од сулфур, калиум перхлорат и антрацен. Во минатото, кардиналите користеле и влажна слама за производство на бел чад. Денес, за бел чад се користи хемиска мешавина што вклучува калиум хлорат, лактоза и хлороформска смола.

Во потоплите месеци, конклавите понекогаш се соочуваат со проблемот на затнување на топлината во оџакот – топлиот воздух може да спречи излегување на чад. Денес, ова е решено со додавање вентилатори кои го насочуваат чадот нагоре.

На последните неколку конклави, имаше две ситуации каде што бојата на чадот не беше веднаш јасна. Сивата боја на чадот обично е резултат на несовршено согорување на материјалот или несоодветно мешање на хемикалиите што се користат за да се постигне саканата боја. Ако супстанцијата е неправилно дозирана или измешана, чадот може да изгледа сивкасто, што го отежнува толкувањето на сигналот.

За да се избегне идна забуна, од 2005 година Ватикан воведе дополнителна мерка: покрај појавата на бел чад, се ѕвонат и камбаните на базиликата „Свети Петар“, што дава дополнителна потврда дека е избран нов папа.

И покрај овие мерки, временските услови како што се ветер или дожд, како и техничките проблеми, можат да влијаат на изгледот на чадот, понекогаш доведувајќи до краткорочна конфузија кај набљудувачите.

Еден од попознатите случаи се случил за време на конклавата во 1978 година, кога чадот по гласањето бил со неодредена боја, предизвикувајќи неизвесност кај собраните пред базиликата „Свети Петар“. Слична ситуација беше забележана во 2013 година за време на изборот на папата Франциск, кога чадот првично изгледаше темен, но набрзо се расчисти и побеле, потврдувајќи го изборот на новиот папа.