Двајца истражувачи од САД велат дека го идентификувале веројатното место во Русија за распоредување на 9M370 Burevestnik – нова крстосувачка ракета со нуклеарен погон, нуклеарно вооружена, која претседателот на Русија Владимир Путин ја промовираше како „непобедлива“, објави „Ројтерс“. 

Путин рече дека оружјето – наречено SSC-X-9 Skyfall од НАТО – има речиси неограничен дострел и може да ја избегне ракетната одбрана на САД. Но, некои западни експерти ги оспоруваат неговите тврдења и стратешката вредност на Буревестник, велејќи дека тоа нема да додаде способности што Москва веќе ги нема и ризикува несреќа со исфрлање на радијација.

Користејќи ги снимките направени на 26 јули од Planet Labs, комерцијална сателитска фирма, двајцата истражувачи идентификуваа градежен проект кој се наоѓа во близина на складиште за нуклеарни боеви глави познат под две имиња – Вологда-20 и Чебсара – како потенцијално место за распоредување на новата ракета. Објектот се наоѓа на 295 милји (475 км) северно од Москва, објави „Ројтерс“. 

Декер Евелет, аналитичар во организацијата за истражување и анализа на CNA, ги пронашол сателитските снимки и идентификувал, според него, девет хоризонтални лансирни рампи во изградба. Тие се лоцирани во три групи во високите гребени за да ги заштитат од напад или да спречат случајна експлозија во едната да активира проектили во другите, рече тој.

Бермите се поврзани со патишта со, како што заклучи Евелет, најверојатно згради каде што ќе се сервисираат проектилите и нивните компоненти, и со постоечкиот комплекс од пет бункери за складирање на нуклеарни боеви глави.

Веб-страницата е „за голем, фиксен ракетен систем и единствениот голем фиксен ракетен систем што тие (Русија) во моментов го развиваат е Skyfall“, рече Евелет.

Руското Министерство за одбрана и амбасадата во Вашингтон не одговориле на барањето да ја коментираат неговата проценка, стратешката вредност на Буревестник, неговиот тест рекорд и ризиците што ги носи.

Портпаролот на Кремљ рече дека ова се прашања за Министерството за одбрана и одби дополнителни коментари.

Стејт департментот, ЦИА, Канцеларијата на директорот на националното разузнавање и САД, Национален воздушен и вселенски разузнавачки центар на воздухопловните сили одби да коментира.

Идентификацијата на веројатната локација за лансирање на ракетата сугерира дека Русија продолжува со нејзиното распоредување по серијата тестови во последниве години нарушени со проблеми, рекоа Евелет и вториот истражувач, Џефери Луис, од Институтот за меѓународни студии Мидлбери во Монтереј.

Луис се согласи со оценката на Евелет откако ги прегледа сликите.

„Сликите „сугерираат нешто многу уникатно, многу различно. И очигледно, знаеме дека Русија ја развива оваа ракета на нуклеарен погон“, рече тој.

Ханс Кристенсен од Федерацијата на американски научници, кој исто така ги проучувал сликите на Вологда на барање на Евелет, рече дека се чини дека тие прикажуваат лансирни рампи и други карактеристики „веројатно“ поврзани со Burevestnik. Но, тој рече дека не може да направи конечна проценка бидејќи Москва вообичаено не поставува ракетни фрлачи покрај складиштето за нуклеарни боеви глави.

Евелет, Луис, Кристенсен и тројца други експерти рекоа дека нормалната практика на Москва е складирање на нуклеарнa носивост за копнени проектили далеку од локациите за лансирање – освен оние на распоредените интерконтинентални балистички ракети (ICBM).

„Но, распоредувањето на 9M370 Burevestnik во Вологда ќе и овозможи на руската војска да складира нуклеарно вооружени проектили во своите бункери, со што ќе бидат достапни за брзо лансирање“, рекоа Луис и Евелет.

Заменик-министерот за надворешни работи Сергеј Рјабков изјави дека Русија ќе направи промени во своите насоки за употреба на нуклеарно оружје како одговор на, како што смета, западната ескалација во војната во Украина, објави во неделата државната новинска агенција ТАСС.

Во извештајот за 2020 година на Националниот центар за воздушно-вселенско разузнавање на Военото воздухопловство на Соединетите Американски Држави се вели дека доколку Русија успешно го стави во употреба 9M370 Burevestnik, тоа ќе и даде на Москва „уникатно оружје со способност за интерконтинентален дострел“.

Но, провереното минато на оружјето и ограничувањата на дизајнот предизвикаа сомневања кај осумте експерти со кои разговараше Ројтерс за тоа дали неговото распоредување ќе ги промени нуклеарните влогови за Западот и другите руски непријатели.

9M370 Burevestnik има лоша евиденција за тестирање од најмалку 13 познати тестови, со само два делумни успеси, од 2016 година, според Иницијативата за нуклеарна закана (NTI), група за застапување фокусирана на намалување на нуклеарните, биолошките и ризиците од технологијата во подем.

Неуспесите вклучуваат експлозија во 2019 година за време на неуспешното обновување на незаштитен нуклеарен реактор што му беше дозволено да „тлее“ на дното на Белото Море една година по падот на прототипот, според извештаите на Стејт департментот, отвора ново јазиче.

Руската државна нуклеарна агенција Росатом соопшти дека пет членови на персоналот загинале за време на тестирањето на ракета на август. 8. Путин на нивните вдовици им додели највисоки државни награди, велејќи дека оружјето што тие го развиваат е без рамен во светот, без да го именува 9M370 Burevestnik

Павел Подвиг, експерт од Женева за руските нуклеарни сили, Луис, Евелет и други експерти изјавија дека нема да додаде способности што нуклеарните сили на Москва веќе ги немаат, вклучително и способноста да ја совладаат ракетната одбрана на САД.

„Покрај тоа, неговиот мотор на нуклеарен погон се заканува да ја исфрли радијацијата долж патеката на летот и неговото распоредување ризикува несреќа што може да го загади околниот регион“, рече Шерил Рофер, поранешна американски научник за нуклеарно оружје и други експерти.

„Скајфол е уникатно глупав систем на оружје, летечки Чернобил што претставува поголема закана за Русија отколку за другите земји“, се согласи Томас Кантримен, поранешен висок функционер на Стејт департментот во Здружението за контрола на оружјето, мислејќи на катастрофата во нуклеарната централа во 1986 година.

НАТО не одговори на прашањата за тоа како алијансата ќе одговори на распоредувањето на оружјето.

Малку е познато во јавноста за техничките детали на 9M370 Burevestnik.

Експертите проценуваат дека ќе биде испратена нагоре со мала ракета со цврсто гориво за да внесе воздух во мотор што содржи минијатурен нуклеарен реактор. Презагреаниот и евентуално радиоактивен воздух ќе биде исфрлен, обезбедувајќи потисок напред.

Путин го откри во март 2018 година, велејќи дека ракетата ќе биде „ниско-лета“, со речиси неограничен дострел, непредвидлива патека на летот и „непобедлива“ за сегашната и идната одбрана.

Многу експерти се скептични за тврдењата на Путин.

Ракетата, велат тие, би можела да има опсег од околу 15.000 милји (23.000 км) – во споредба со повеќе од 11.000 милји (17.700 км) за Сармат, најновиот руски ICBM – додека неговата субсонична брзина би го направила забележлив.

„Ќе биде ранлива како и секоја крстаречка ракета“, рече Кристенсен. „Колку подолго лета, толку станува поранливa бидејќи има повеќе време да се следи. Не го разбирам мотивот на Путин овде“.

Распоредувањето на ракетата не е забрането со Новиот СТАРТ – последниот американско-руски договор за ограничување на распоредувањето на стратешкото нуклеарно оружје, кој истекува во февруари 2026 година.

Одредбата му дозволува на Вашингтон да побара преговори со Москва за ставање под капа на руската ракета, но портпаролот на Стејт департментот рече дека не се барале такви разговори.

Зборувајќи за војната во Украина, Русија ги поттикна САД и ги повика на безусловни разговори за замена на Новиот СТАРТ, поттикнувајќи ги стравувањата од сеопфатна трка за нуклеарно вооружување кога ќе истече договорот.

Подвиг рече дека Москва би можела да ја искористи ракетата како средство за пазарење доколку разговорите некогаш продолжат. Тој ја нарече ракетата „политичко оружје“ што Путин го користеше за да го зајакне својот имиџ на моќник.