Средовечните и повозрасните битолчани и ресенчани што својот одмор го користеле на Преспанското Езеро паметат дека од средината на јули до средината на август, Претор вриеше од гости и туристи. Покрај од Ресен и околните села во Претор, годишниот одмор или викендите ги поминуваа гости од Битола, Прилеп, Кавадарци… Плажите во Претор беа постојано преполни со капачи, а журките во вечерните часови беа незаборавни.

Вчера, кога го посетивме Преспанското езеро и Претор, имав впечаток дека на Преспанското Езеро најгласно зборува тишината. Иако е август, кога температурите на воздухот достигнуваат и до над 35 степени Целзиусови, сепак, на плажата во Претор речиси и да немаше капачи.

На почетокот на Претор, на плажата сретнавме една жена од Скопје со двете свои мали дечиња како се сончаат. Ни се претстави дека е од Скопје. Дошла со своето семејство на неколку денови да одмори од скопската бучава во одморалиштето на „Водовод“.

– Веќе втора година, во овој период доаѓам во Претор. Но, морам да кажам дека овде освен тоа што ова езеро го дарувала природата, речиси ништо друго не е направено. Тоа што е жално е што сега и природата не само што го заборави Претор, туку и таа си го зема данокот на човечката негрижа.

Водата е повлечена многу, а тоа што ме разочарува е што од страна на надлежните ништо не се инвестира за разонода на дечињата да си играат, а и плажата не е средена и во езерото има многу тиња. Тоа што ме воодушевува во Претор е само климата и тишината. Тука човек што сака мир и тишина, може навистина убаво да се одмори. Местото е тивко и мирно, нема многу гужва – ни рече Наташа Спасовска од Скопје.

За време на нашата прошетка по Претор, сликата што ја забележавме беше навистина жална. Напуштени и затворени бројни, некогаш познати работнички одморалишта. Затворени продавници, дуќанчиња, киосци, а и луксузни угостителски објекти, кои до пред некоја година беа хит за гостите и за туристите.

Меѓу затворените одморалишта се и Извидничкото одморалиште од Битола и Скопското феријално одморалиште. Од овие некогаш познати одморалишта каде што вриеше од млади луѓе единствено работи Феријалното одморалиште од Битола. Но, за разлика од минатите години и во ова одморалиште што располага со 50 кревети немаше многу гужва.

Управителот на одморалиштето Трајан Чагорски, кој од 1980 година раководи со одморалиштето, ни рече:

– Секоја година има сѐ помалку и помалку гости. Претор тивко умира. Тоа што загрижува е што никој ниту од градот, ниту од државата, ништо не преземаат да го спасат не само Претор, туку и езерото – вели Трајан.

Тој ни раскажа дека порано во сезоната имал и по 1.500 до 2.000 пансиони. Сега на рака може да ги избројат гостите што летуваат во Феријалното одморалиште. Сите тие се чести гости. Ги има од Штип, Пробиштип, Куманово, Велес, Скопје, кои во феријалното доаѓаат по навика, само поради воздухот и храната која ја имаат во изобилство и им е евтина. Цената на комплетен пансион во бунгалов изнесува само 880 денари. Најмалку гости, како што вели, имаат од Битола.

– Кога беше пандемијата на ковид-19 имав најмногу гости. Тогаш државата им даваше ваучери по 6.000 денари. Со тие ваучери можеа во феријалното двајца да одмараат 5 дена -додава тој.

Инаку, во Претор најпосетена е плажата во Сливница.

– Да не е плажата во Сливница, која исто така е доста повлечена, Претор може да го стави катанецот. Но, и Сливница не е тоа што беше – ни вели жител на Сливница, кој работи со педалинките.

На оваа плажа гостите доаѓаат по 16 часот. Ги има најмногу за викенд кога има по 600 капачи од Битола, Прилеп, Ресен.

– Лани беше езерото до чамецот. Снемувањето на водата се гледа не само во далечина туку и во висина и длабочина. Во должина некаде езерото е повлечено 3 метри, 30 метри, а некаде 130 метри. Во Сливница во длабочина е повлечено најмалку 1,70 метри што е многу – ни вели Ристе од Сливница.

Тоа што е најжално е што и тие што со своите инвестиции во Претор за изградба на хотели и други угостителски објекти имале намера да го раздвижат Претор се разочарани и веќе размислуваат да им стават катанец на објектите.

– Јас лично иако сум млад имам работено речиси на сите објекти во Претор. Но, морам да кажам дека оваа сезона е најлошата. Во јуни воопшто не работевме поради дождовите, а во јули работевме само за викенди. Гости има сѐ помалку. Дури можам да кажам дека ги нема. Како млад човек загрижен сум што никој не сака да направи ништо да се спаси езерото.

А тоа може да се спаси доколку како во Дојранското се донесе вода. Таква вода има во Наколец, на 500 метри од езерото, каде има жива вода и доколку се спроведат цевки од Наколец може да се наполни езерото – ни вели Пеце од Сливница.

Но, за жал, како што додава, никој ништо не презема.

Инаку, Преспанското езеро кое е поделено меѓу Македонија, Грција и Албанија полека, но видливо, од сезона на сезона исчезнува. Празните плажи стануваат километарски. Во водата останува само трската. Освен кај селото Сливница, место за капење речиси и да нема.

Во Претор мака мачат не само капачите, туку и рибарите, кои од трските не може да стигнат до водата. Според некои истражувања, нивото на водата е намалено од 2,5 до три метри височина. Според други, од Преспа е исчезната вода по количество рамно на седум дојрански езера.

Иако според некои проучувања Преспанското Езеро го полни со вода Охридското, сепак како никој да не го интересира што се случува со езерото, кое исчезнува пред нашите очи.