Во рамките на петтото издание на мултимедијалниот фестивал „Артериа / Арт ареа“ на 18 септември во кафе-книжарницата „Буква“ ќе биде промовирана книгата „Иншала, Мадона, иншала“ од Миљенко Јерговиќ.

Хрватскиот писател со босанско потекло Миљенко Јерговиќ, секогаш кога ќе се појави таква можност, со задоволство доаѓа во Македонија. Јерговиќ е роден и израснал во Сараево, каде што завршил филозофија и социологија на Филозофскиот факултет при Сараевскиот универзитет. Дебитирал во 1988 година со збирката поезија „Опсерваторија Варшава“. Автор е на многу прозни, поетски и драмски дела, како и на голем број есеи, а работи како новинар и колумнист.

Неговата прва, најпозната и најуспешна збирка раскази за хаотичниот секојдневен живот во завојуваната Босна и Херцеговина – „Сараевско марлборо“ (1994), му обезбедува меѓународно признание. Досега има објавено 30-ина книги, неговата проза и поезија се преведувани на голем број јазици.

Покрај објавата на „Сараевско марлборо“ пред неколку години, издавачката куќа „Бегемот“ на 18 септември го промовира и преводот на македонски јазик на книгата „Иншала, Мадона, иншала“.

Овие денови сте во Скопје и учествувате на два книжевни фестивали – прво на „Арт ареа“, а потоа и на „ПроЗа Балкан“. Не доаѓате за првпат во Скопје, но како се чувствувате кога доаѓате тука?

– Добро се чувствувам. Секогаш добро се чувствувам кога доаѓам во Македонија. Навистина, ова е време на пандемија и затоа многу помалку и многу поретко се патува, но тоа е само дополнителна причина ова патување да ми биде уште подраго.

Вашето учество на фестивалот „Арт ареа“ е поврзано со промоцијата на збирката раскази „Иншала, Мадона, иншала“. Што на тематски план содржат расказите во збирката и како се одвиваше соработката со издавачката куќа „Бегемот“?

– Таа книга во своето оригинално издание и на изворниот јазик беше објавена прилично одамна, во 2004 година. Станува збор за раскази што се пишувани според текстови на босански севдалинки и далматински народни песни. Едноставно, се обидував да замислам што е тоа што стои зад секоја поединечна песна. А соработката со „Бегемот“ околу објавата на книгата течеше одлично.

Познато е дека Вашите раскази се однесуваат на социјални и други тематики од подрачјето на поранешна Југославија, со што стекнавте голем број читатели во регионот. Досега објавивте 30-ина книги, уште колку би можеле да пишувате на овие тематики?

– Ќе пишувам уште толку, колку што ќе ме служат здравјето и умот.

Пандемијата сѐ уште трае, но фестивалите, сепак, почнаа да се одржуваат со физичко присуство на учесниците. Колку пандемијата го промени книжевниот живот?

– Мислам дека воопшто не го промени. Книжевноста е осаменичка работа, базирана на читање и пишување. Ниту едното ниту другото не се прават во друштво, дури и за време на епидемиолошки ризичните ситуации.

Збирка раскази „Иншала, Мадона, иншала“

Расказите во збирката „Иншала, Мадона, иншала“ ги вкрстуваат традиционалната и современата проза, Западот и Ориентот, минатото и сегашноста, христијаните и муслиманите, босанските севдалинки и далматинските клапи, Каурите и Турците, Османлиската и Хабсбуршката империја, старата и новата Југославија, Хрватите, Босанците, Србите, Црногорците, Далматинците, Херцеговците, Арапите, Евреите – сето она што ја прави Босна истовремено меланхоличен и живописен предел, исто како што во севдата се соединети љубовта и болката.

Јерговиќ на уникатен начин ги опишува социјалните прилики во Босна и Херцеговина и во Хрватска. Низ приказни пишувани како ремикс на народни песни и севдалинки, со сликовит и жив јазик, кој не бега ни од несекојдневните и нестандардните изрази (архаизми, исламизми и несекојдневни фразеологизми), Јерговиќ ја слика тешката стварност на Босна низ вековите.

Во расказите е ставен силен акцент на меѓуверските односи помеѓу христијаните и муслиманите низ историјата, но и во сегашното време. Сепак, расказите не се дидактички, па поуката е скриена некаде во заднина, оставена на читателот самиот да ја досегне, иако е можно да се каже дека секоја приказна има своја главна мисла, но заедничкиот именител им е истакнувањето на бесмисленоста на меѓуверската омраза, како и на долговековната реалност на овие простори.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 97, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 18-19 септември 2021)