Долгогодишното новинарско искуство Ана Јовковска како авторка и научна истражувачка исклучително умешно го вткајува во своите книжевни дела, а на 28 април ја промовираше својата петта книга „Емотивен талог“ во издание на „Три“.

Промоторката проф. д-р Ана Мартиноска за новата книга на Ана Јовковска, меѓу другото, напиша: „Приказните од кујната на Јовковска се искрчкани натенане, сериозно промислени и продлабени низ слоевите на колективните матрици, но едновремено длабоко прочувствувани и процедени низ решетките на сопственото искуствено доживување. Во нив таа навидум се бави со себе и женските револуции кои ги води (на свои 40 години), но нејзиното интимно соголување, всушност, крие гандиевска филозофија зад себе, длабоко верувајќи дека со личниот пример може да го трасира патот кон поправеден, послободен и попродуховен свет“.

Својот емотивен талог Ана Јовковска го открива и за читателите на „Културен печат“.

Со некои претходни твои книги физичкиот талог од професионалната работа го пренесуваше во книжевна форма. Сега се нурнуваш внатре во себе и го изнесуваш емотивниот талог. Со какви предизвик и цел?

– Нурнувањето внатре во себе беше неизбежно во време на пандемија. Приказните од женската кујна, како што сакам да го наречам книжевното ткиво на „Емотивен талог“, се пишувани последниве две години, додека човештвото се препелкаше во болести, кризи, вакцини, страв, неизвесност и стрес. Пишувањето на оваа проза ми дојде како терапија. Премногу затворена во четирите ѕида на сопствениот дом, ова беше мојот духовен излез кон светот кој се бореше да преживее и да се нормализира.

„Емотивен талог“ ми е петта книга, но прва за која би можела да кажам дека немилосрдно ја соголува човековата, а особено женската психа. Да се пишува за најдлабокото и најгусто човечко е како да се расече сопственото срце и да се дише преку клетките на другите. Мислам дека собирајќи го емотивниот талог од сопствените интимни пунктови, всушност, брцнав кај сите по малку, а најмногу во безвременските хуманистички и цивилизациски предизвици.

Што практично содржи новата книга?

– Приказни од женската кујна. Навидум така, во суштина, приказни од и за животот. Емотивни заплети на разни ликови – вистински и фиктивни. Психолошки стапици исплетени низ ракопис кој свесно и намерно ја крши ригидната книжевна структура. Низ оваа моја интимна проза, всушност, се обидов да чепнам во личните и колективни состојби преиспитувајќи ги релациите на себството и Другиот, слободата и љубовта, стравот и стресот, диктатот на технологијата, моралот и ропството, болката и неправдата, родовите прашања, предизвиците на мајчинството, социо-емоционалниот развој на децата, консумеризмот наспроти грижата за природата, промислувањето на културата и уметноста… но во коренот на сето тоа, гласно поставувајќи го прашањето за среќата.

Бидејќи книгата има и новинарско-колумнистички и филозофско-есеистички текстови, колку откривањето на својот внатрешен свет е откривање и на светот воопшто, или можеби е обратно?

– „Емотивен талог“ е вивисекција на срцето. Замислена меѓу критичко-есеистичка книга и интимно-културолошки дневник, сеедно, книгата е едно остро огледало во кое секој од нас може да го препознае својот убав, но и својот искривен лик. Овие хибридни прози кои комбинираат расказ со есеј, колумна со критика, филозофија со психологија, се само рефлексија на тоа што ни се случува на тенката спрега меѓу срцето, умот и светот. Во обидот да ги осветлам сопствените интимни ходници, пробав гласно и без перде да зборувам за најчовечкото во човекот. „Емотивен талог“ само навидувам раскажува во прво лице.

Веќе извесен период си дел од колективот на Институтот за македонска литература. Колку новата работа ти даде нови насоки во творештвото?

– Цел нов свет, би рекла… По магистрирањето на Културолошките студии на Институтот за македонска литература, а потоа и запишувањето на докторските студии ми влезе чивијата за наука повеќе од кога било претходно. Иако, морам да признаам, дилемата за академска работа ми се протнуваше одамна. Првата понуда да работам како асистент/демонстратор на Универзитет ја добив од професорот Веле Смилевски кога дипломирав како најдобар студент во генерацијата уште пред 17 години. Тогаш, понудата ја одбив бидејќи животот ми сервираше друга работна позиција која во тој момент ми изгледаше попривлечна – уредник во телевизија. Набрзо потоа, со запишувањето на моите први магистерски студии по комуникации на Институтот за социолошко-политички истражувања, ми се појавија некои нови премрежиња… Но, повторно се одлучив за новинарството, за телевизија, за авторската емисија „Пулс“.

Работата како уредник и продуцент во телевизија има голема магија. Сепак, во медиумска средина во која чувствуваш дека повеќе не можеш да растеш, не си мотивирана да останеш. Полека, сѐ повеќе се насочував кон други полиња – пишување, култура, образование, односи со јавност… за денес, после 25 години работа во медиуми, да се најдам во универзитетската заедница. Да се работи во академска средина, под капата на УКИМ, е убава привилегија, но бара многу труд и постојано учење. Се мислев што тоа ќе значи за една мајка на петгодишно дете, ама се решив да „играм“ храбро – да ја прифатам новата работна позиција за научен истражувач на Институтот за македонска литература и паралелно да ги терам докторските студии. Неколку тикви под една мишка (се смее).

Се разбира, условот што си го поставив пред самата себе беше никогаш да не се откажам од новинарството како прва љубов. Го задржав во мала доза, со повремени интервјуа и колумни, колку да немам чувство дека сум си го откорнала коренот кој го засадив пред повеќе од 20 години, а си дозволив да се отворам и да растам во едно ново професионално поле. Клучна улога во овие мои професионални премрежиња имаше мојата менторка проф. д-р Ана Мартиноска, која ме охрабруваше секогаш кога ќе се посомневав дали ја правам вистинската одлука.

Што би бил следниот книжевен предизвик?

– Има два. На едниот книжевен предизвик веќе работам, но би го нарекла повеќе научно-истражувачки предизвик, бидејќи станува збор за стручна книга, односно за мојот веќе завршен магистерски труд кој се обидувам да го адаптирам за рецепција од пошироката публика. Вториот предзивик е од светот на детската литература и тој ми е навистина сладок. По мојата илустрирана детска книга „До небото и назад“, која е дел од „Едиција Светулка“, добив понуда да напишам нова приказна за деца, бидејќи книгичката одлично комуницира со децата. Се надевам тоа ќе успеам да го направам до следната зима, па потоа илустраторката Иванка Ниба да го започне уште поубавиот процес на цртање.

Но, пред да ветувам книги кои треба да излезат следната 2023 година, би сакала оваа книга, „Емотивен талог“, да има добра рецепција кај публиката и искрено да ги допре читателите. Ќе спијам спокојно ако не залудно сум потрошила две години од животот, ако овој мој мислечки бран барем малку ги заплисне и ги размрда емоционалните, интелектуални и морални капацитети на луѓето.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 126, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 30 април – 2 мај 2022)