Холандскиот премиер во заминување Марк Руте е јасен фаворит за функцијата иден шеф на НАТО, иако шокантната победа на екстремната десница на изборите во Холандија може да го загрози неговото наследство, пишува Франс 24. Голем број дипломати го ставаат Руте пред другите кандидати – вклучително и естонската премиерка Каја Калас и латвискиот министер за надворешни работи Крисјанис Каринс – кои се борат да ја преземат функцијата од Јенс Столтенберг следната година.

Наследникот на Столтенберг, чиј 10-годишен мандат беше двапати продолжен поради руската војна против Украина, се очекува да биде објавен пред јулскиот самит во Вашингтон. Откако во претходните години одби кандидатура за место во НАТО, 56-годишниот Руте сега е достапен откако реши да ја напушти националната политика.

Минатиот месец тој за холандските медиуми изјави дека водењето на алијансата е „многу интересна“ работа и дека ќе биде отворен за оваа можност. Руте е позната личност на европската сцена по 13 години на чело на Холандија. Дипломатите тврдат дека тоа го фаворизираат главните сили на НАТО – САД, Велика Британија, Франција и Германија.

„Тој е кандидат за генерален секретар на НАТО. Тој јасно стави до знаење дека е достапен и дека има широка поддршка за него“, рече дипломатот кој сакаше да остане анонимен.

Сепак, жестокото пазарење сè уште е веројатно, со некои предупредувања дека изборот на Руте сè уште не е завршена работа поради можното противење од Турција и Унгарија.

Еден потенцијален камен на сопнување за Руте може да биде ситуацијата што ја остава зад себе во Холандија, каде победата на Герт Вилдерс предизвика шокантни бранови низ Европа. „Ако ги погледнете оние кои претходно беа фаворити, тие често завршуваа кратко. Да почекаме и да видиме“, вели еден дипломат.

За време на дискусиите за потенцијална замена за Столтенберг во претходните години, различни сојузници на НАТО ги изразија своите преференции за следниот шеф на алијансата. Некои сакаа да изберат жена за првпат да го води НАТО, а земјите од источното крило, поблиску до Русија, се надеваа дека ќе добијат некој од нивниот регион.

Естонската премиерка Калас ги исполнува овие критериуми, но некои на Запад ја сметаат за премногу агресивна кон Москва. Друг критериум може да биде назначувањето на лидер од земја која ја исполнува целта на НАТО да потроши два отсто од својот БДП за одбрана.

Холандија не ја постигна таа цел за време на долгиот мандат на Руте, но вети дека ќе ја постигне следната година. Владата на Руте, исто така, презеде значајна улога во поддршката на Украина, вети уште две милијарди евра овој месец и го предводеше притисокот Киев да добие борбени авиони Ф-16.

Руте би станал четвртиот Холанѓанец на чело на НАТО алијансата, додавајќи на аргументите на некои дека алијансата не излегува надвор од својата комфорна зона. Сепак, поддржувачите инсистираат дека тој е целосно свесен за опасноста што ја претставува Русија.

Неговите години на власт беа обележани со убиството на 196 холандски граѓани, кога проектилот за кој иследниците велат дека бил истрелан од Москва, урна патнички авион над Украина во 2014 година.