Беше брутална недела во Америка. Убиството на Чарли Кирк — еден од најшокантните атентати во современата американска политичка историја — ја врати на дневен ред темната вистина: длабоките поделби во земјата не само што не се смируваат, туку се интензивираат. Гувернерот на Јута го повика народот на умирување и на промена на тонењето кон омраза, но мнозинството соговорници и набљудувачи на дописничката на Би-би-си не веруваат дека помирување е можно наскоро.

Историјата на САД нуди низа трагедии по кои очекувавме единство — но тоа ретко се случувало. Убиствата и обидите за убиства на политичари во 1960-тите и 70-тите, пукањето во Аризона (2011), нападот за време на бејзбол тренингот (2017) — сите предизвикаа шок, но не и трајно смирување. Дури ни глобални кризи како пандемијата Ковид-19 не успеаја трајно да ги залечат поделбите; напротив, ги продлабочија. Оваа повторливост прави да сомнежот дека сегашната трагедија ќе донесе национално помирување изгледа реалистичен.

Системот што ги наградува екстремите

Една од суштинските причини за тешкотиите е структурата на политичките и медиумските инцентиви. Политичките актери се мотивирани да ги задоволат своите бази — поретко да бараат центарски, помирувачки тонови — бидејќи токму радикалната реторика носи лојалност, внимание и, во крајна линија, гласови.

Медиумите и платформите за социјални медиуми дополнително ги засилуваат овие сигнали: екстремните пораки привлекуваат поголемо внимание, што значи повеќе приходи и поголема распространетост. Ова создава опасен позитивен циклус каде што гневот и поларизацијата се наградуваат, наведува британскиот медиум.

Нови алатки, постари рани: улогата на социјалните медиуми

Разликата меѓу претходните бури и денешната ера е екстремна брзина и достапност на радикализацијата преку онлајн мрежите. Дури и оние лидери кои повикуваат на трпение и помирување примерот на гувернерот на Јута е ретка исклучокна нота во оваа симфонија на поделби се соочуваат со систем што лесно ги поткопува таквите пораки.

Низа актери од алгоритми до гласни инфлуенсери придонесуваат за создавање паралелни реалности каде различните кампови живеат со слабо преклопување на фактите и наративите.

Како што велат историчарите, „историјата не се повторува, но често се римува“. Периодите на политичко насилство во минатото нудат медицинска лекција: опоравокот е возможен, но не автоматски. Разликата е тоа што денешните институции  медиумски, технолошки, политички  се други и, во некои случаи, поранливи. Поранешни фигури кои гледаат на минатото со оптимизам тврдат дека нацијата ќе се опорави, но скептиците предупредуваат дека темпото и формата на опоравокот ќе изгледаат поинаку, ако и да дојде, додава Би-би-си.

Што може да го промени курсот? Лидерство и системски интервенции

За да се прекине циклот на наградување гнев, требaат две работи: лидерство што јасно и постојано промовира помирување, и системски промени што ги коригираат инцентивите  од промени во изборните стратегии до регулации и дизајни на дигиталните платформи кои ја намалуваат распространетоста на радикализирачките пораки. Но такви лидерски фигури се ретки, а политичките бенефити за нив често се мали во споредба со користите што ги добиваат оние кои го одржуваат владеењето преку поларизација.

Психосоцијални корени: зошто луѓето се радикализираат

Преминувањето од незадоволство до насилство не е само резултат на надворешни механизми; има и индивидуални патеки — чувство на аверзија, лоша информираност, социјална изолација, и лесен достап до поттикнувачки групи онлајн. Решенијата кои се фокусираат само на горните институции без да адресираат коренски лични и заеднички рани ќе бидат недоволни.

Како што наведува медимот убиството на Чарли Кирк е трагедија што покажува колку ранлива американската јавна сфера. Патот кон намалување на насилството и омразата не е јасен и бара координирани напори преку политики, промени во платформите и  можеби најтешко  културна промена во која храброста ќе се мери во способноста да се премине преку идеолошките ѕидови. Без тоа, ризикот е дека секоја нова трагедија ќе ги „римува“ старите рани, но ќе ги остави незалечени.