Во период кога Министерството за култура ги објави резултатите од Годишниот конкурс за поддршка на проекти од национален интерес, „Јадро“ – Асоцијација на независна културна сцена, одржа јавна расправа со промоција на документот за јавни политики „Националните финансиски политики во културата“ во авторство на економскиот истражувач Бранимир Јовановиќ.

Асоцијацијата на независната културна сцена – „Јадро“, како актер кој веќе 10 години будно следи и се застапува за подобрување на условите на независната културна сцена, го издаде документот за јавни политики „Националните финансиски политики во културата наспроти економско-социјалните услови за работа на независниот културен сектор“ со кој се анализира државното финансирање во културата со цел појасно застапување за достоинствени средства за вложување во одржувањето на независната културна сцена.

Првиот дел од документот е посветен на анализа на државните буџети за култура, додека вториот се фокусира на годишните конкурси за финансирање проекти од национален интерес во културата за 2021 и 2022 година. Публикацијата посочува во кои аспекти од финансирањето државата потфрла и кои се следните чекори што треба да се преземат за надминување на критичната состојба во независниот културен сектор, кој се наоѓа во трајно прекарна состојба.

– Сите сме свесни за лошата ситуација во која се наоѓа независниот културен сектор, па оттаму произлезе потребата да се направи анализа на националните финансиски политики во полето на културата, спроведени преку Министерството за култура, со цел да ни даде подобар преглед во односот на државата кон културата, со акцент на независната култура – објасни Тијана Ана Спасовска, историчар на уметност и претставник на „Јадро“.

На презентацијата учествуваа авторот на публикацијата, Бранимир Јовановиќ, економски истражувач на Виенскиот институт за меѓународни економски студии, кој се занимава со социјалните аспекти на економијата, како сиромаштијата, нееднаквоста, работничките права, социјалните политики, јавните финансии, даночењето, и Теодор Целакоски, културен работник, активист и политичар од Загреб, Хрватска. Од раните 2000-ти, тој се занимава со културни политики и институционални иновации во културата, а моментално работи како координатор на политичката платформа „Можемо!“.

Со присуство на министерката за култура Бисера Костадиновска Стојчевска и претставници на независниот културен сектор дискусијата ја модерираше културната работничка Тијана Ана Спасовска. На крајот од јавната расправа беа донесени неколку заклучоци преточени во препораки.

– Истражувањето има три препораки. Прво, државниот буџет за култура да се зголеми, на минимум 0.7 проценти од БДП, колку што изнесува во Бугарија и во Косово, и колку што изнесувал во периодот 2008-2017. Во моментов тој е 0.5 проценти од БДП. Станува збор за зголемување за 25 милиони евра годишно, што е ситница за еден државен буџет од 5,5 милијарди евра, колку што е буџетот за 2023 година. Втората препорака се однесува на средствата за независната културна сцена, односно за годишните конкурси за проекти од национален интерес, да изнесуваат 10 проценти од вкупниот буџет за култура. И третата препорака е да се подобри транспарентноста на државното финансирање на културата. Препорачуваме да почнат да се објавуваат сите проекти. Моментално се објавуваат само проектите кои се поддржани. За подобрување на транспарентноста би сакале да имаме увид и во проектите кои не се поддржани, а следствено на тоа да се објават и причините поради кои не биле поддржани, или не ги добиле сите побарани средства. Како и да почне да се објавува колку средства се побарани од корисниците и колку се доделени, за сега само знаеме колку средства се доделени на одбраните проекти – посочи Тијана Ана Спасовска.

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 167, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 18-19 февруари 2023)