„Ние сме мирна земја. Нема ништо да испратиме во Украина“. Тоа беше порака на Роберт Фицо за околу 300 поддржувачи на политичкиот митинг минатата недела во западниот словачки град Бановце над Бебравоу, пред изборите на 30 септември, каде популистичкиот поранешен премиер е фаворит за победа.

Доколку тој го исполни своето ветување, тоа би претставувало огромна промена за Словачка, која досега беше верен сојузник на нејзиниот источен сосед Украина во нејзината војна против Русија. Братислава испорача оружје и му понуди силна политичка поддршка на Киев во рамките на Европската унија и НАТО, пишува Ројтерс.

„Сепак ќе мора да седнат и да најдат договор“, рече Фицо за завојуваните страни. „Русија никогаш нема да го напушти Крим, никогаш нема да ги напушти териториите што ги контролира.

Секако, Фицо нема загарантирана победа. Ниту една партија не може да обезбеди мнозинство и формирањето коалициска влада може да се покаже тешко. Западните дипломати и официјални претставници во Киев, исто така, велат дека мала земја како Словачка може да оди толку далеку во промената на политиката на ЕУ и НАТО.

Но, 59-годишникот го подигна вниманието во Брисел и пошироко, критикувајќи ги санкциите против Русија, повикувајќи на приближување со Москва кога војната ќе заврши и ветувајќи дека ќе стави вето на членството на Украина во НАТО доколку некогаш се појави таа можност.

За време на кампањата, Фицо рече дека војната „започнала во 2014 година кога украинските нацисти и фашисти почнале да убиваат руски граѓани во Донбас и Луганск“, повторувајќи го оправдувањето на Москва за поддршката на сепаратистите кои зазедоа земја во источна Украина.

Неговата партија води со мала разлика во анкетите во земјата каде што гласачите се уморни од економската болка која дојде по пандемијата, високата инфлација поврзана со војната во Украина и порастот на илегалните мигранти.

Според социолозите, дезинформациите на социјалните мрежи ја зголемија поларизацијата меѓу гласачите и придонесоа за скептицизам во јавноста за поддршката на Украина.

Западот загрижен

Предизборната реторика на Фицо ги загрижи сојузниците на Словачка, велат четворица високи западни дипломати за Ројтерс.

Со оглед на тоа што украинската контраофанзива допрва треба да создаде голем пробив – што покренува прашања за тоа колку долго сојузниците ќе ја одржуваат својата финансиска и воена поддршка – лидерите на ЕУ и НАТО се очајни да одржат обединет фронт против Москва.

Фицо, исто така, би можел да се здружи со унгарскиот премиер Виктор Орбан, надворешен човек во Европа кој одржува блиски врски со Русија, што ја зголемува можноста за повеќе судири со Брисел околу владеењето на правото, војната во Украина и миграцијата.

Но, прагматизмот на Фицо за време на претходните мандати, кога ја внесе Словачка во еврозоната и во голема мера ги избегна кавгите со партнерите од ЕУ и НАТО, ја ублажи таквата загриженост.

Еден од соговорниците на Ројтерс вели дека Фицо ќе се двоуми околу тоа дали треба да ги намали испораките на оружје за Украина,  со оглед на економската важност на производителите на муниција и базата за поправка.

А Брисел има моќ. Што се однесува до владеењето на правото, таа може да ја запре финансиската поддршка на ЕУ за Словачка, на која и е многу потребна со прогнозата за фискален дефицит од 6,85% од БДП оваа година, највисока во еврозоната.

Исто така, социјално-конзервативната партија на Фицо СМЕР-ССД има мала предност во последните анкети со поддршка од 19,4 отсто, наспроти 18,2 отсто за либералната партија Прогресивна Словачка (ПС). Многу зависи од тоа како ќе поминат помалите партии.

Фицо, принуден да поднесе оставка во 2018 година, откако убиството на истражувачката новинарка предизвика масовни протести, стана порадикален во опозицијата.

Во меѓувреме, дезинформациите се шират, поткопувајќи ја јавната поддршка за Украина по целосната инвазија на Русија во 2022 година, рече Катарина Клингова од тинк-тенкот Глобсек.

Словачка, додаде таа, долго време е плодна почва за проруски наративи, благодарение на нејзиниот историски афинитет, ниската доверба во јавните институции и политичарите кои ги преместуваат некогашните наративи во главниот тек на политиката.

На почетокот на 2023 година, повеќе од 40.000 Словаци потпишаа петиции за да избегнат да бидат повикани во случај на мобилизација, по лажните објави на социјалните мрежи дека можеби  на пат е повик за борба во Украина.

Измамата беше разоткриена, но реакцијата укажа на влијанието што го имаат лажните информации за војната во Украина меѓу 5,5 милиони жители на Словачка.