„Љубојна“ вечерва во 20 часот, во паркот зад Младинскиот културен центар, со концертен настап ќе го отворат фестивалот „Крај Вардарот џез“. „Љубојна“, кои прославуваат 20 години постоење и работа на сцената, концертно ќе го промовираат најновиот материјал од винилот „Стела“, кој е филмски саундтрак за истоимениот филм во режија на Стојан Вујичиќ. 

„Крај Вардарот џез“ е годишен фестивал на дискографската куќа „ПМГ џез“, која само за три години издаде висококвалитетни 30-тина изданија и внесе неверојатна раздвиженост на џез сцената и поттикна вистински нов бран на артисти.

По тој повод разговаравме со Вера Милошевска-Јосифовска од „Љубојна“.  Неверојатното музичко портфолио на една од најавтентичните музички македонски групи опфаќа 20-годишна кариера, 13 албуми, безброј хитови, настапи и концерти… „Љубојна“ е култен бренд, а Вера е култно име кое е синоним за страст и длабока вљубеност во музиката.

„Љубојна“ деновиве прославува две децении плодна кариера со концертна промоција на најновиот материјал од винилот „Стела“, кој е филмски саундтрак за истоимениот филм во режија на Стојан Вујичиќ, а во продукција на „Дрим фактори“. Според кои критериуми ги одбравте најзначајните и највозбудливите мигови од вашата импозантна музичка кариера кои одлучивте да ги споделите со верната публика по повод јубилејот на бендот?

– Одлучивме сите концерти коишто ги имаме годинава да бидат посветени на нашата 20-годишна работа, сметајќи го тоа како дестилат на сето она што бендот го создаваше сите овие години, од идеја за музика до 13 различни албуми, како и она што моментално излегува од „кујната“ на „Љубојна“. Така што решивме да споделуваме концерти на кои публиката има можност да слушне сѐ што е ново од „Љубојна“, но и своите омилени музички теми.

Се враќа ли времето на кое носталгично се сеќаваме – на старите добри плочи? Во тој контекст, вие авангардно го издавате на винил овој прв македонски филмски саундтрак. Раскажете ни повеќе за тоа, како и за стартната соработка со дискографската куќа „ПМГ џез“ која го издава албумот?

– Старите добри плочи се покажаа како најавтентични носачи на звук, независно од тоа дали таа тенденција го следеше развојот на диџеј културата, враќањето на грамофонот или едноставно се врати заради топлината на звукот на самата плоча. Сепак, во дигиталната ера, кога ЦД-ата ја губат полека битката и можеш за минута да „спуштиш“ каква било музика од светот, винил плочата останува префинет медиум за истенченото уво на сладокусците, но и поупотреблив можеби на еден диџеј-сет. Соработката со дискографската куќа „ПМГ џез“ започна од една сосема спонтана средба со Мирко Попов, на којашто неврзано разговорот се насочи кон тоа каков правец да ѝ се даде на новата филмска музика која веќе беше во постпродукција. Инаку, „ПМГ џез“ е дискографска куќа со отворена концепција, посветена на современата сцена и на добрата музика, така што не ни требаше многу за да се согласиме дека винилот е она вистинското! За тоа сме им многу благодарни.

Сигурно читателите и вашата публика се интересираат дали плочата ќе биде на продажба, и ако е, каде и по која цена?

– Веќе имаме многу вакви прашања во инбокс. Во петокот во „Котур“ имаше слушачка промоција, па публиката имаше можност да ја набави по промотивна цена, а планираме да направиме вакви слушачки промоции на повеќе места. Веднаш споделивме и линк на социјалните мрежи за да можат слушателите и дигитално да си ја „спуштат“. Но, за сите оние што им е посебно чувството кога ќе фатат плоча в рака, „Стела“ ќе биде во продажба и низ музичките продавници. Цената ќе биде пристојна, како што и најчесто е во македонски услови, со оглед на тоа што издаваштвото и музиката се скап „спорт“.

Вера, а не само „Љубојна“ е докажан култен бренд. Вие лично сте култно име кое е синоним за страст и длабока вљубеност во музиката. Има ли посебна причина што на џез-фестивал одлучивте да го одбележите 20-годишниот јубилеј на групата?

– Мојата страст кон музиката е мојата суштинска комуникација со светот, така и порасна „Љубојна“. Сите овие години се гради како идеја за музика и стожер кој темелејќи се на автохтон бит комуницира со различни музички естетики и создава популарна музика. „Стела“ е нашиот втор винил за овие години и особено ми значи, затоа што е првото наше винил издание на оригинална филмска музика, а прво е и во историјата на домашната сцена. Со пријателството околу музиката и нашето заедничко издание, природно си дојде „Стела“ да доживее промоција токму на овој фестивал. „Крај Вардарот џез“ безддруго е и еден од моите омилени фествали заради слободната концепција која ја тера, токму како што треба и музиката да е.

Јубилејот неодминливо го наметнува прашањето за да направите ретроспектива од почетоците па до усовршување на раскошот во музичката изведба на „Љубојна“, како и на уникатната супстанција и битот во вашиот вокал.

– „Љубојна“ направи музиката да се слушне на сосема поинаков начин, пред сѐ, на македонската сцена. Вистински музички подвиг. Оживеа една речиси заборавена музика и успеа да постави неколку песни во антологијата на македонската музика. Не за да ја воскресне нашата добра стара музика, туку да ѝ ја оживее суштината, да ѝ отвори пат на музиката, која на сета своја живост што ја носи, не е јасно како со години останала затворена од нас самите?! Учиме од нашата музика како што учиме и од секоја светска музика. Општествените и временски контексти се локални, но музичкиот бит е универзален, тектонски. Да се сетиме само на Џими Хендрикс од која култура доаѓа и што значи во светската музика. Така што, „Љубојна“ популаризираше сосема нова популарна музика и создаде ново музичко ткиво на совремната сцена, затоа што покажа како секоја музичка естетика во една точка се прегрнува. Да не зборувам каков елан им даде на многубројни групи во нивната идеја, храбро да ја „користат“ македонската традиционална музика, макар биле тоа и „етно елементи“. Во името на „Љубојна“ се споија многу музички имиња и застанаа заедно на сцена. Го спомнувате мојот вокал, моето пеење е канал низ којшто струи сета женска енергија, убавина и сила на современата жена низ сублиматот на сите женски пеења во Македонија, од кога и да е! Од неолит па навака?

По образование сте антрополог и етнолог, во основа вашата музика се темели на македонскиот бит, апсолутно со впечатливи изблици на новото и модерното. Дали тоа одигра улога во наоѓањето на сопствениот музички израз?

– Апсолутно пресудна! Истражувачкиот порив ме натера сестрано да се посветам на прашањето каква е мојата визија за современиот пејачки израз. Тргнав прво да ја истражувам нашата пејачка традиција и што, всушност, значи поимот. Јасно е дека станува збор за усмено генерациско пренесување на знаења, искуства, светоглед, но што значи тоа за денешниот човек? Зошто ако се свртите наназад, ќе видите дека музиката не звучи исто во различни периоди. Значи тоа што се пренесува е живо, не е статично, не е херметично. Всушност, првото затворање на оваа важна трансмисија, првата „конзервација“ на традиционалната музика е токму во модерната епоха – што ме спои со светската популарна култура која ја продолжува својата жива трансмисија на „традицијата“ во сосема нови форми, медиуми, но го задржува автентичниот израз и што е најважно – се продава како светски музички апсолут. Така што, мојот музички израз го бара едоставниот и најуспешен начин на обраќање преку една музика.

Според вас, дали музиката најсилно беше погодена од ковид-кризата или пак, постои друг покризен бран од друга природа кој фрла мрак врз музичкото творештво кај нас?

– Македонија не покажа баш дека знае што со својата музика. Не покажа дека има јасна концепција и визија за својата музичка култура и воопшто културата во новиот свет, во совремиево. Има толку музика, артисти и важни успешни брендови за кои нема тотално никаква идеја што да прави! Додека не го градиме тоа што ни недостасува како културна политика, свесна насока и менаџмент, музичката индустрија од соседството речиси сосема ни ја „превоспитува“ публиката, а нашите медиуми штедро ја прокламираат. Ковид-кризата е само одраз на немањето чувство и непознавањето на сопствената музика и музичка сцена. Повеќето артисти се научени да не очекуваат никаква поддршка од државата или пак, минимална, што ќе се согласите, не е баш природно?! Музичката култура и сцена кај нас се „шлепа“ на индивидуалната борба и успех на музичките артисти и тоа е тоа што оформува какви-такви стандарди, но е далеку од систем и индустрија.

Како вие функционирате во периодот на пандемијата, и приватно и професионално, и што најтешко ви паѓа и ве растажува во оваа тешко и неизвесно време?

– Искрено толку многу се израдував на 1 септември кога ги видов сите тие насмеани лица во училиште, па и кога си ги видов моите ученици со кои само на екран се гледавме. Таа раздвиженост и клика на надеж ми го стопли срцето. Ме потсети колку всушност ни недостасуваше тоа последниве две години. Не можам да кажам дека за тоа време немавме работа, затоа што тоа беше време посветено на подготовка на албумот „Стела“. За жал, пандемијата започна непосредно пред планираната премиера на филмот „Стела“ за кој Оливер Јосифовски ја компонираше музиката. Имавме и онлајн концерти „Култура во време на Корона“, „Љубојна Ritual“ на фестивалот „Таксират“, како и малкубројни летни концерти на отворено. Музиката во нас не ни секна, едноставно беше неинспиративен период, затоа што музиката се случува со средбата на музичарите, од комуникацијата со публиката. Тоа најмногу ми недостасуваше, како и живоста на луѓето, кои заборавија дека радоста сѐ уште постои, на што нѐ учат и искуствата на нашите предци чиј живот не бил нималку лесен, па сепак, не ја изгубиле животната радост и духот.