Пијанистката Даница Стојанова повеќе од две и пол години е директорка на ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“ во Скопје и во период на многубројни новогодишни концерти на учениците направивме резиме на образовната и уметничката работа на училиштето.

Во изминативе денови учениците на Државниот музичко-балетски училиштен центар „Илија Николовски-Луј“ во Скопје ги изведуваат своите новогодишни концерти. Досега настапија ученици од одделот за дувачки инструменти, соло пеење, хармоника и удирачки инструменти. Пијанистите одржаа два концерти со наслов „Класиката е вечна“. На 27 декември ќе се одржи и Новогодишниот концерт на кој ќе настапат ученици од вокално-инструменталниот оддел.

Со концертите се прави спој на образовната и уметничката дејност на училиштето и на учениците им се овозможува да ја почувствуваат возбудата од настап во живо на сцена пред публика. Таквиот метод на работа е дел од визијата на директорката на ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“, Даница Стојанова.

Деновиве веќе почна новогодишната треска со концерти на ученици од повеќе оддели на ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“ во Скопје. Со каква цел се организираат концертите?

– Точно така! Секоја година декември ни е еден од најубавите месеци кога речиси секој ден е исполнет со настапи на нашите ученици, јавни настапи на млади уметници од музичкиот и балетскиот, основен и среден оддел. Училиштето брои околу 1700 ученици, па замислете како таа бројка звучи како музика, танц и песна. Фасцинантно! Децата се пресреќни да излезат на сцена и да ја раскажат својата музичка приказна пред аудиториумот, односно публиката. Нашата цел е секој ученик, кој изучува музика и балет, да излегува и настапува што почесто на сцена. На тој начин тие од мали се здобиваат со поголема самоувереност, сценичност, надминување на тремата, здобивање чувство на дисциплина и одговорност, а крајниот и најважен ефект е всадување среќа, естетика и љубов кон музиката и танцот.

Кога ќе се случи новогодишниот концерт на училиштето и каква програма ќе биде изведена на концертот?

– На 27 декември, со почеток во 19 часот, во салата на Музејот за револуционерна борба ќе се случи Новогодишниот концерт, кој е, всушност, и завршниот за 2023 година. Ќе настапат ученици од вокално-инструменталниот оддел одбрани по пат на аудиција, а на програмата ќе се изведат дела со класична концертна форма, како стил најприспособливи за ваков тип настани.

На годишниот концерт ќе бидат доделени и награди. Кој и со какви заслуги ги добива наградите?

– Откако сум на позицијата директор, конкретно за доделувањето на наградите оформив комисија со истакнати наставници од ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“, која работи според правилник и ја донесува одлуката за избор на најдобрите ученици. Тоа се наши ученици што низ школувањето го презентирале училиштето во државата и надвор од Македонија, со одличен успех, наградени на натпревари, настапи со Македонската филхармонија, како и целовечерни рецитали и, секако, да бидат добри соученици и пример за нивните другари-колеги. Наградите ќе бидат доделени на завршниот концерт од Фондацијата „Илија Николовски-Луј“, каде што освен плакета наградените добиваат и еднократна парична награда.

На директорската позиција сте повеќе од 2 и пол години. Какви новитети внесовте во работата и во реализацијата на програмата на училиштето?

– Јас сум директор на училиште кое е под ресорот на Министерството за образование и наука (МОН), како и под Бирото за развој на образованието, оттука без нивна поддршка секоја промена или идеја е неостварлива. Ова го кажувам зашто, пред сѐ, би ги променила наставните програми, кои сѐ повеќе од застарени и неинтересни, потоа би вовела уште една насока каде што би се изучувале џезот и популарната музика, а би го воздигнала класичниот музички и балетски оддел како примарен во центарот со набавување комплетно нов инструментариум.

Она што јас го правам е реализација на годишната образовна и уметничка програма, полна со концерти, семинари, соработка и меморандуми со многу културни институции. Нашето училиште за првпат оваа година влезе во Еразмус-фамилијата. Во март 2024 година ќе реализираме проект под наслов „Најдобри практики во наставата по пијано“ со средното музичко училиште од Вараждин, Хрватска, каде што координатор е наставник Светлана Димитриевска, која е, исто така, и раководител на одделот по пијано во нашето училиште.

Со моето долгогодишно искуство како уметник, пијанист и наставник од чија класа се излезени исклучителни македонски пијанисти, денес мои колеги, посебно се посветив во реализацијата на концертната активност на нашите ученици, настапи надвор од училиштето, соработка со фестивали и меѓународната заедница и дипломатија.

За мене сите ученици се еднакво важни, сакав и барав модус за нивна презентација без аудиција, и така последните две години ја променив формата на концертот по повод патрониот празник, кој е од големо значење и е посебен за презентацијата на нашето училиште. Колегите и раководството ја прифатија идејата, а крајниот резултат е повеќе од успешен. Глетката, каде што во големата сала на Македонската филхармонија нема празно место за седење, подовите и скалите се полни со седната публика, на сцената излегуваат и настапуваат сите ученици од сите оддели и ја добиваат можноста да ја почувствуваат моќта на успехот и на музиката како најубава уметност преку повеќеминутниот аплауз што не престанува, е, па, за тоа се живее!

Од друга страна, одлучив да вметнам нов концертен проект „Пролетен концерт“, кој се одржува во малата сала на Македонската филхармонија и тука им се дава приоритет на учениците од вокално-инструменталниот оддел, односно по пат на аудиција се одбираат солистички и камерни точки.

Оттука може да се заклучи дека приоритет ми е да обезбедам и да изменаџирам повеќе уметност за училиштето наспроти големата образовна администрација која, исто така, е важна, но за нас уметниците не толку „убава“.

На училиштето има повеќе оддели. Дали сите тие работат по иста методологија или секој посебно реализира своја програма?

– Имаме пет оддели (пијано, жичани инструменти, дувачки инструменти, хармоника, соло пеење и удирачки инструменти, наставно теоретски, балетски) насоката за традициски играч и пејач, како и албанската паралелка. Сите тие имаат годишна програма изготвена од раководителите на одделите, која треба да биде усвоена од колегите и реализирана во текот на учебната година.

ДМБУЦ е училиште од посебен интерес за државата, бидејќи продуцира специфичен профил на кадри. Каков пристап имате во однос на реализацијата на наставната програма за разлика од неуметничките училишта?

– Да, како што рековте нашето училиште продуцира специфичен профил на кадри, па оттука имаме и специфичен пристап во однос на реализирање на наставната програма. Кај нас, освен групната настава, присутна е и индивидуалната настава, која е навистина посебна форма во образовниот процес. Индивидуалната настава овозможува посебен однос меѓу наставникот и ученикот, каде што процесот на работа е многу потемелен и активен, остава простор и можност наставникот да го приспособи и да придонесе што повеќе за развојот на ученикот. Така, ученикот од мал се здобива со поголема концентрација, координација, слушање и забележување, брза меморија, а најважно е што го храни духот и создава вредносен систем што го гради низ годините преку музиката, танцот и песната.

Покрај интересот и желбата, за успешно совладување на материјалот неопходен е изразен талент кај учениците. На кој начин го поттикнувате развојот на талентираните ученици?

– Овде ќе искористам да кажам дека интересот за нашето училиште, посебно во основното, е многу пораснат и тоа е одлично. Ги разбирам во потполност родителите што се со големи обврски и едвај постигнуваат да ја организираат активноста на нивните деца, затоа како раководство и како колектив сме многу благодарни што заеднички наоѓаме решение на сите проблеми во однос на организацијата околу наставата и тоа се е во интерес за нашите ученици.

Основното музичко училиште е нашиот ембрион, расадник на таленти, рудник на дијаманти. Во основното училиште нашите ученици преку годините се развиваат и на крај одлучуваат дали ќе продолжат да творат понатаму во светот на уметноста или ќе се запишат во друго средно училиште. Тука е многу важен и клучен моментот на наставникот, како субјект што преку неговата креативност и желба најпрво треба да го види, да го открие талентираниот ученик и веднаш да му наметне голема љубов кон музиката, балетот и уметноста, воопшто. Професионалноста, едуцираноста и способноста на секој наставник е различна, затоа и сите ние не сме исти во однос на класификацијата. Оттука, многу е важно да изградиш и да дадеш свој личен придонес во работата со децата и да изградиш своја класа, односно репутација како наставник, препознатлива во јавноста.

Соработката на наставникот со родителите е многу важна, посебно кај талентираните деца, зашто тоа значи поголеми ангажмани, одржување дисциплина, многу работа, труд и менаџирање. А кое дете денес сака да го остави телефонот и компјутерот во замена за вежбање клавир? Е тука е моментот каде што родителот треба да најде начин тоа да го измени, се разбира дека е многу тешко, но за среќа, сѐ уште, е успешно.

Воведување, односно враќање на специјалните паралелки (дел од мојата програма и визија) каде што талентираните ученици ќе работат со наставници со исклучителни достигнувања (а такви има центарот) по специјална програма што ќе овозможи брз и сигурен напредок за остварување на талентот е еден од начините што вродиле со плод. Од такви интерни специјални паралелки во минатото се излезени многу наши уметници, еден од нив е и Симон Трпчески.

За реализација на наставната програма неопходни се соодветни работни услови. Каков работен амбиент владее во колективот на ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“ во Скопје?

– Државниот музичко-балетски училиштен центар „Илија Николовски-Луј“ кога се изгради и отвори во минатиот век (пред повеќе од 35 години) беше олицетворение за училиште што нуди убавина, раскош, богатство од добри инструменти и незаборавна работна атмосфера.

Денес центарот има потреба од реновирање на покривот, обезбедување функционален лифт, нови инструменти и работни помагала што се важни за поттик и подобрување на работниот амбиент, како за вработените така и за учениците и нивните родители. ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“ е најголемиот училиштен центар во Македонија со светски резултати и огромни успеси. Брои 1700 ученици и 250 вработени, па ќе кажам дека и покрај многуте предизвици и тешкото секојдневие се трудиме училиштето да биде наша оаза создавајќи еден убав работен амбиент.

Како лично го оценувате сопствениот влог во работниот амбиент на училиштето?

– Мојата задача како раководител и менаџер на единствениот и најголем училиштен центар во државата е да го почитувам законот и да работам според истиот, согласно сите мерки и промени во образованието. ДМБУЦ „Илија Николовски-Луј“ е мое училиште, мој втор дом, мојата љубов. Многумина од нас влеговме во тој дом како деца, растевме по кабинетите вежбајќи на нашите инструменти со часови, игравме по ходниците, слушавме музика, одевме на концерти, другарувавме и се поврзувавме заради уметноста. Нашите наставници беа наши родители, растевме во убав амбиент и здрава средина и не се жалевме кога паѓавме, напротив, како феникс уште посилни и појаки излегувавме на сцена и го браневме она за кое живееме, за уметноста, за музиката.

Денес сме возрасни луѓе и како такви имаме предност и слобода да реализираме и дадеме свој белег во работата. Иако живееме во времиња кога материјализмот е окупација во речиси секој дом и кај речиси секој човек, посакувам секому кој работи и учи во ова прекрасно училиште да ја почувствува другата страна, духовната хармонија и љубов кон својата работа, зошто крајно Уметноста е привилегија на најдоследните, најталентираните, на дисциплинираните, креативните, умните, чесните и исклучителните. Тоа се тие карактеристики по кои јас се водам и ги спроведувам во училиштето, а преку мојата работа се надевам дека успевам да ги мотивирам сите, како учениците така и колегите.

(Интервјуто е објавено во „Културен печат“ број 210, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 23-24.12.2023)