Со ставање потпис на Договорот за слободна трговија и меѓусебно обезбедување храна со Украина, македонскиот премиер Димитар Ковачевски го почна учеството на првиот самит на Европската политичка заедница (ЕПЗ) во Прага.

Како можност за понеформални дискусии за прашања од областите на безбедноста и мирот, економската и енергетската криза и за целите во заштитата на животната средина, Самитот го најави Петр Фијала, премиерот на Чешката Република, која претседава со Европската Унија.

– Чешкото претседателство со ЕУ е соочено со огромни предизвици и кризи низ кои поминува Европа, што ќе бидат тема на првите разговори на Европската политичка заедница, независно дали станува збор за мирот и безбедноста, енергијата, животната средина, економијата. Целта не е да се дојде до какви било писмени заклучоци, целта е да се разговара и да се создаде некаков рамковен договор по однос натамошното дејствување на европските земји во тие области – рече Фијала пред почетокот на Самитот, иако првично официјална Прага изрази отворен скептицизам за иницијативата на францускиот претседател Емануел Макрон.

Во Чешка иницијативата дури се нарекуваше „Макронова стапица“, со забелешки дека одредени држави на ЕУ го користат тој формат за да го одложат проширувањето на ЕУ, меѓу другите и со државите од Западен Балкан. Сепак, речиси сите државници од Унијата демантираа дека станува збор за замена на проширувањето.

Макрон на инаугуративниот состанок на ЕПЗ рече дека тој го покажува „единството“ на континентот додека се бори со последиците од руската војна против Украина.

– Целта е да споделиме заедничко читање на ситуацијата што влијае врз нашата Европа и исто така да изградиме заедничка стратегија – рече Макрон на почетокот на самитот.

Германскиот канцелар Олаф Шолц вчера пред почетокот на првиот состанок на Европската политичка заедница во Прага истакна дека ова е голема иновација, која треба да придонесе за мирот, безбедноста и просперитетот на Европа. Според него, добро е што покрај сите состаноци во ЕУ, во рамките на ОБСЕ, Советот на Европа и другите институции, воспоставен е нов формат во кој лидерите на цела Европа имаат можност да го поминат целиот ден, без притисок на агенда и обврска за заклучоци, да разговараат за иднината на Европа. Тој уште додаде дека оваа средба не може да се одржи без да се фокусира на ситуацијата во врска со Украина.

– Добро е што сите на различни начини ја поддржуваме Украина и верувам дека тоа е видливо за сите што дојдоа, знак дека рускиот напад врз Украина е брутално кршење на меѓународниот мировен поредок. Затоа е важно да не ја прифатиме таа агресија и да биде припоен дел од соседната земја, како и никогаш да не признаваме привидни референдуми – рече Шолц и потсети дека се работи и за прашањето како да се обезбеди сигурност во снабдувањето со енергија, но и да се намалат цените.

Шефот на европската дипломатија Жозеп Борел, пак, порача дека лидерите на 44 земји учеснички на Самитот на ЕПЗ ќе испратат јасен сигнал дека Русија е изолирана и ќе се обидат да создадат нов поредок без Москва.

Енергијата ќе биде една од главните теми и за самите членки на ЕУ. Се бараат начини да се гарантира набавката на енергенси, да се зајакне солидарноста меѓу земјите и да се намали потрошувачката. ЕУ уште разговара и за ограничување на цената на гасот, но ќе се отворат темите и за државна помош, конкурентност фискална политика и слично во време кога Европа се соочува со највисоки цени на енергенси во споредба со сите други региони во светот.

На Самитот во Прага, меѓу 44-цата учесници беше и српскиот претседател Александар Вучиќ, кој се пожали на лобирањето на соседна Хрватска во ЕУ за забрана на увоз на руска нафта во Србија поради што ќе треба да платат повеќе за овој енергенс.

– Србија ќе одговори на забраната за увоз на руска нафта на сериозен, одговорен, но и стратегиски далекусежен начин. Им благодариме на нашите хрватски соседи што по којзнае кој пат покажаа што сакаат за нашата земја и нашиот народ… Нашите соседи веќе се пофалија дека тоа го заслужуваат! Дури и ја измислија мојата изјава – рече Вучиќ, додавајќи дека Хрватска само го прави тоа што го прави со децении, од 1941 година.

Македонската делегација на Самитот на ЕПЗ ја предводи премиерот Димитар Ковачевски, а во неа се и министерот за надворешни работи Бујар Османи и министерот за земјоделство Љупчо Николовски.