Паневропската комисија за клима и здравје во отворено писмо до владите и здравствените власти на 53-те земји членки на европскиот регион на Светската здравствена организација предупредува дека екстремните временски услови што ги засегаат Европа и Централна Азија повеќе не се климатска закана, туку и сериозен проблем за јавното здравје.

Во писмото се наведува дека европскиот регион доживува сè почести, интензивни и смртоносни топлотни бранови. Последиците често се скриени во статистиката под причини како што се срцеви удари, мозочни удари или респираторни проблеми, но, како што се вели, причината е јасна.

Постарите лица, лицата со попреченост, бремените жени, малите деца, работниците на отворено и оние што живеат во лошо изолирани станови се особено изложени на ризик.

Смртните случаи поврзани со топлината се зголемија за 30% во последните две децении, со повеќе од 100.000 смртни случаи поврзани со топлината регистрирани во 35 европски земји само во 2022 и 2023 година. Јуни 2025 година беше најжешкиот месец регистриран во Западна Европа, со два силни топлотни бранови што пристигнаа пред врвот на летото.

„Не можеме да го аутсорсираме здравјето – ниту нашето, ниту здравјето на планетата. И двете се непроценливи и двете се изложени на ризик“, се вели во писмото потпишано од 14 членови на Комисијата, вклучувајќи поранешни премиери, министри и водечки меѓународни експерти.

Климатските промени, предупредуваат тие, исто така шират болести што некогаш беа ретки – локално преносливите случаи на денга треска во ЕУ/ЕЕА се зголемија за 368% помеѓу 2022 и 2024 година. Топлотните бранови предизвикуваат пораст на приемите на пациенти, особено со кардиоваскуларни, респираторни и бубрежни проблеми.

Менталното здравје е исто така засегнато – спиењето е полошо, анксиозноста се зголемува, а когнитивната функција ослабува. Луѓето со ментални заболувања се особено ранливи бидејќи некои лекови го отежнуваат регулирањето на телесната температура. Во исто време, здравствените работници се исто така изложени на исцрпеност и прегревање.

Комисијата нагласува дека акционите планови за екстремна топлина спасуваат животи и треба да се спроведат итно, а не за неколку години.
Загадувањето на воздухот предизвикува повеќе од половина милион предвремени смртни случаи во европскиот регион секоја година, главно поради согорувањето на фосилни горива.

Намалувањето на емисиите значи почист воздух и помалку смртни случаи – повеќе од 5 милиони животи би можеле да бидат спасени на глобално ниво. Зголемувањето на зелените површини во градовите ја намалува изложеноста на топлина, го подобрува менталното здравје и ги намалува сметките за енергија. Се проценува дека зголемувањето на урбаните зелени површини за 30% би можело да ги намали смртните случаи поврзани со топлината за до 40%.

Ваквите мерки, според Комисијата, се паметни инвестиции и повикува на редефинирање на економските индикатори за успех, со фокус на здравјето, благосостојбата, праведноста и одржливоста.