И покрај долгогодишните барања да се намалат даноците и придонесите за платите на новинарите и другите медиумски работници и да се воведе нулта стапка на ДДВ за дневниот и периодичниот печат, црногорските власти не ја сменија даночната политика дури и за време на епидемијата на коронавирус, како што беше неофицијално соопштено на „Вијети “, тоа прашање не е на агендата на новата Влада.

Единствената поддршка во овој дел беше репрограмирање на даночниот долг за компаниите кои редовно плаќале даночни обврски, а придонесите за нововработените работници од евиденцијата на Бирото за вработување беа намалени.

Даноците и придонесите за плати останаа непроменети, а во вкупниот износ на плата тие изнесуваат 41,5 проценти и вклучуваат придонеси за пензиско и здравствено осигурување и платени придонеси по основ на невработеност. Ако на тоа се додадат плаќања за унијата и Стопанската комора, тогаш може да се пресмета дека вкупните даноци и придонеси се околу 65% од нето износот.

Покрај тоа, данокот на суровини, кој изнесува 21 процент, не е променет, а истите даноци и такси сè уште ги плаќаат електронските медиуми.

„Иако претходната влада ветуваше дека со носење на нови закони за медиуми ќе ја поправи состојбата на уништениот медиумски пазар, тоа не се случи. Имаше недостаток на политичка волја за регулирање на пазарот затоа што, тие добро знаеја, фер играта фрла пропаганда надвор од играта и овозможува одржлив развој на професионалните медиуми“, вели извршниот директор на „Вијести“, Маријана Кадиќ Бојаниќ.

Медиумите, додава таа, се една од најранливите активности и велат дека новата администрација треба брзо да реагира.

„Покрај тоа, печатените медиуми страдаат најмногу за време на епидемијата и се поставува прашањето дали новата влада е подготвена да го одржи медиумскиот плурализам со итни интервенции, но и со долгорочни законски решенија што треба да бидат основа за создавање клима во која медиумите зависат од доверба, гледаност и читливост и иновација, а не од политичка припадност“, рече таа.

На крајот на јули, Парламентот на Црна Гора го донесе Законот за медиуми, со кој се воведува Фондот за поттикнување на медиумскиот плурализам како една од мерките за поддршка. Фондот е финансиран во износ од најмалку 0,09 проценти од буџетот, од кои 60 проценти се наменети за комерцијални и непрофитни медиуми, а остатокот за печатени медиуми и интернет публикации.

Зборувајќи за помошта од Фондот, потпретседателот на Сојузот на медиуми на Црна Гора (СМКГ), Радомир Крашковиќ, за „Вијести“ изјави дека Владата треба „да започне навремено да ги исполнува обврските од законот“.

„Ако ја земеме како параметар реализацијата на буџетот од минатата година, што на крајот изнесуваше нешто повеќе од две милијарди евра, приватните медиуми треба да добијат околу 1,7 милиони евра од овој Фонд оваа година, телевизиските и радиостаниците околу еден милион и весниците и портали околу 700.000 евра. Сепак, усвојувањето на буџетот за оваа година е одложено до крајот на март и со тоа распределбата на овие пари ќе се одложи“, рече тој.

Крашковиќ исто така посочува дека не е познато дали се утврдени сите критериуми за распределба на тие пари и дека Синдикатот ќе инсистира секој медиум што добива пари од овој фонд соодветно да ги наградува вработените.

„Она што сигурно ќе биде потребно е помошта на државата во одложувањето или презакажувањето на даночните обврски на овие медиуми, кои се натрупаа во изминатите години, поради што на некои им се заканува банкрот“, предупреди тој.

Во септември, Здружението на медиуми на Југоисточна Европа објави „Анализа на деловните услови во медиумите и деловните бариери за медиумската индустрија во Црна Гора“. Авторот, меѓу другото, и препорача на Владата да го зголеми годишниот процент на алокации за Фондот на 0,9 проценти од тековниот буџет – тоа е десет пати повеќе од постојното решение.

Во анализата, чиј автор е извршниот директор на „Фиделити консалтинг“, Милош Вуковиќ и експерт за медиуми, Ана Ненезиќ, се наведува дека медиумите во регионот, како и сите бизниси, се соочуваат со високи даноци и придонеси за платите на вработените.

Беше истакнато дека Црна Гора има најниска стапка на данок на добивка (9%), но со 21% стапката на ДДВ е највисока по Хрватска (25%). Во форма на намалена стапка, ДДВ се пресметува и плаќа со стапка од седум проценти за печатените медиуми во Црна Гора.

Во документот, авторите симулираа 50% намалување на даноците и придонесите за личен доход за најголемите компании – ТВ Вијести, Антена М, Нова М, Дејли Прес, ЦдМ, ЈУ Медија Монт, Нова Побједа и Портал прес.

Анализата покажа дека ако даноците и придонесите за плати се намалат за 50 проценти, тоа би значело дека тие компании ќе имаат над 1,1 милиони евра помалку трошоци по оваа основа.

„Што може да доведе до многу потребни инвестиции, подобрување на условите за работа на новинарите и нивното образование, но и други потребни активности. На пример, ако целата сума се земеше за да се вработат дополнителни новинари и други медиумски работници, кои би добиле просечна бруто-плата во Црна Гора во износ од 10.000 евра бруто годишно, тоа би значело дека вкупната професија ќе има над 110 нови вработени. На овој начин, квалитетот и обемот на пријавување драстично ќе се подобрат, а во исто време ќе се генерираат дополнителни приходи во буџетот, преку плаќање данок и придонеси за поголем број луѓе, што исто така би имало позитивни влијанија врз црногорската економија“, стои во финансиската анализа направена од Вуковиќ.

Авторот исто така препорачува намалување на даночното оптоварување на работата на медиумите – 50% намалување на даноците и придонесите за личен доход на новинарите и другите медиумски работници, намалување на ДДВ на нула стапка за печатот, намалување на ДДВ на намалена стапка од седум проценти за рекламни услуги во медиумите и за набавка на опрема неопходна за работење на медиумите.

Во анализата, тој исто така направи едноставна симулација на намалување на ДДВ за 50 проценти преку примерот на обврска за плаќање на ДДВ од еден милион евра.

„По намалувањето на стапката на ДДВ за 50 проценти, на медиумите ќе им останеа 500.000 евра за финансирање на други оперативни трошоци и нови инвестиции“, се наведува во анализата.

Извршниот директор на „Вијести“ посочи неколку примери кои Црна Гора може да ги примени.

„Во Финска, покрај повластената стапка на ДДВ по продаден весник, повластената стапка важи и за претплати на печатени изданија на весници, како и за купување весници за весници и трошоци за ротација. Изданијата на весниците уживаат повластена стапка на ДДВ на трошоците На пример, Белгија, Данска, Велика Британија и Луксембург имаат нулта стапка на ДДВ за дистрибуција и продажба на весници. Норвешка, позната како земја со екстремно висок ДДВ, применува нула стапка на печатените весници“, рече Кадиќ Бојаниќ.

Синдикатот за медиуми побара укинување на данокот на додадена вредност на печатот и книгите уште во 2014 година со барање испратено до тогашните претседатели Филип Вујановиќ, Владата –  Мило Ѓукановиќ и Собранието – Ранко Кривокапиќ.

„Таквите мерки веќе се преземени од бројни европски земји, како што се Белгија, Данска, Велика Британија. Во други европски земји, како што е Франција, тој данок е симболичен и изнесува само еден или два процента“, изјавија тогаш.

Даночната политика во однос на медиумите не е променета ниту во Северна Македонија, каде повластената стапка за печатените медиуми е за два проценти пониска отколку во Црна Гора и изнесува пет проценти. Според порталот „Слободен печат“, за истите весници, доколку се сака електронска претплата, се плаќа данок од 18 проценти.

Доколку во Црна Гора се воведе електронска претплата на печатени публикации, данокот платен во тој случај би бил 21 процент.

Ова значи дека за печатеното издание на „Вијести“, кое чини 0,7 евра, издавачот плаќа 0,05 евра данок, додека за истото издание во електронската верзија, тој треба да плати 0,12 евра.

За неделник нема помош ни на конкурс

Новинарката и директорка на „Монитор“, Милена Перовиќ Кораќ рече дека, иако властите презеле некои мерки од почетокот на епидемијата со цел да ги ублажат последиците и да помогнат во бизнисот, никој од нив нема конкретно влијание на тој неделник.

„Исто така,“ Монитор „беше дискриминиран при доделување субвенции на печатените медиуми, бидејќи беше исклучен од конкуренцијата. Немаше ниту даночни олеснувања. Новите власти треба да имаат поголемо разбирање и чувствителност за бизнисот со печатените медиуми, со оглед на нивната јавност важноста и посебната позиција на пазарот“, рече Перовиќ Кораќ.

Таа предупредува дека сè уште треба да се очекува нов проблем и затоа мора итно да се смислат нови начини за ублажување на последиците од епидемијата, без разлика дали преку даночна политика или на некои други начини.

Фондот за инвестиции и развој на Црна Гора (ИРФ) одобри заеми во износ од 1,2 милиони евра и тие пари беа искористени за набавка на обртни средства и исплата на дел од платите, помош за исплата на надоместоците до Центарот за радиодифузија (ЦРД) беше помалку од 390.000 евра, ослободувањето од такси за Агенцијата за електронски медиуми (АЕМ) е околу 178.000 евра, Министерството за култура им помогна на медиумите со околу 302.000 евра