Како што старееме, нашите когнитивни функции природно опаѓаат, но неодамнешното истражување укажува на неочекуван сојузник во зачувувањето на здравјето на мозокот – микроорганизмите кои живеат во нашата уста.

Студијата објавена во списанието „PNAS Nexus“ покажа дека составот на оралниот микробиом може да игра клучна улога во спречувањето на когнитивниот пад, а одредени бактерии дури можат да придонесат за подобра меморија и внимание. Од друга страна, присуството на патогени бактерии во устата може да биде ран показател за благо когнитивно оштетување (MCI) и зголемен ризик од деменција и Алцхајмерова болест.

Оралниот микробиом е сложена заедница на микроорганизми кои живеат во устата и играат клучна улога во здравјето не само на усната шуплина, туку и на целиот организам. Досега, истражувањата покажаа врска помеѓу периодонтитис (воспаление на непцата) и влошување на когнитивната функција, но механизмите на оваа врска не беа целосно јасни, пишува „Неуросаенс њуз“ (Neuroscience news).

Според студијата спроведена од Ани Ванхатало и неговите колеги, постојат два главни начини на кои оралните бактерии можат да влијаат на мозокот. Првата е миграција на патогени бактерии во мозокот преку крвотокот одредени бактерии можат да стигнат до крвотокот од усната шуплина и потенцијално да предизвикаат воспалителни процеси во мозокот. Вториот е нерамнотежа на корисни бактерии кои влијаат на синтезата на азотен оксид (NO), бактериите кои го намалуваат нитратот играат клучна улога во производството на NO, молекула есенцијална за синаптичката пластичност и долгорочната меморија. Кога овие бактерии се потиснати од патогени, може да се појави когнитивен пад.

Интересно е тоа што азотниот оксид игра клучна улога во одржувањето на здравјето на крвните садови и мозокот, а неговиот недостаток може да придонесе за проблеми со меморијата и вниманието.

Во студијата учествувале 115 луѓе, од кои 55 имале благо когнитивно оштетување (MCI), познат ризик фактор за деменција и Алцхајмерова болест. Научниците го анализирале нивниот орален микробиом и забележале значителни разлики во составот на бактериските заедници.

Кај учесниците со благо когнитивно оштетување, високите нивоа на бактерии од родот Neisseria беа поврзани со подобра извршна функција и визуелно внимание. Повисоката преваленца на Neisseria беше позитивно поврзана со подобри перформанси на тестовите за промена на вниманието. Оваа бактерија била поврзана и со подобро визуелно внимание. Кај здравите учесници, Neisseria имала позитивен ефект врз работната меморија, што е потврдено со резултатите од тестот Digit Span.

Покрај Neisseria, бактериите од родот Haemophilus, особено Haemophilus parainfluenzae, исто така се поврзани со подобри когнитивни перформанси кај луѓето со благо когнитивно оштетување. Овие резултати укажуваат на можноста дека одржувањето на здравјето на корисни бактерии во устата може да придонесе за подобро когнитивно функционирање и да го забави процесот на когнитивно опаѓање.

Спротивно на корисни бактерии, одредени патогени бактерии се поврзани со когнитивно опаѓање и зголемен ризик од деменција. Научниците открија дека високите нивоа на бактеријата Porphyromonas предвидуваат благо когнитивно оштетување, додека бактериите Prevotella intermedia се поврзани со присуството на алелот APOE4, познат генетски фактор на ризик за Алцхајмерова болест.

APOE4 е познат генетски маркер кој ги зголемува шансите за развој на Алцхајмерова болест. Имајќи предвид дека Prevotella intermedia беше поприсутна кај индивидуите кои носат APOE4, можно е оралниот микробиом да послужи како индикатор за генетски ризик за деменција.

Еден од најважните заклучоци на студијата е дека исхраната може да влијае на составот на оралниот микробиом и, индиректно, на здравјето на мозокот. Научниците истакнаа дека диетите богати со нитрати, како што се медитеранската и ДАШ диетата, го фаворизираат растот на корисни бактерии поврзани со подобри когнитивни резултати.

Нитратите од храната, кои се наоѓаат во зеленчукот, како што се спанаќот, цвеклото и зелената салата, овозможуваат раст на бактерии кои произведуваат азотен оксид (NO), а со тоа го поддржуваат здравјето на крвните садови и мозокот.

Ова истражување ја отвора вратата за развој на нови терапевтски пристапи во спречувањето на когнитивниот пад. Според авторите на студијата, можни се интервенции кои би го поттикнале растот на корисни бактерии (Neisseria и Haemophilus) додека истовремено ќе го намалат присуството на штетни бактерии како Prevotella intermedia и Porphyromonas.

Интересно е што таквите интервенции не мора да вклучуваат лекови за подобрување на оралната хигиена, редовните посети на забите и исхраната богата со нитрати може да игра клучна улога во зачувувањето на когнитивното здравје.