Скоро и да нема човек што барем еднаш не почувствувал сомнеж во себе и несигурност. Сепак, кога негативната слика за сопствената вредност упорно влијае на секојдневниот живот, тогаш може да се зборува за состојба позната како комплекс на инфериорност, пишува „Е-клиника“.

Оваа состојба прв ја опишал психологот Алфред Адлер во 1907 година, а Американската асоцијација на психолози ја дефинира како длабоко чувство на неадекватност и несигурност, што може да доведе до различни однесувања: од повлекување и избегнување на друштво, до агресивност и претерана натпреварувачка природа.

Адлер сметал дека во основата на комплексот на инфериорност лежи вкоренетото верување дека не сме доволно добри и дека заостануваме зад другите. Тоа често ги наведува луѓето постојано да се споредуваат со околината и да се чувствуваат неспособни да постигнат среќа или успех.

Важно е да се нагласи дека чувството на овој недостаток може да биде реално, но и целосно испроектирано. Кога ќе остане непрепознаено, со текот на времето се продлабочува и прераснува во уште посилни верувања за сопствената безвредност. Тие можат да предизвикаат разни психички и емоционални тешкотии.

Затоа, во литературата комплексот на инфериорност често се поистоветува со хронично ниска самодоверба. Иако не може да се дијагностицира како посебна состојба во официјалните прирачници како DSM-5, експертите сепак го препознаваат како значаен извор на страдање.

Луѓето кои го носат овој комплекс често чувствуваат дека никогаш не се доволно добри, без оглед на околностите или луѓето околу нив. Тоа доживување може да биде толку силно што го парализира секојдневното функционирање. Несигурноста често води до повлекување од општеството. Луѓето избегнуваат контакти за да не ризикуваат осуда или критика, па често се чувствуваат осамено и изолирано.

Секојдневното споредување со другите е уште една карактеристика на комплексот на инфериорност. Во времето на социјалните мрежи, каде што споредувањето е речиси неизбежно, оние кои се борат со ова чувство често ги гледаат само туѓите успеси и среќа, додека сопствените квалитети ги занемаруваат. Во желбата да ги сокријат своите слабости, понекогаш прибегнуваат кон хумор кој се омаловажува себеси и се шегуваат на сопствена сметка. Тоа навидум ја забавува околината, но всушност служи како одбрана од можни критики или забелешки.

Комплексот на инфериорност може да се одрази и на телесното здравје. Истражувањата покажуваат врска помеѓу ниската самодоверба и проблемите со спиењето, па несоницата може да биде уште еден показател дека самодовербата е разнишана.

Исто така, она што однадвор може да изгледа како спротивност – фалењето; истакнувањето на сопствените достигнувања и перфекционизмот, всушност може да биде само другата страна на истата несигурност. Во теоријата на Адлер, комплексот на супериорност често е начин да се сокријат чувствата на инфериорност и неадекватност.

Перфекционизмот во таа смисла станува особено значаен. Иако може да изгледа како амбиција, тој често произлегува од длабок страв од неуспех и верувањето дека ништо никогаш не е доволно добро. Кога стремежот кон совршенство ќе почне да нѐ спречува и да предизвикува страдање, наместо да нѐ поттикнува, тоа е јасен знак дека во позадина стои комплексот на инфериорност.

На крајот на краиштата, комплексот на инфериорност може да се манифестира на различни начини: преку повлекување, несигурност, чувство на осаменост или потреба за постојано докажување.

Препознавањето на овие обрасци е првиот чекор кон промена. Работата на самодовербата со поддршка од експерти или преку личен развој, може да помогне да се разбијат овие обрасци и наместо чувството на неадекватност да се изгради стабилно чувство на сопствена вредност.