Елизабет Кајзер потекнува од Гера во германската сојузна покраина Тирингија. Актуелната ополномоштеничка за источните покраини е родена во 1987 година, кога Германија сè уште беше поделена. Две години подоцна, падна Берлинскиот ѕид, а на 3 октомври 1990 година, комунистичката ГДР конечно стана историја.

„Не го доживеав свесно периодот на повторно обединување, но приказните што ми ги раскажуваа моите родители и бабите и дедовците ме обликуваа“, пишува Кајзер во својот годишен извештај, презентиран во Берлин во пресрет на Денот на германското единство.

Ова е премиера за 38-годишната социјалдемократка  (СПД),  бидејќи таа е на функцијата само од мај 2025 година, кога беше формирана новата германска влада.

Дали младата генерација во Германија порасна обединета?

Во својот тековен извештај, политикологот и социолог Кајзер се фокусира на прашањето  како помладите луѓе ја перципираат Германија,  која е обединета веќе 35 години. И самото прашање во насловот сугерира дека секако  постојат разлики помеѓу Западот и Истокот:  „Растејќи во единство?“

Формално, одговорот е „да“, бидејќи постои само една германска држава. „Ние, децата од крајот на 1980-тите и 1990-тите, сме првата генерација што се социјализирала во обединета Германија“, вели Кајзер во предговорот на својот годишен извештај. „Сепак, за младите луѓе што растат таму, ‘Исток’ е сè уште многу повеќе од географски термин. Тоа е простор што ги обликува идентитетите и влијае на биографиите“, нагласува таа.

Источногерманскиот идентитет е поизразен од западногерманскиот

Во овој поглед, Кајзер, која студирала на Универзитетот во Потсдам во источногерманската покраина Бранденбург, гледа разлики во споредба со помладите луѓе од Западот.

„Многу млади луѓе кои доаѓаат од областа на старата Сојузна Република не можат да се идентификуваат со етикетата Западен Германец – особено ако живеат на брегот или во близина на Алпите. Спротивно на тоа, младите Источногерманци многу почесто се идентификуваат како Источногерманци (на пример, постои посебен термин за ова на германски: Ossis).“

Од перспектива на ополномоштеничката за источните покраини, постојат многу причини за ова. Иако младите Германци веќе три и пол децении раснат во истата земја, условите на тоа раснење сè уште значително се разликуваат. „Ова особено важи за областа надвор од источногерманските метрополи.“

Помали приходи, поголема социјална помош

Кајзер посочува на таканаречениот Извештај на сојузната влада за еднаквост. Тој покажува дека во малите градови и руралните региони, јавниот превоз и медицинските установи повеќе не се целосно безбедни. Понатаму,  луѓето таму заработуваат потпросечни плати  и се повеќе зависни од социјалните бенефиции од просекот за целата земја.

„Богатството е исто така помало на Исток отколку на Запад“, додава Кајзер. Покрај тоа, стареењето на населението во руралните региони на источна Германија значително се зголеми. Пропорцијата на млади луѓе е далеку под националниот просек. „Тоа го обликува животниот пат на многу Источногерманци до возрасно доба“.

Според ополномоштеничката, тие можат да се потпрат на финансиската поддршка од своите родители многу поретко отколку нивните врсници на западот од Германија.

Богат запад, сиромашен исток

При презентирањето на својот годишен извештај, Кајзер го елаборираше овој аспект: „До ден-денес, младите луѓе на Исток се во неповолна положба бидејќи богатството е првенствено наследено“. Податоците објавени од Сојузниот завод за статистика за 2024 година се јасни: според нив, даночните служби во западните сојузни покраини оданочиле над 106 милијарди евра наследен или подарен имот, додека на исток, вклучувајќи го и Берлин, бројката била помала од 7 милијарди евра.

По глава на жител, на запад била речиси четири пати поголема: односно, нешто помалку од 1.600 евра, во споредба со само 400 евра на исток. Ополномоштеничката за Источна Германија ги смета овие значајни разлики за проблематични. Затоа, додава таа, дискусијата за промените во данокот на наследство не е лоша идеја.

Државен „подарок“ од 20.000 евра за сите?

Со ова, Кајзер се надоврзува на предлозите на експертите од Германскиот институт за економски истражувања од пред неколку години: државата треба да им исплати на сите млади возрасни лица наменско „наследство“ од 20.000 евра. Ова би можело да се искористи, на пример, за финансирање на образование, започнување бизнис или инвестирање во недвижности.

Фондацијата „Наследство за сите“ (Ein Erbe für Jeden) го смета ова за реалистично и за идеја што би можела да се финансира: „Ќе се плаќа од фонд што ќе се полни со релативно мал данок за поголеми наследства“, се наведува на нивната веб-страница. Според нивните пресметки, пет проценти годишен данок на наследство во Германија би биле доволни за спроведување на таа идеја.

Зацврстување на нееднаквоста во имотот

Сепак, ополномоштеничката за источните сојузни покраини е свесна и дека дискусијата за реформата на данокот на наследство е жешка тема во рамките на владејачката владина коалиција. Постои одредена симпатија за ова во нејзината партија СПД – но речиси никој во ЦДУ/ ЦСУ не покажува никаква склоност да се зафати со жешкиот компир. Затоа, дури и 35 години по повторното обединување на  Германија, значајните финансиски разлики меѓу Истокот и Западот веројатно нема да се променат во скоро време.

Целокупната оценка на Елизабет Кајзер затоа е мешана: Источна Германија добро се разви во многу области, економијата порасна, има жива сцена за стартапи и истокот е пионер во проширувањето на капацитетите за обновливи извори на енергија. Но, ништо од тоа нема да биде доволно на долг рок за да се премости јазот со Западот. И тоа веројатно ќе стане уште потешко во иднина поради брзото стареење на населението на исток и емиграцијата на многу млади луѓе од тие области.

Два милиони луѓе ги напуштиле источните сојузни покраини

Ставајќи го настрана германскиот главен град Берлин, источниот дел изгуби два милиони луѓе поради емиграција од повторното обединување во 1990 година, што е минус од 16 проценти. Во моментов, петте источни сојузни покраини имаат вкупно население од околу 12,5 милиони. Во истиот период, населението на Западна Германија се зголеми за десет проценти, на речиси 68 милиони луѓе.

Извор: Дојче веле/ Автор: Марсел Фирстенау