Министерката за култура Бисера Костадиновска-Стојчевска, во изјава за Гласот на Америка на македонски јазик, одговарајќи на прашањето дали точката во Билатералниот протокол со Бугарија ќе значи и цензура на творештвото, вели дека авторите треба да творат слободно, но „во духот кон тоа што ќе ги расположи народот и публиката“.

„Слободно нека творат. Но, да се твори во духот кон тоа што ќе ги расположи народот и публиката. Не нешто што повторно ќе го врати народот назад, кон едни мрачни времиња каде што навистина не видовме ништо добро“, вели министерката.

Во македонската јавност се појавија дилеми во врска со тоа што, според Протоколот, претставува говор на омраза и кој ќе го утврдува. Членот 16 од македонскиот Устав ја забранува цензурата и ја гарантира слободата на говорот.

„И впрочем, што е говор на омраза? Дали историската вистина е говор на омраза?, прашува во прилогот на Гласот на Америка на македонски јазик писателот Петар Андоновски.

„Целата македонска проза е базирана на тој таканаречен историски наратив, на пример Петре М. Андреевски многу често зборува за бугарската окупација. Дали тоа значи дека ќе треба да ги цензурираме книгите на Петре?“, вели тој.

Во третата точка од Протоколот се вели дека во врска со спречување на говорот на омраза, двете држави, меѓу другото се обврзуваат и:

„…да гарантираат дека државното финансирање на нови книги, документарни изданија и списанија, филмови и друга уметничка продукција, како и на споменици на културата и прослави, ќе се реализира во духот на Договорот за пријателство, добрососедство и соработка, и во овој контекст, секој субјект финансиран од државата ќе потврди преку јасна и обврзувачка изјава дека ќе го следи со неопходното внимание прашањето за неприфаќање на сите форми на говор на омраза и непочитувањето на оваа должност ќе претставува основа за прекин на понатамошното државно финансирање на ваквиот субјект“.

Костадиновска-Стојчевска во врска со ова вели: „Министерството за култура нема да ја има улогата на полицаец и да демне кој што ќе направи. Слободата на уметникот е голема и тој има право да се изрази и никој нема право тоа да го ограничи во ниту еден момент“.

Но, таа додава и дека:

„Секој филм којшто ќе ја промовира македонската култура, којшто ќе го помовира македонскиот индивидуалитет какви сме ние како Македонци би требало да има поддршка. Но сепак, мора да бидеме свесни дека мора да одиме напред, мора да се ослободиме и дека историјата не смее повеќе нам да ни биде затвор, треба да ни биде лекција“, вели министерката за култура.

Неколку часа откако беше објавена нејзината изјава, а во јавноста се појавија бројни реакции и прашања дали се работи за промовирање на цензурата, Костадиновска-Стојчевска се огласи со реакција, велејќи дека „чувствува обврска да објасни неколку аспекти“.

„ЦЕНЗУРАТА е одлик на минати општества или минати власти и неа не и е местото во 21век, во земја кандидат за полноправно членство во ЕУ. Цензурата е феномен кој се коси со демократијата и слободата на говор во која денес и тоа како уживаме! Токму затоа, мојата изјава започнува со зборовите “Слободно нека творат!” Како министерка, се додека сум јас на тоа место, нема да има цензура во ниту еден проект поддржан од Министерството за култура. Исто така, сакам да сум апсолутно јасна, додека сум јас министерка, нема да има простор да се ограничува или насочува кој било уметник на кој било начин, тоа е против сите мои лични и пред сѐ професионални уверувања“, напиша министерката на Фејсбук.

„Доколку изјавата која денес е цел на “слободни” толкувања, повредила чувства, порив, мотив и обиди за творење, жал ми е. Намерата апсолутно не е да се насочува или ограничува, напротив, мојата интенција секогаш била и ќе биде поддршка на слободната мисла и изразување. И за крај, би сакала да повторам: Слободата на уметникот е огромна. Таа е неприкосновена. Таа слобода НИКОЈ не може да ја ограничи. И тука, никој не треба да има дилеми“, додава таа.

Вториот билатерален Протокол за исполнување на Договорот за добрососедство и пријателство од 2017 на 17 јули во Софија го потпишаа министрите за надворешни работи на Бугарија и Македонија, Теодора Генчовска и Бујар Османи. Потпишувањето на документот беше дел од преговарачката рамка за почеток на пристапните преговори на Македонија со ЕУ.