Училиште во Аеродром меѓу чеканот и наковалната: Не знаат што да прават со меѓуврсничкото насилство, а ситуацијата ескалира
Во основно училиште во скопската населба Аеродром, од минатата недела барем две семејства се длабоко вознемирени. За време на наставата, девојче од второ одделение било следено од момче соученик внатре во тоалетот, каде ѝ ги соблекол панталоните и долната облека додека таа ги миела рацете. Сето тоа се случувало пред очите на наставничката која ја потврдила случката пред директорката, затоа што истрчала да го следи ученикот, знаејќи дека е проблематичен.
Препорачано
И семејството на ученикот е вознемирено. Станува збор за исклучително интелигентно момче, со натпросечни интелектуални способности, но кое кажувало дека е несреќно затоа што соучениците го одбегнуваат и го оставаат самиот да ги минува деновите.
Нормалната детска игра, џагор и убави спомени, во ова училиште за овој ученик не постојат, а соучениците се исплашени. За него немало покани за роденденските забави со другарчињата и бил избегнуван. Минатата година шест ученици од неговиот клас се отпишале и префрлиле во други училишта или паралелки затоа што се жалеле дека момчето кон нив се однесува насилно. Наставниот кадар е под стрес.
Управата на училиштето е искрена и тврди дека не знае како да се справи со ситуацијата. Стравуваат од ескалација на меѓуврсничкото насилство, но не знаат како да ја смират ситуацијата иако во таков обид несомнено се впуштиле заеднички многу клучни фактори – и родителите, и Министерството за образование, социјалните служби, психолози, педагози и психијатри. А вчера, рано наутро, откако „Слободен печат“ испрати прашања во Министерството за внатрешни работи дали им е пријавен настанот со слекувањето на долната облека на соученичката, на терен отишле и полициски службеници да проверат што се случува. Таткото на момчето е нивен колега.
Според зборовите на вработените во училиштето и родителите на други ученици со кои разговараше„ Слободен печат“, поведението на момчето вклучувало повеќе инциденти. Тој ја удрил дури и директорката, ја влечел наставничката за коса, децата ги удирал и навредувал, а се почнало уште во градинка уште пред да се запише на училиште.
Сето тоа кулминирало минатата недела, на 7 ноември, со случката во тоалетот каде на девојчето кое во Македонија живее доселено од друга држава, му ја соблекол долната облека. Тоа, според психолозите со кои разговаравме, претставува траума само по себе и не ги олеснува социјализацијата и прилагодувањето во новата средина за девојчето, туку создава страв и несигурност.
Училиштето не го пријавило настанот во полиција, а објаснувањето на директорката е дека девојчето имало статус на бегалец во државата и била под заштита на Црвениот крст па за неа важеле други правила. Мајката на девојчето не зборува добро македонски јазик, па нејасно е дали е добро информирана за настанот, но од училишната управа ѝ било јавено дека се случил инцидентот. Веднаш по овој инцидент, следувале нови проблеми затоа што момчето покажувало агресија и според зборовите на директорката, се обидело и да се самоповреди.
Тоа дополнително ја отежнува состојбата во која се наоѓа целото училиште, и вработените и оние кои следат настава. Наместо да учат, добар дел од часовите им поминуваат во разговори со педагозите, ама неконструктивни.
И други родители се со намера да ги отпишат децата од паралелката зашто гледаат дека решение не е на повидок. Уште лани управата на училиштето повикала полиција, но директорката тврди дека кога инспекторот слушнал оти се работи за шестгодишен ученик, си го спакувал тефтерот и си заминал. Родителите на ученикот исто така се вознемирени и не им е сеедно. Мајката на момчето се извинувала за последниот инцидент, а по психолошкиот тест кој го направил ученикот минатата недела, добил витамини.
Директорката е свесна дека во училиштето со кое раководи има проблем, но не сака да виктимизира никого, туку сака да дознае што е причината за насилното однесување, гневот и болката во детското срце кои се рефлектираат со удари врз соучениците. Вели дека законот ѝ забранува отпишување на ученик кој реонски припаѓа на општината Аеродром. Ова основно училиште има донесено протокол за пријавување и заштита на ученик жртва на која било форма насилство, злоупотреба и занемарување. Во протоколот до кој дојде „Слободен печат“, спротивно на тврдењето дека ученикот не би можел да се премести во друго училиште пишува:
„Преместување на сторителот во друго училиште. Овие мерки се користат за случаите на насилство во табелата број 2 кои се повторуваат или случаите од табелата број 3 и не претставува педагошка мерка туку мерка за заштита на жртвата од насилство (во случаите кога има голема траума за жртвата со последици врз здравјето и психофизичкиот развој на жртвата)”.
Овој дел од протоколот служи само како формален украс кој не се спроведува.
Министерството за образование и наука е запознаено со случајот и по истиот е постапувано и изминатата учебна година.
„Согласно законските надлежности и програмата за советување на ученици во основните и средните училишта и родители на ученици, надлежната служба на МОН има дадено насоки до стручната служба во училиштето да ги детектира причините за проблематичното однесување и да се спроведе стручен надзор над ученикот за време на часот, а резултатите од истиот да бидат клучна основа за понатамошно преземање мерки и дефинирање план за работа со ученикот и со семејството. Стручната служба на училиштето е комплетна, односно во училиштето има стручен кадар од секаков тип согласно законските прописи, кој е потребен за непречено функционирање и реализација на психолошко педагошката дејност. Според информации од училишното раководство, тие се во постојана комуникација и со семејството и со надлежниот Центар за социјални работи во насока на надминување на предизвикот“, велат од МОН за „Слободен печат“.
Пред да се запише ученикот во прво одделение, дел од родителите уште при уписот на првачињата барале истакнатиот ученик да не биде запишан во тоа основно училиште затоа што имале негативно искуство со него во градинка.
„Но, бидејќи е наш реонски обврзник ние сме должни да го запишеме. Надевајќи се дека е мало дете кое допрва ќе се развива и социјализира во нова средина каде ќе треба да се почитуваат одредени правила, свои обврски и одговорности и ќе се влијае на позитивно психичко и емоционално созревање на детето“, им напишала директорката на родителите од советот на родители во училиштето, уверувајќи ги дека се преземени сите мерки.
Една од мајките од одделението со кои разговараше „Слободен печат“ вели дека одделението е целосно физички преместено во подрумот зашто таа просторија е блиску до стручната служба, бидејќи се очекува во секој момент да настанат проблеми. Се промениле и наставничките, а едната од нив се заканила дека ќе си даде отказ поради стресот.
– Проблемот е уште од лани и пријавено е кај просветен инспектор и кај народен правобранител. Родителите едно време седеа во училиштето за да си ги пазат децата. Ги сменија наставничките на паралелката. Годинава ја сменија и училницата, за да биде физички поблиску до стручната служба, до педагог и психолог, но јас лично тоа го толкувам како затскривање на проблемот во подрум, под тепих, никој да не види ако нешто се случи. Девојчето кое беше соблечено во тоалет оди со страв во училиште, а училиштето нема постапено според протоколот за да ја заштити. Оваа недела ќе имаме родителска средба и таму дефинитивно овој проблем ќе биде на дневен ред, изјави за „Слободен печат“ мајка на едно од децата што учи во класот.
Реалноста е дека многу деца во ова училиште се несреќни, а родителите се загрижени и во недоумица како да им помогнат на овие деца да живеат сложно и без меѓуврсничко насилство и без да вртат глава едни од други, туку да си подадат рака. „Слободен печат“ не го објавува училиштето во согласност со стандардите за професионално известување за заштита на правата на децата и спречување на нивна двојна виктимизација. Но, за ова знаат сите релевантни институции во државата.
Меѓуврсничкото насилство е горлив проблем во македонското општество. Во 2018 година е објавен документот ,,Врсничко насилство во основните училишта во град Скопје“. Во него се објавени резултатите од одговорите на претставници на скопските училишта кои пополниле прашалник.
Според одговорите на прашалникот, евидентирани биле 147 случаи на физичко и врсничко насилство во 2017 година, а тројца испитаници одговориле дека имало сексуално врсничко насилство во вкупно 7 случаи. Испитаниците сметаат дека причините за врсничко насилство се повеќе, но на прво место е достапноста на содржини со насилство на телевизија и интернет, одреден вид на маргинализираност на семејството, на личноста или во одделението, семејното насилство, социо-економскиот статус и на последно место училишниот успех.
Од мерките коишто се спроведуваат, според мислењето на испитаниците единствено до некаде како успешни мерки ги сметаат советувањето со родителите и учениците. Интересно е дека ниту една мерка не е оценета со вредност 4 или 5, што укажува на неефективноста на постојните мерки и потреба истите да се менуваат и да се предложат нови.
Доколку би биле во можност испитаниците одговориле дека би предложиле мерки за справување со врсничкото насилство, меѓу кои издигнување на свеста и едукацијата на учениците, родителите и наставниците за ненасилно однесување, толеранција и мирно разрешување на конфликтите, би лимитирале пристап до содржини кои промовираат насилство и омраза, би вовеле парични казни за родителите чии деца се агресивни и повеќе спортски и хуманитарни активности за децата.
На прашањето со какви проблеми се соочуваат испитаниците во процесот на справување со врсничкото насилство, во одговорите најчесто се посочува односот на родителите кон ситуацијата преку одбивање на соработка, незаинтересираност или игнорирање, заштитнички став кон децата и пристрасност наспроти несоодветно казнување на децата, погрешно воспитување на агресија да се возврати со агресија итн.
