Тивка војна се води деновиве меѓу трговците и добавувачите, а сè со цел да се „избоксира“ подобра преговарачка позиција за идните договори за снабдување.

Познавачите на состојбите за „Слободен печат“ брифираат дека големите трговски синџири не попуштаат и се служат со разни трикови, па и уцени, за да ги задржат досегашните рабати што се движеа и над 50 отсто.

За да ја задржат својата позиција, дел од трговците ги свеле дневните нарачки на млечните производи на минимум, па одредени домашни производители велат дека прометот им е намален и до 60 отсто.

Граѓаните забележуваат недостиг на одредени видови кафе, паштети, млека, па дури и цигари, а понудата на рафтовите е минимална.

Добавувачите велат дека во изминатите години во овој период, трговците трупале залихи на стока поради претстојните новогодишни и божиќни празници, а сега нарачуваат по две до три парчиња, односно колку што потрошиле во текот на неделата.

Тие предупредуваат дека магацините се полнат со готови производи, па самоиницијативно почнале да даваат големи попусти на набавната цена, само за да имаат некаков промет. Во меѓувреме, продавниците се преплавени со производи на акција, бидејќи им се ближи крајниот рок за употреба, а Законот веќе не дозволува поврат на стоката.

– Веќе не добиваме повратници и набавуваме помалку млеко, јогурт, павлаки… Рафтовите ни се полупразни и сè што е расипано и со поминат рок се фрла, бидејќи добавувачите веќе не ги враќаат како претходно.

За да не ни се трупаат загуби, добивме стриктни наредби од менаџерите да внимаваме со нарачките за да имаме помалку стока за фрлање – раскажува една раководителка на голем трговски синџир.

Дистрибутерите ја потврдуваат фактичката ситуација на теренот.

– Добивам нарачки за неколку павлаки или кисели млека, па наместо дневно да правам листа, последниот месец само еднаш неделно правам обиколка на маркетите што ги снабдувам.

Трговците се претпазливи, не сакаат залихи, а нам прометот секојдневно ни опаѓа – се жали дистрибутер на познат бренд млечни производи.

Од друга страна, малите трговци полесно се разбираат со добавувачите. Најголемиот дел од нив веќе ги склучиле договорите за 2025година и тоа по теркот на Законот за нефер трговски практики, што значи ограничен рабат на 10 отсто за околу 2.500 производи. Законот предвидува и дека сите договори меѓу производителите и трговците мора да бидат писмени и регистрирани кај Комисијата за заштита од конкуренција.

– Законот мора да се почитува, а веќе склучив договор со редовните добавувачи за да не останам без производи – вели еден трговец од Аеродром.

Законот за нефер трговски практики предвидува дека трговците веќе нема да можат да им наплаќаат на добавувачите за внесување нов производ на пазарот, за преуредување на продавниците или за отворање нови, да ги условуваат со компензација или да им забранат да им продаваат земјоделски и прехранбени производи на други продавачи по пониска цена.

– Со примена на овој закон очекуваме резултати на долг рок и намалување на цените на овие производи на списокот од најмногу 10 отсто, односно првите резултати со намалени цени ги очекуваме до крајот на октомври кога очекуваме дека ќе се потрошат залихите од претходните договори и ќе почнат да се продаваат производите во согласност со новите договори.

Законот како што знаете, донесен е на 20 март 2024 година и трговците и добавувачите имаа рок од шест месеци да ги усогласат договорите, односно да склучат нови договори, не подоцна од 27 септември – рече Бесар Дурмиши, министер за економија и труд.

Во меѓувреме трае ограничувањето на маржата на 10 отсто во трговијата на големо и на мало на 73 основни прехранбени производи.
Одлуката се спроведува, односно според првичните анализи на Министерството за економија, цените на овие производи се намалени во просек од 5-10 отсто.