Кожарски, текстилни, но и компании со странски капитал од други сектори, кои претходните години ја избираа Македонија како атрактивна бизнис-дестинација, полека фрлаат око кон други локации, конкретно кон Северна Африка. Целиот регион е атрактивен, но сепак Северна Африка станува сè поатрактивен регион за инвестиции, истакна Антје Ванделт, директорка на АХК Северна Македонија, надлежна и за Албанија и Косово. Сепак, анкетата за деловната клима спроведена меѓу германските инвеститори и компании членки на Македонско-германското стопанско здружение (АХК), покажа дека 69 проценти од компаниите изјавиле дека повторно би инвестирале во земјава.

– Компаниите што одговорија дека нема да направат нова инвестиција, не значи дека не се задоволни од локацијата, туку имаат други приоритети, односно дел од компаниите бираат и други држави. Целиот регион е атрактивен, но сепак Северна Африка станува поатрактивен регион за инвестиции – објасни Ванделт, одговарајќи на прашање, која потенцијално поатрактивна дестинација од Македонија за германските инвеститори.

Африка полека станува сериозен конкурент на Балканот, изјави и Лидија Миланова, претседателка на Чевларското здружение „Куманово“. Според неа, и компаниите од Италија што се традиционални партнери на кумановските фирми ги чувствуваат последиците и некои од фирмите таму веќе затворија, а други едвај се справуваат со последиците.

– Многу од нив го преселија производството во Тунис, каде што се нудат подобри услови за работа, а и давачките се намалени и има побрз увоз и извоз. Ние веќе не сме атрактивни со платите, бидејќи кај нас минималната плата надмина 350 евра, а во Тунис е под 200 евра. Од друга страна, земјите од Северна Африка располагаат со соодветно количество кожа, која е основна суровина во чевларството – посочи Миланова за „Слободен печат“. Во изминативе две години, странските фирми што правеа чевли во Куманово, пред сè италијански, се преселија и во Албанија поради евтината работа сила и помалите давачки кон државата, додека српските фирми заминаа во Кина или се вратија во нивната земја за да ги избегнат долгите царински процедури и давачки со нашата земја. Македонија станува прескапа за европската мода, а конфекциите пополека остануваат без работа.

Ангел Димитров од „Мода“ – Свети Николе, рече дека во изминатиот период драстично е намален обемот на работа, бидејќи странските партнери го селат своето производство во земји со поевтина работна сила Бангладеш, Пакистан и Северна Африка.
Последниве години, на пример, Мароко сè повеќе се профилира како регионален центар на автомобилската индустрија, но нови погони се отвораат и во Ангола, Гана и во Руанда. Засега нема поконкретни најави за преселба на некоја од германските компании што во Македонија произведуваат автомобилски делови, но светските медиуми пишуваат дека „Стелантис“, четвртиот по големина светски производител, планира да ги зголеми трошоците за делови произведени во Мароко на 3 милијарди долари до 2025 година од сегашните 600 милиони долари.

Кинескиот производител на електрични возила БИД, исто така, потпиша меморандум за разбирање со мароканската влада за намерата да изгради фабрика во Кенитра, додека корејскиот Хјундаи, наводно, размислува и за таа северноафриканска земја по напуштањето на Алжир. Во исто време, американската компанија СТМикроелектроникс во Казабланка неодамна започна со производство на главниот предавател за возилата на Teсла.

Она што беше претходно Чешка во 90-тите и почетокот на 2000-тите, денес е Мароко благодарение на близината на европските пазари и договорите за слободна трговија со Европската Унија, САД, Турција и Обединетите Арапски Емирати. Конкурентната предност на Мароко се локалните добавувачи, вработени и опрема. Рено, на пример, набавува делови (од седишта до оски) од локални производители, па уделот на „локалот“ во финалниот производ достигнува околу 60 проценти.

Автомобили, облека, па дури и пиперки за ајвар „Мејд ин Африка“

Романска „Дачија“ објави дека е принудена да го пресели производството на моделот Џогер во своите капацитети во Тангер, Мароко. Причината е ослободувањето на производствениот капацитет за новиот модел, прв од сегментот Ц. Пред три години, шведскиот синџир на продавници за мебел „Икеа“ насочи дел од своето производство во Турција, а „Бенетон“ најави преселба во Северна Африка.

„Ејџ енд ем“, вториот најголем производител на облека во светот, досега имаше погони во земји како Кина, Индија и Бангладеш. Но, трошоците за работна сила во Кина значително се зголемија во последните десет години и пораснаа за дури 181 отсто, а овој раст сè уште продолжува. Затоа, не е чудно што во обид да ги намали трошоците, компанијата се сврти кон потенцијални поевтини решенија со послабо платена работна сила. Во Етиопија, на пример, цената за изработка на облека е двојно поевтина отколку во Кина.

На тоа треба да се додаде фактот дека за производство во Етиопија, транспортните трошоци ќе бидат значително помали, а сето горенаведено ќе се одрази на значително поконкурентни трошоци за испорака. Интересен и фактот што од српскиот Институт за полјоделство, на почетокот на оваа година, најавија дека моментално се во преговори за извоз на семе од новата сорта на пиперки-ајварки „моравска лепотица“ во земјите на Северна Африка!