Во екот на аферата за „армијата ботови“ на владејачката партија СНС, српски групи за човекови права покренаа иницијатива за усвојување закон со кој би се регулирало и ограничило ширењето партиска пропаганда преку социјалните мрежи, особено од лица вработени во јавната администрација.

– Усвојувањето на закон против ботови е предуслов за развој на модерно, граѓанско и демократско општество во Србија – наведуваат Бирото за општествени истражувања (БИРОДИ) и групата Граѓански пресврт. Тие ја повикаа владејачката Српска напредна партија „да ја расформира својата армија за ботови“, а од владата, јавните претпријатија, установите и локалните самоуправи да проверат дали меѓу вработените има „платеници“ што шират партиска пропаганда.

Аферата „ботови“ беше отворена минатата недела кога на Твитер беше објавен список од 14.310 кориснички профили што наводно биле ангажирани од СНС за да споделуваат содржини и да коментираат по социјалните медиуми. На списокот се наведени кориснички имиња, но и имиња и презимиња и локации на наводните ботови. Првичните анализи на списокот укажуваат дека тој не е целосно точен и прецизен, но порталот „Фејк њуз трагач“ заклучува дека „нема простор за крупни приговори за автентичноста“.Едно од лицата чие име било наведено на списокот во разговор со новинарите потврдило дека се точно наведени информаците за името, за локацијата и за профилите за кои били задолжено.

Анонимниот корисник рекол дека не добивал пари, но бил обврзан да работи како „бот“ по социјалните мрежи за да го оправда своето работно место во локална институција. Тој бил задолжен за „афирмативно дејство“ – да споделува содржини во врска со СНС, но не прифатил да настапува поагресивно – да коментира содржини и да се впушта во расправа со други корисници. Статистиката и ефикасноста на неговата работа на социјалните мрежи и на порталите било следено и бодувано преку централна платформа.

Социјалната мрежа Твитер пред три години објави дека при чистка на лажни профили биле отстранети околу 8.500 профили што биле во служба на Српската напредна партија. Преку тие профили биле објавени повеќе од 40 милиони пораки.

Новиот пакет податоци, чија веродостојност не е целосно потврдена, набројува 4.800 профили на Твитер и по околу 3.200 на Фејсбук, на Инстаграм и на Тикток, вкупно 14.310. Со вкрстување на податоци е заклучено дека овие профили ги опслужуваат приближно 3.162 лица, кои се претставуваат со лажни имиња. Во секоја општина има просечно по дваесетина ботови, но се истакнуваат Крушевец со 87 лица и 355 профили и Шабац со 70 лица и 390 профили.

БИРОДИ и Граѓански пресврт побараа од ревизорските институции и буџетските инспекции да спроведат контроли и да откријат како лицата што се на списокот се обврзале да ги бранат партиските интереси по социјалните мрежи. Експертот за кибербезбедност Иван Марковиќ забележува дека ботовите се најактивни додека се на работните места во државните и јавните служби, во периодот од 8 до 17 часот.

Медиуми пишуваат дека ботовите биле поделени во четири категории. „Суперспецијалците“, вообичаено вработени во државните и во јавните служби, дејствуваат при итни ситуации и имаат широк појас на дејство, од поддршка до партијата и лидерот до навредување и ширење омраза против нивните политички непријатели. Подгрупи се „мразачите“, кои се задолжени за навредување, омаловажување и исмевање на критичарите на партијата, и „фановите“, кои се задолжени за фалење на политиките и поттикнување на култот на претседателот Александар Вучиќ. Како посебна категорија издвоени се „класичните ботови“, чија должност е да пишуваат афирмативно за СНС и за Вучиќ.

СНС: За кого важи законот за лични податоци?

Српската напредна партија, која е обвинета дека ја мобилизирала јавната администрација во политички ангажман на социјалните мрежи, реагираше на објавувањето списоци со наводни имиња на нејзини ботови.

– Објавени се имиња, презимиња и телефони на некои луѓе. Дали се огласи застапникот за заштита на лични податоци? Баш му е гајле. Зошто? Зашто против луѓето од СНС се дозволени сите средства. Гледате дека никој не реагираше дека е нарушено правото на приватност на тие 14.000 луѓе. Половина измислија, половина треснаа, пишуваа кој знае што. Против СНС се дозволени сите средства – изјави пратеникот Миленко Јованов на собраниска седница во понеделникот.