Трите фирми застапници на британски издавачки куќи за учебници по англиски јазик – „Оксфорд“, „Пирсон“ и „Експрес Паблишинг“ обвинуваат дека повикот за одобрување учебници по англиски јазик за основците е „наштелуван“ и дискриминирачки кон дистрибутерите на учебници од реномирани англиски издавачки куќи кои нудат квалитетни и докажани учебници и фаворизира само издавачи со дебели приходи во последните 3 години.

Долгоочекуваниот јавен повик што МОН го распиша во март следуваше откако три години не се набавуваа учебници по англиски јазик, поради што децата мораа да учат од интернет или од стари и парталави книги. Повикот се однесува на одобрување учебници по странски јазик на деветгодишно основно образование, каде конкретно се бараат понуди за учебници по англиски, германски, француски, италијански и руски јазик.

Повикот на МОН ги дискриминира дистрибутерите на елитните издавачки куќи

Но, во повикот воведени се упатства и услови, кои кога би се следеле, автоматски би ги дисквалификувале учебниците по англиски јазик на „Оксфорд” и на „Пирсон”, реагираат претставничките на издавачите во земјава Елена Диксон и Даница Броадбент.

Тие за „Слободен печат” објаснуваат дека иако „Оксфорд” и „Пирсон” се едни од најспецијализираните, најстарите, елитни и реномирани издавачки куќи, чии учебници се користат во многу приватни училишта за странски јазици во државата, сепак Министерството во својот повик вовело нови, досега нечуени критериуми, со кои овие издавачи не ни може да аплицираат на повикот. Како примери наведуваат дека Министерството за образование пропишало апликантот да има ирелевантни ИСО сертификати и во секоја од минатите три години да има по 20 милиони денари годишен приход, како специфичен услов при конкурирање за учебник по англиски јазик.

Опасноста од овие критериуми според нив, е дека на повикот ќе се јават автори на учебници од неанглиско говорно подрачје, а оние од Велика Британија ќе бидат „нокаутирани” уште на стартот, само зашто цените на нивните учебници се реални, а во минатите три години не продавале на ангро.

-Ниту „Оксфорд“ ниту „Пирсон“ не би можеле да имаат толку големи суми приходи во земјава од 20 милиони денари за секоја од трите последни години, бидејќи нашите книги се специјализирани и се продаваат по реални пазарни цени, а само што заврши периодот на ковид и изминатите години нашите книги не беа откупувани. За ИСО сертификат се потребни шест месеци да се добие, а тој услов МОН го поставува неколку дена пред да го распише повикот, изјавија за „Слободен печат“ Елена Диксон и Даница Бродбент, претставнички за двете издавачки куќи во Македонија.

Благодарение на ова, ризикот од тоа застапништвата за „Оксфорд“ и „Пирсон“ во државава да дојдат на работ на егзистенцијата и на питачки стап е огромен, што би значело нивно систематско уништување, можен клуч на вратата и што е најважно, лишување од можноста македонскиот образовен систем да добие пристап до изданија со традиција, кои се користат секаде во светот.

Диксон и Бродбент додаваат дека учебниците на фирмите што ги застапуваат се направени според европска рамка за образование за изучување на странски јазик, ама Министерството за образование и наука решило да состави своја комисија и да ги оценува.

-Зарем треба наставник од Македонија да оценува учебник по англиски јазик на „Оксфорд“? Кој ги формира тие комисии и по кои критериуми? Зошто да ни биде оневозможено да се јавиме на повикот? Конкуриравме според Законот за учебници и ги игнориравме незаконските нови услови, но не го знаеме исходот. Зарем треба некој да зборува за квалитетот на „Оксфорд” и на „Пирсон”? Ние сме специјализирани само за ова, вели Даница Бродбент, ексклузивна застапничка на „Пирсон едјукејшн” за „Слободен печат”.

Тие додаваат дека учебниците на овие издавачки куќи, освен тоа што се квалитетни, доаѓаат во државата и со низа дополнителни обуки што издавачите ги организираат за наставниците, посебни помагала за учење, а и цената во одредени случаи им е трипати пониска од онаа на конкуретните. Тие стравуваат дека освен тоа што учебниците ќе бидат натплатени со државни пари од сите даночни обврзници, ќе бидат и понеквалитетни од оние на докажаните „Оксфорд” на пример, со што се ризикува и образованието и буџетот да бидат злоупотребени.

Апел да се поништи повикот на МОН

Претставниците на овие издавачки куќи во Македонија за скандалозниот повик на МОН, ја информирале Антикорупциската комисија, Комисијата за заштита на конкуренцијата, британската и американската амбасада, а непријатно писмо му испратиле и на министерот за образование Јетон Шакири. Во писмото до министерот Шакири до кое дојде „Слободен печат”, се наведува дека повикот на МОН е фаворизирачки кон две издавачки куќи, а дискриминаторски кон другите.

„Ви укажуваме дека со условите транспарентно ни укажувате дека тенденциозно фаворизирате одредени издавачки куќи и одредени застапници на странски издавачки куќи, бидејќи условите се ирелевантни за јавниот повик за доставување на барање за давање на одобрение, велат тие откако МОН навеле дека треба да имаат ИСО сертификати и дека во секоја од изминатите три години како услов се бара да имале по 20 милиони денари годишен приход.

Овие критериуми Министерството ги наведува не како услов за добивање тендер за набавка на учебниците, туку само за да бидат одобрени за употреба. Ако книгите на „Оксфорд” и „Пирсон” не поминат во комисијата на МОН, тоа ќе значи дека нема да смее да се користат во ниедно основно училиште во државата.

Претставничките на британските издавачки куќи бараат да се измени објавениот јавен повик за одобрување учебник по странски јазик за основно образование и да им се даде можност согласно Законот за учебници да конкурираат на повикот.

„Доколку не постапите согласно законските прописи и не го измените јавниот повик, ќе поднесеме барање за одобрување на учебник по странски јазик согласно важечките законски норми и прописи, бидејќи интерните акти донесени од страна на Министерството за нас како ексклузивни застапници на странски издавачки куќи немаат обврзувачки карактер. А доколку нашите поднесени барања од страна на „комисијата” се оценат како „нецелосни” и се отфрлат, ќе поднесеме тужби поради незаконско работење и произволно толкување и примена на незаконските акти, тенденциозна дискриминација и оневозможување на конкурентност во процесот”, пишуваат претставниците на издавачите во своето барање до министерот Јетон Шакири.

Молк од МОН

„Слободен печат” во Министерството за образование и наука вчера постави неколку прашања во врска со овие обвинувања, но оттаму наидовме на молк. Прашањата кои ѝ ги поставивме на директорката на педагошката служба, која што служба го распишала повикот беа: „Зошто непосредно пред објавувањето на повикот за одобрување на учебници се сменети критериумите, односно се додава услов издавачот да има ИСО стандарди и приход од 20 милиони денари во секоја од трите последни години? Дали како директорка на педагошката служба и одговорна за учебниците за странски јазици сте направиле истражување од кои издавачи и од чии учебници наставниците се најзадоволни и учениците покажале најдобар резултат? Дали педагошката служба откупува услуги (меѓу кои превод по страница) според пазарната цена? Кои се критериумите за формираните комисии за оценка на пријавените на повикот?

Одговор на овие прашања до објавувањето на овој текст до редакцијата не пристигнаа.

Министерот за образование Јетон Шакири на крајот од јануари годинава, изрази уверување дека проблемот со учебниците по странски јазици во основните училишта од идната година ќе се реши. Но, за претставниците на странските издавачи истиот е контроверзен, поттикнува нелојална конкуренција, фаворизира и е закана за нивниот опстанок на македонскиот пазар.

-Во новиот закон за учебници за основно и средно образование ќе бидат вклучени сите проблеми кои ги увидовме во овој процес на подготовка на учебници. Новиот закон ќе биде отворен за да имаме подобра, поефикасна, поевтина и поквалитетна постапка во изборот на учебници за странски јазици, рече Шакири на 25 јануари при посетата на Универзитетот „Гоце Делчев” во Штип.

Но, самиот повик откри дека тој е отворен, само за издавачите или претставниците на странски издавачки куќи, кои во државава изминатите три години, добро се опариле односно имале приход од 20 милиони денари по година. Овие услови ги исполнуваат фирмите „Арбериа Дизајн“, „Арс Ламина“ и „Арс Студио“, но непознато е дали конкурирале на повикот на МОН. Другите – без разлика на реномето и квалитетот, само затоа што не продавале на ангро изминатите години – се исфрлени. Учебникарството, кое години наназад се соочува со небулози и неточни податоци во содржините, е под нова закана, тие да се провлекуваат и во делот на странските јазици.