Што ќе се случи ако Русија престане да ги извезува своите суровини?
Рускиот претседател Путин се закани дека ќе го ограничи извозот на важни суровини како одговор на западните санкции. Тоа би било болно за САД и Европа, бидејќи тие се делумно зависни од увозот од Русија.
„Испораката на голем број стоки е ограничена само на нас, па можеби би можеле да размислуваме и за одредени ограничувања, на пример со ураниум, титаниум и никел“, изјави пред неколку дена претседателот на Русија, Владимир Путин. Тој и наложи на својата влада да ги разгледа можните ограничувања за извозот на суровини, јави ДВ.
Уште во 2022 година, Кремљ се обиде да изврши притисок врз Европа со испораки на гас. Целта беше да се поткопа помошта на Западот за Украина, која се брани од руската инвазија. Новите закани не се залудни, бидејќи Соединетите Американски Држави и Европа споменатите суровини во големи количини ги увезуваат од Русија.
Руски ураниум
Не беше случајно што Путин прв го спомна ураниумот. Државниот концерн Росатом држи 40 отсто од светскиот пазар за збогатен ураниум. Никој не нуди производ со таков квалитет за реактори од новата генерација. Американската компанија „Центрус енерџи“ дури на крајот на минатата година започна со збогатување ураниум, но количините ќе останат многу ограничени уште долго време. Главна дејност на оваа компанија и натаму е испораката на ураниум, кој го набавува од Росатом, пишува N1.
Во вкупното количество испорачано ураниум во САД, Росатом учествува со повеќе од 20 отсто, а во Европа тој удел е 30 отсто. Извозниот бизнис на Росатом во САД изнесува две милијарди долари годишно. Ова е приближно половина од вкупниот извоз на рускиот концерн. Извозниот бизнис во Европската Унија изнесува околу 500 милиони долари. Покрај тоа, Росатом извезува готово гориво за реактори од советско и руско производство и нуди придружни услуги.
Според сопствените податоци, лани концернот остварил обрт од над четири милијарди долари во западните земји. Во светот вкупниот промет е вреден 16,4 милијарди американски долари.
Прашањето за санкции
Раскинувањето на деловниот однос би било болно за двете страни. Затоа до неодамна Росатом беше една од ретките руски компании кои не беа под санкции. Во исто време, на Западот му е јасно дека мора да ја намали зависноста од увозот од Русија. Само унгарскиот премиер Виктор Орбан поинаку гледа на оваа ситуација.
Освен Росатом, големи количини ураниум збогатуваат и две европски компании – Уренко и Орано Уран. И двете го прошируваат капацитетот за да го зголемат извозот во САД. Дмитриј Горчаков, експерт за атомска енергија во Фондацијата Белона, вели дека ако успеат, САД би можеле да се откажат од увозот од Русија за пет години, додека на Европа ќе и треба малку подолго.
Во последно време американските компании увезуваат се повеќе ураниум од Кина. Веројатно станува збор за препродажба на руски ураниум, со оглед на тоа што руските испораки во Кина се значително зголемени од 2022 година. Ова покажува дека и покрај санкциите, руските суровини го наоѓаат патот до американскиот пазар.
Руски титан
Речиси целата експлоатација на титаниум во Русија е контролирана од компанијата VSMPO-Avisma, со седиште во уралскиот град Верхњаја Салда. Уделот во светското производство на титаниум сунѓер, суровината од која се добиваат инготите на овој метал е 15 отсто. И повеќе од половина од вкупната достапна количина на титаниумска суровина во светот се произведува во Кина. Во Јапонија се произведува нешто помалку од една четвртина. На Казахстан отпаѓаат десет проценти.
VSMPO-Avisma е под американски санкции, но не и под санкции на Европската Унија. Пред војната, главни клиенти беа американскиот концерн Боинг како и европскиот производител на авиони Ербас. Американците најавија прекин на соработката веднаш по почетокот на руската инвазија на Украина, а Европејците во декември истата година.
Пред тоа, против санкциите се изјасни шефот на групацијата Ербас, Гијом Фори, бидејќи според него, тоа би биле санкции што самите Европејци ќе си ги воведат. Комплексните производни процеси и мрежите на зависност од добавувачите во индустријата не оставаат можност за промена на добавувачи преку ноќ.
И Американците и Канаѓаните предвидоа исклучоци во нивните санкции против руската компанија VSMPO-Avisma. Компаниите како што се производителите на авиони Бомбардиер и Ербас профитираат од ова, како и бројните добавувачи на Боинг, како што се француската компанија Сафран или британскиот Ролс-Ројс. Сите тие продолжуваат да набавуваат титаниум од Русија.
Извозот во Европа на ВСМПО-Ависма лани изнесувал 345 милиони долари, а лани околу 370 милиони долари.
Експертот за метали, Енди Хоум, вели дека на САД им е полесно да ја намалат зависноста од Русија кога станува збор за титаниум, бидејќи побрзо ги развиваат своите капацитети, но ЕУ е се повеќе зависна од САД на ова поле. А тоа е во спротивност со законот на Европската унија за критични суровини, кој беше усвоен оваа година. Во моментов ЕУ нема избор.
Руски никел
Еден од најголемите светски производители на никел е руската компанија Норилск Никел. Долго време не беше под санкции, но САД и Велика Британија воведоа ограничувања пред еден месец, додека Европската унија се уште не го стори тоа. Сепак, војната ја промени структурата на извозот. Пред војната, повеќе од половина од извозот на оваа компанија одел во Европа, а 16 проценти во двете Америки. 27 отсто од производството отиде во Азија. Минатата година извозот во Европа падна на 24 отсто, а извозот во Северна и Јужна Америка се намали на десет отсто. Уделот на Азија се зголеми на 54 проценти.
Ова пренасочување на извозот од Запад кон Исток не е единствениот предизвик за руската компанија. Имаше флуктуации во цената, но денес е пониска отколку пред руската инвазија на Украина.
Причината е неочекуваното појавување на Индонезија на пазарот на никел, а таа земја има многу поголеми резерви на овој метал од Русија. Енди Хоум, кој пишува и за агенцијата Ројтерс, вели дека поради сето ова неизвесна е судбината на руската компанија на овие простори. Путин ја предупреди својата влада да не прави ништо што ќе им наштети на руските компании при разгледувањето на можните ограничувања за извозот на руски суровини.
Што се однесува до никелот, барем Русија нема да може да ја користи оваа суровина како геополитичко оружје.
