Во Театарот за деца и младинци во Скопје овие денови неуморно се работи на подготовката на новата претстава „Куќата на духовите“ во која ќе има необичен спој на хорор-елементи и комични ситуации.

Театарскиот режисер Деан Дамјановски и драматургот Горјан Милошевски заедно работеа на текстот за претставата „Куќата на духовите“, која интензивно се подготвува како најнова продукција на Театарот за деца и младинци во Скопје.

Во претставата ќе играат Ангела Димитрова, Петар Стојанов, Марија Ѓорѓијовска, Винета Дамческа Мојаноска, Симона Спировска, Мики Анчевски, Никола Наковски и Емра Куртишова Стојанова. Премиерата на претставата е најавена за средината на јули. За тематиката што се обработува и за процесот на подготовката на претставата разговаравме со режисерот Деан Дамјановски.

Во Театарот за деца и младинци во Скопје работиш на поставување на нова претстава со наслов „Куќата на духовите“. Текстот го потпишувате заедно со Горјан Милошевски. Со каква тематика е текстот?

– Станува збор за театарска претстава за деца, која подолго време ја подготвував и обмислував токму за во Театарот за деца и младинци, а во која главен акцент е ставен врз емоцијата на стравот и неговото надминување, но и на неговото прифаќање. Драмата ги следи доживувањата на Веда и Јаков, деца на 14 и 12 години, кои влегуваат во една напуштена куќа, во потрага по нивниот татко кој таму исчезнал. По патот се разделуваат и после бројни страшно-смешни средби со чудните жители на куќата, успеваат да ја разрешат нејзината мрачна тајна и да го спасат татко им. Текстот е инспириран од повеќе текстови и сценарија со слична тематика, како и од бајката на браќата Грим „Момчето кое сакаше да научи што е страв“, но крајниот резултат претставува автентично драмско дело.

Претставата е замислена како некој вид патување со оние „возови на ужасот“ од забавните паркови, во кои гледачот не е само пасивен сведок на она што се случува, туку го дели и истиот простор со ликовите. Се надевам дека публиката, пред сѐ, ќе се забавува и ќе ужива во тој „ролеркостер“ од емоции.

Ова е моја трета соработка со Горјан Милошевски, по драматизациите на „Пепелашка“ и „Том Соер“ и можам да кажам дека веќе имаме изградено еден креативен однос во кој взаемно се провоцираме и дополнуваме. Истото би можел да го кажам и за соработката со сценографот Филип Коруновски, костимографката Елена Вангеловска, како и композиторот Горан Трифуновски – Пајак, со кои, исто така, сум соработувал на неколку проекти.

Како може да се протолкува жанрот хорор комична приказна?

– Во теоријата на драмата, ваков жанр не постои. Тој е позајмен од комерцијалното кино со цел да го информира гледачот за она што може да го очекува од претставата, а и за родителите да можат да проценат дали би ги донеле децата да гледаат. Да напомнам, претставата е наменета за возраст 8+.

Што се однесува до прашањето, ќе пробам да го илустрирам со личен пример: имено, кога ќерка ми беше на 5-6 годишна возраст, често ѝ раскажував измислени приказни со „страшна“ содржина. Она што го забележав е дека, иако се плашеше и бурно реагираше, секогаш бараше да ѝ раскажувам уште и нови приказни. Тоа ми се виде интересно и малку се заинтересирав во таа насока. Се покажа дека има многу истражувања што велат дека децата сакаат повремено да бидат исплашени, но само доколку се наоѓаат во сигурна средина. Не случајно има толку многу „хорор“ литература за деца, а и ако ги погледнете оригиналните верзии на класичните бајки ќе видите дека во многу од нив има „хорор“ елементи, кои, верувам, имале образовна цел.

Театарот е место за забава, но и за едукација. Какви пораки пренесува новата претстава?

– Стравот е секогаш плодно поле за креативна работа. Традиционалниот Западен пристап е дека стравот треба да биде победен за да можеме да напредуваме и да се развиваме. Слогани како „само храбрите успеваат“ се типични за денешната цивилизација, која нѐ учи дека стравот е „негативна“ емоција, која треба да биде отфрлена, игнорирана, потисната за да се постигне некаков општествен успех.

Нашата претстава ќе се обиде да даде и една поинаква перспектива на стравот и да не го отфрла а приори. Зашто, сепак, природно е, нормално е, а да бидеме чесни и здраво е, да се плашиме и да имаме свои стравови (инаку, одамна ќе исчезневме како вид). Можеби не мора да сме толку храбри за да бидеме „херои“. Или, со други зборови, нема ништо страшно во тоа да ни биде страв.

Каква разлика за тебе како режисер прави поставување претстава за деца во однос на претставите за возрасни?

– Сум сработил доста детски претстави, а и такви за возрасни. Пристапот ми е еднакво сериозен и кон двата вида. Она што мене ме радува во процесот на создавање една претстава, било да е детска или за возрасни, тоа се оние креативни моменти во кои се доаѓа до некое интересно и неочекувано сценско решение, кое, потоа, отвора низа други прашања и проблеми за решавање.

Она што е различно е мојот став дека кај детскиот гледач сѐ уште има простор да се „посее“ семето на некоја мисла, некоја идеја што може да фати длабоки корени и да се развие во нешто што ќе има позитивно влијание, не само врз развојот на личноста, туку и пошироко во општеството. Зашто, денешните деца се утрешнината на планетава.

Низ каков процес поминувате со актерите во текот на подготовката на „Куќата на духовите“?

– Ова е моја петта претстава во Театарот за деца и младинци и можам да кажам дека, како и во мојата матична куќа, Велешкиот театар, и овде се осеќам како „на познат терен“. Екипата на претставата се состои од осум актери и актерки со повеќето од кои сум соработувал, но ми е многу мило што има и такви со кои работам за првпат.

Станува збор за актери што на пробите се постојано активни, кои прашуваат, анализираат, спорат, предлагаат решенија и кои не се плашат да пробуваат разни нешта на сцената, колку и наивни и бесмислени да изгледаат на почетокот. Процесот е интензивен, бурен, забавен, на моменти хаотичен, но вреди „за сите пари“. Се надевам дека таква ќе ни биде и претставата.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 238, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 6-7.7.2024)