Создаден за да го слави брутализмот и да го врати Скопје на мапата на бруталистичките метрополи во светот во првата година од работата во културниот центар „Бруталиск“ се одржаа повеќе од 300 настани.

Сместен на позната локација на почетокот на булеварот „Илинденска“ во Скопје, културниот центар „Бруталиск“ овие денови одбележа една година работа. Локацијата е позната бидејќи во истиот простор некогаш беа сместени „Точка“ и „ЦК“, а концептот на центарот „Бруталиск“ ни го открива Никола Наумоски.

Урбаниот локал „Бруталиск“ одбележа една година постоење како културен центар. Со каква цел и мисија беше создаден „Бруталиск“?

– Беше создаден за да го слави брутализмот и да го врати Скопје на мапата на бруталистичките метрополи во светот. Замислен како место со свој културен простор, радио, бутик, книжарница и бар кога го отворивме, тој набрзо прерасна во културен центар заради очигледен недостаток на простори за културни содржини во Скопје. Па така, најголемиот број од нашите посетители доаѓаат заради настаните кои се одржуваат кај нас, а кои само во првата година беа повеќе од 300 на број.

Каков вид настани успеавте да реализирате во првата година од работата?

– Изминатата година продадовме илјадници парчиња облека, сувенири, планери, налепници, книги инспирирани од скопскиот брутализам на вљубеници во тој архитектонски стил, но и на многу млади кои допрва го откриваат тој слој од градското наследство, како и на многу странци. Интересно, некои од овие посетители доаѓаат во Скопје токму заради неговите бетонски згради и „Бруталиск“ им е задолжителна станица при посетата.

Заради отвореноста за соработка ни пристапија многу уметници, иницијативи и колективи кои сакаа своите настани да ги одржат кај нас, па набрзо календарот се наполни со настани од секаков тип (изложби, проекции, промоции, работилници, музички настапи, стенд-ап), кои не секогаш беа поврзани со градот и брутализмот, а кои полека-полека нѐ воведоа во светот на културните центри и продукции.

Дополнително, почнавме да откриваме нови простори во старата градска палата на „Илинденска“, во којашто сме сместени, па летоска го отворивме и дворот со втор шанк, подиум и ѕид за проекции. Денес КЦ „Бруталиск“ е распослан на 300 метри квадратни во осум различни простории со различни намени. Единствено радиото, кое го замисливме заедно со останатите дејности, сѐ уште не успеа да профункционира, иако студиото и опремата веќе се подготвени. Веќе се снимија десет подкасти на „Радио Милева“ и „Медуза“ во нашето студио и ние продуциравме дел од нив.

Од што е поттикната фасцинацијата со брутализмот и што тој архитектонски правец значи за историскиот развој на Скопје?

– Брутализмот на Скопје му се случува во „златното доба“ на неговиот развој. Во тој постземјотресен период Скопје е на многу начини центарот на светот, па дури и местото каде најдобрите архитектонски умови од Југославија и од светот ги оставаат своите траги. Периодот на брутализмот е период кога Скопје расте, кога се градат неговите главни административни и станбени згради – одредници во неговиот личен опис, но истовремено е поврзан и со периодот на културното воздигнување на Скопје, неговата интернационализација, отвореност кон светот, неверојатно плоден културен период за локалните уметници. Со други зборови, во Скопје, како веројатно во ниеден друг град во светот, брутализмот е вплеткан длабоко во градскиот идентитет и е негов неодвоив дел.

Која е екипата што стои зад реализацијата на настаните во „Бруталиск“?

– Со Марко Ковачевски го основавме „Бруталиск“ замислувајќи посебни улоги во неговите дејности, но, како по правило, завршивме да бидеме одговорни за секој аспект на неговото работење. Во изминатата година ни се придружија многу соработници во тим што постојано се шири и се намалува, зависно од активностите. Арт-дирекцијата на Марко во бутикот и книжарницата, првата колекција на Лабин Новаков, фотографиите на Мила Симоновска и програмата на Марко Цуцуловски, детската програма на „Арт Бригада“ (Сања Арсовска и Ивана Павлаковиќ), бар-квизовите на Димитар Банов… се вредни да се спомнат, меѓутоа би заборавил некого ако ги редам сите соработници кои учествуваа во 300-те настани што се одржаа во „Бруталиск“ во 2023 година.

Истата локација е позната како простор во кој своевремено егзистираа некои култни културни центри, како „Точка“ и „ЦК“. Каква трага вие сакате да оставите?

– Пред некој ден имав прилика да погледнам фотографии од КЦ „Точка“ и да се фасцинирам од историјата на оваа куќа во Дебар Маало, и тоа само во последните 20 години. Иако внатрешните простории се радикално сменети и проширени, сега опремени со подобра техника и мебел, сепак и тогаш „Точка“ била преполна со настани и посетители. На сликите можат да се препознаат многу познати лица од културата денес на кои сигурно „Точка“ и „ЦК“ им биле местата каде твореле, изложувале, изведувале и врз кои овие културни центри и нивните вредности оставиле длабока трага. Искрено, би бил пресреќен ако успееме да им парираме на овие наши претходници еден ден, но за тоа треба уште многу години и уште многу работа.

Какви планови имате за 2024 година?

– Се надеваме дека 2024 ќе биде годината кога конечно ќе го отвориме радиото и дека ќе можеме да продуцираме своја програма 24 часа, надополнувајќи ги настаните кои се одржуваат во КЦ „Бруталиск“. Планираме и отворање на своја кујна со храна, како во секој поголем културен центар, за да овозможиме целодневно уживање за посетителите во нашиот простор.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 211, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 30.12.2023 – 02.01.2024)