Меѓу значајните гости на третото издание на мeѓународниот фестивал „Стрип трип“, што се одржа од 6 до 8 јуни во МКЦ во Скопје, беше познатиот германски автор на графички романи Рајнхард Клајст.

Авторот на графичките биографии за Дејвид Боуви, Ник Кејв и Џони Кеш, како и на графичките новели „Боксерот“, „Олимписки сон“ (и многу други кои не се преведени на македонски јазик), Рајнхард Клајст (Германија) помина неколку возбудливи денови во Скопје исполнети со цртање, дружење, многубројни средби со читателите, а беше дел и од еден концерт.

Во еден период од животот планирал да се откаже од цртањето стрипови, но графичкиот роман за Џони Кеш го вивнува до небото како еден од најпознатите светски стрип-цртачи.

Неколку денови престојувавте во Скопје и бевте гостин на фестивалот „Стрип трип“. Како се појави можноста да дојдете на фестивалот и кој Ве покани?

– Поканата ја добив од мојот издавач „Бункер“. На фестивалот сакавме да го претставиме македонското издание на графичкиот роман „Лоу“ (Low). Но, изданието сѐ уште не е подготвено, бидејќи мојот издавач не сака да брза. Наместо тоа, вложи многу труд во правењето на оваа убава книга. Моето патување во Скопје и активностите што ги имав на фестивалот беа поддржани од Гете институтот, за што сум исклучително благодарен.

Вашите графички романи „Олимписки сон“ и „Стармен – годините на Дејвид Боуви како Зиги Стардаст“ од „Бункер“ веќе се преведени и објавени на македонски јазик. Какви лични чувства Ви создава преводот на Вашите дела на други јазици? Дали е планирано да се преведе нова книга на македонски јазик?

– Ми се допаѓа помислата дека моите графички романи се читаат во толку многу земји. Стриповите се толку универзална работа. Исто така и музиката. Всушност, размислуваме да ја објавиме мојата книга за Ник Кејв, но сè уште ништо не е договорено. Прво ќе ја имаме „Low“ многу скоро.

Како дојдовте до идејата да создавате биографски графички новели за популарни музички личности, како што се Дејвид Боуви, Џони Кеш, Ник Кејв?

– Кеш беше првиот и, всушност, тој ми ја спаси кариерата. Бев во стрип-бизнисот доста долго време и не бев многу успешен. Па, така, во 2005 година смислив план да напишам графички роман, формат што штотуку се појави во Германија и имаше добра продажба, како „Персеполис“ или „Blankets“. Сакав да направам нешто за музиката, а мојот цимер во тоа време беше голем обожавател на Џони Кеш. Тој ми ја даде неговата биографија и бев воодушевен.

Мојата намера беше музиката да биде видлива во книгата, па затоа илустрирав некои од неговите текстови како кратки раскази во графичкиот роман. Исто така, го прикажав и познатиот концерт во затворот „Фолсом“. Тој дел зафаќа една четвртина од книгата, бидејќи покажува колку авантуристичка може да биде музиката. Кеш свиреше пред стотици тешки криминалци и навистина полуде на сцената. Ситуацијата сигурно била многу напната.

Станува збор за биографски дела. Какви истражувања правите кога го подготвувате текстот за приказните и колку тие се засновани на факти, а колку на фикција?

– Читам многу биографии и гледам филмови, документарци и интервјуа. Понекогаш се обидувам да се доближам до личностите што ги портретирам. Имав огромна чест и можност да работам со Ник Кејв на книгата „Милост за мене“ (Mercy on me). Тој вистински го поддржа проектот и излезе со некои важни идеи. На пример, ми кажа дека можам да направам сè што може да се замисли во стрип. Не морам да се држам само до фактите. Можам да го пратам во вселената, ако сакам. Токму тоа го направив тогаш. Но, помеѓу тоа, морам да ги изложам фактите за фановите и за читателите кои сакаат да дознаат повеќе за личноста што ја портретирам. Значи, овие работи се вистинити, исто толку вистинити колку што може да биде рокенролот.

Покрај приказните, истовремено ги правите и цртежи. Што прво се појавува како идеја? И какво задоволство чувствувате во реализацијата на оваа комплексна работа?

– Првото нешто е кратка верзија на приказната. Потоа ги запишувам дијалозите и описите за сцените. Во тоа време правам многу скици и илустрации. Некои од нив можете да ги видите во галериите со книги или во дополнителните уметнички дела што ги објавивме за стрипот за Ник Кејв. Кога сум повеќе или помалку задоволен од сценариото, почнувам да ги цртам страниците со молив. Цртањето е последниот процес на работата. Понекогаш користам и боење, но најчесто одам на црно-бели цртежи. Кога читателите ја гледаат акцијата како филм што се игра во нивните глави, тогаш сум ја остварил целта кон која се стремам.

На фестивалот имавте концерт со цртање во живо, панел-дискусија и можност да се сретнете со македонски читатели на вашите дела. Какви се Вашите впечатоци од посетата на Скопје?

– Имав прекрасна вечер со музичари што свиреа песни од Кеш, Кејв, Боуви и Иги Поп. Двајца од нив се членови на „Луфтанза“. Цртав во живо за време на концертот. За секоја песна направив по еден цртеж. Сакав публиката да се чувствува како да гледа видеоклип за песните што ги изведуваше групата. Така, цртежите ги одразуваат текстовите и расположението на песните. Публиката беше многу искрена и отворена за сè. Дури и ги продадовме цртежите по концертот во добротворни цели и заработивме голема сума. Парите ги дониравме во организацијата што се грижи за настраданите од пожарот во клубот во Кочани.

Која, или каде, е Вашата следна дестинација?

– Следна станица на моето патување е Лион, каде што ќе имам изложба во Гете институтот и ќе учествувам на фестивалот на стрипови во Лион. Потоа ќе одам на фестивал во Минхен, исто така со изложба, и во Келн за презентација и читање на книгата „Low“. По целото тоа патување, навистина ќе ми треба време да се опуштам и да се фокусирам на мојот следен проект. Ќе имам чест да напишам книга за серијата „Лаки Лук“.

(Разговорот е објавен во „Културен печат“ број 285, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 14-15.6.2025)