Трагичната судбина на стотиците патници од „непотопливиот“ патнички брод „Титаник“ од пред 111 година може да им се повтори на уште петмина авантуристи од мала подморница со симболично незгодно име „Титан“.

Спасувачки тимови од три земји вчера се тркаа со времето за да ги спасат петтемина авантуристи што исчезнаа додека со малата подморница беа во мисија да ги истражат остатоците од „Титаник“ на дното на Атлантикот, 600 километри од брегот на Канада.

Матичниот брод изгубил контакт со „Титан“ набрзо откако се нурнал кон остатоците од прекуокеанскиот брод што потона во 1912 година.

Во подморницата биле пакистанскиот бизнисмен Шахзада Давуд, неговиот син Сулејман, британскиот бизнисмен и истражувач Хамиш Хардинг, неговиот француски колега Пол-Анри Наржоле, како и Стоктон Раш, главниот директор на „Оушнгејт“, компанијата што ги организира туристичките посети на „Титаник“.

До вчера напладне не беше познато ни зошто бил изгубен контактот со малата подморница ни каде точно се наоѓа, но се знае дека ако сѐ уште е здрава, петтемина во неа имаат доволно кислород за да преживеат 96 часа, најдоцна до утре на пладне.

Малата подморница „Титан“ со изнајмен мразокршач во неделата пристигнала над местото на кое потонал „Титаник“, околу 600 километри јужно од Сент Џонс во Њуфаундленд, и со петте луѓе во неа почнала да се спушта до остатоците од патничкиот брод, на дното на океанот 3,8 километри под површината. Контактот со „Титан“ бил изгубен 105 минути по нурнувањето, кое вообичаено трае осум часа. Од тогаш не бил воспоставен никаков контакт со патниците ниту, пак, е лоцирано на кои координати и на која длабочина е подморницата.

Канадски и американски воени бродови и два авиони, како и флота од приватни бродови, од прексиноќа трагаат по какви било сигнали од малата „конзерва“, долга 6,7 метри и тешка 10,4 тони, но многу е тешко да се лоцираат објекти длабоко под морската површина. По прекинувањето на единствената врска меѓу кабината и матичниот брод, подморницата може да се лоцира единствено со сонар, но и тоа е сложено, иако се пребарува мал радиус под површината на морето.

„Титан“ има сопствен систем за навигација, осветлување и камери со висока резолуција. Се претпоставува дека подморницата останала без напојување со струја, поради дефект, куса врска или удар во тврд предмет. Во капсулата има доволно кислород за 96 часа, поради што животите на петтемина луѓе во неа зависат дали ќе бидат лоцирани најдоцна до денеска, за да им остане доволно воздух додека подморницата ја извлекуваат на површината. Без струја се губи и греењето во просторијата, поради што луѓето во неа може да измрзнат.

Ако, пак, контактот е прекинат поради напукнување на оклопот или поради пожар во електричната инсталација, спасувачките напори се попусти. Иако оклопот е конструиран за да издржи огромен притисок, напукната подморница би била згмечена на длабочина од речиси 4 километри. Оган во инсталацијата, пак, би го исцицал кислородот од кабината и би ослободил чад.
Компанијата „Оушнгејт“ тврди дека „Титан“ е опремен со современи сензори што препознаваат и најмали промени на притисокот при нуркање, а компјутерски систем ги анализира можните последици по здравјето и реагира со тревога и при најмало отстапување од дозволените рамки.

Ова е шеста тура на „Титан“. Експедицијата вообичаено трае осум дена од тргнувањето до враќањето во пристаништето. Првата група туристи во 2021 година платиле билети по цена од 100.000 до 150.000 долари за да ги посетат остатоците од „Титаник“, додека годинава петтемина туристи платиле по 250.000 долари за „поддршка на мисијата“. Компанијата „Оушнгејт“ наведува дека секоја посета на „Титаник“ има и научна цел, пред сѐ проучување на остатоците од бродот.

Сите патници се познати авантуристи. Најекстремниот меѓу нив е Британецот Хамиш Хардинг, кој живее во Дубаи. Милијардерот Хардинг е директор на компанијата „Екшн авиејшн“ и е сопственик на три Гинисови рекорди. Во март 2021 година тој заедно со океанскиот истражувач Виктор Весково со подморница нурнале до дното на Маријанскиот амбис, најдлабоката точка под површината на морето. Пред точно една година, пак, тој престојуваше како турист во вселената, со капсулата и ракета „Њу Шепард“ на „Блу ориџин“. Со астронаутот Баз Олдрин, пак, Хардинг повеќе пати патувал до Антарктикот.

Шахза и Сулејман Давуд се од едно од најбогатите пакистански семејства. Таткото е добродетел што вложувал средства за одржување на непрофитниот Институт СЕТИ за потрага по сигнали од вонземни цивилизации.

Искусниот француски морнарички офицер и нуркач Пол-Анри Наржоле бил познат по прекарот „Месје Титаник“ поради истражувања на големи длабочини и неколкуте посети на остатоците од потонатиот брод. По 25 години служба во француската морнарица, Наржоле се приклучил на Францускиот институт за истражување и експлоатација на морињата, во кој научници, инженери, нуркачи и нивни соработници се среќаваат заради организирање истражувачки мисии.

Во малата капсула, во која има простор колку во минибус, е и Стоктон Раш, основачот и главниот директор на „Оушнгејт“. На возраст од 19 години тој своевремено бил најмладиот пилот со лиценца да управува млазни авиони, а подоцна се посветил на истражувањата на океанските длабочини.

Американскиот продуцент Мајк Рејс, кој лани бил на тура со „Титан“, раскажува дека пред да тргнат со подморницата патниците се обврзани да потпишат многу документи за согласност, на кои „изразот смртен случај го има по три пати на еден лист“.

– Кога влегував во подморницата си помислив дека ова може да биде крајот. Затоа никој не може да биде изненаден од ништо. Секој добро знае што прифаќа – раскажува Рејс.

Тој додава дека експедициите се повеќе научни од туристички.

– Воа навистина е истражување, не е одмор, не е заради адреналин. Ова се истражувачи што навистина настојуваат да откријат нешто ново – додава Рејс.

Подморницата „Титан“ е наречена според „Титаник“ – своевремено најголемиот и најмодерниот патнички брод што сепак потона на својата прва пловидба од Саутемптон кон Њујорк во април 1912 година. Бродот што беше опишуван како „непотоплив“ удрил во санта мраз и потонал за три часа. Од вкупно 2.208 луѓе на бродот, загинале 1.503, вклучувајќи и 53 деца, а бродоломот го преживеале 705 патници и членови на екипажот. Остатоците од бродот беа пронајдени дури во 1986 година, а интересот за откривање на мистериите зошто бродот потонал се зголеми откако во 1997 година беше снимен филмот „Титаник“, кој доби рекордни 11 оскари и беше првиот што заработи повеќе од 1 милијарда долари во киносалите.