Елизабет Холмс, најмладата милијардерка во светот, од медиумите беше опишувана како една од најуспешните приказни на Силициумската Долина, нарекувајќи ја женската верзија на Стив Џобс, но тоа се потона во вода, откако таа беше обвинета за измама што ја намали вредноста на Theranos, нејзината компанија, за измама од 9 милијарди долари, по што Холмс поднесе оставка и му ја препушти директорската позиција на актуелниот главен советник на компанијата Дејвид Тејлор.

Од почетокот на 2003 година кога ја основаше фармацевтската компанија Теранос, преку нејзиниот најголем успех во 2014 година кога Форбс ја прогласи за најмладата милијардерка, до она што се чини дека е конечниот пад, имиџот на Холмс во јавноста претрпе трансформација од млада растечка претприемачка надеж, на измамничка која ги злоупотребува своите вработени, пишува Си-Ен-Ен.

Од идејата што ја лансираше во ѕвездите, револуционерните методи за вадење и анализа на крв, денес останаа само урнатините.

Пред само седум години таа беше на врвот на светот

Веќе во 2014 година, Холмс беше на врвот на светот. Се чинеше дека ништо не може да застане на патот на генијалната млада жена која дошла до револуционерна идеја да ја скрати и подобри дијагнозата на болеста преку примерок од крв на пациент.

Интересно, првата адреса на нејзината компанија беше на истата локација како и онаа на основачот на Фејсбук, Марк Закерберг. Како и тој, таа го започна својот бизнис на рана возраст, на свои 19 години, а на 30-годишна возраст веќе влезе во друштвото на најбогатите и најмоќните претприемачи. Но, денес, лабораториите и центрите за тестирање на нејзината компанија се затворени, а таа е обвинета за измама и прикривање.

Елизабет Холмс е родена на 3 февруари 1984 година во Вашингтон во доста стабилно семејство, мајка и Ноел работела во Конгресот, а татко и Кристијан за владини агенции како УСАИД. Како дете, семејството се преселило од главниот град на САД во Хјустон. Приказните кои се испреплетуваат околу нејзиниот живот, кои сама ги смислила, велат дека на седумгодишна возраст се обидела да направи своја временска машина пополнувајќи тетратки со технички цртежи.

И на девет години, таа рече дека сака да биде милијардерка кога ќе порасне. Истата година, таа наводно во писмо до нејзиниот татко напишала: „Сакам да откријам нешто ново во животот, нешто што човештвото дури и не знае дека е можно“.

Од мала, велат, била многу конкурентна, а доказ за тоа е репликата од играта со помалиот брат и братучед. Кога ја играле познатата друштвена игра Монополи, Елизабет инсистирала да ја играат до крај, собирајќи куќи и хотели додека не победи. Ако случајно изгуби, таа налутено би заминала.

Додека била во средно училиште, таа развила исклучителна работна етика, честопати останувајќи будна учејќи. Таа лесно станала една од најдобрите студенти, а уште тогаш започнала сопствен бизнис продавајќи софтвер на Кинезите. Потоа почнала да учи мандарински и била примена во летната програма на Универзитетот Стенфорд.

Сакала да се запише на медицина бидејќи еден од нејзините дедовци бил хирург, но открила дека се плаши од игли. Подоцна таа раскажувала како тоа влијаело врз неа и отварањето на Теранос.

Таа се запишала на хемиски инженеринг во Стенфорд. Во нејзината прва година, таа освоила стипендија од 3.000 долари за истражувачки проект. По првата година, таа го поминала летото на стажирање во Институтот за геном во Сингапур. Таа делумно го добила стажирањето затоа што зборувала мандарински.

Основањето на Теранос

Во втората година, таа му предложила на нејзиниот професор Ченинг Робертсон да основа компанија. Со негов благослов, таа го основала „Real-Time Cures“, која подоцна била преименувана во Теранос. Тоа било во април 2004 година, а веќе во декември таа добила инвестиција од 6 милиони долари.

Наскоро таа направила патент за уред кој може да се носи со кој би се мерела крвта на пациентот и дозата на лекови. До следниот семестар, Холмс го напуштила Стенфорд и почнала да работи во подрумот на студентскиот дом.

До крајот на 2010 година нејзината вредност достигна 92 милиони долари. Сепак, немало конкретни показатели за нејзината работа во тоа време.

Најавена револуционерна технологија

Нејзиниот бизнис модел се базирал на револуционерната идеја за тестирање на крв со мала количина од врвот на прстот, за разлика од другите технологии кои барале отстранување на неколку ампули крв од вената, напреден уред за тестирање на крвта наречен Едисон. Според неа, тестот ќе овозможи откривање на голем број болести, меѓу кои и рак и висок холестерол. И самата најави демократизација на здравството преку поширок пристап кон превентивното лекување. Во интервјуата таа велела дека создале технологија која може да дијагностицира стотици болести од една капка крв, што ќе спаси многу животи и ќе го промени светот.

Наскоро почнала да собира пари од познати инвеститори како Оракл, Лери Елисон и Тим Дрејпер, основач на познатата фирма Draper Fisher Jurvetson. Дрејпер продолжи да ја брани и по обвинувањата за измама.

Таа ги земала парите од инвеститорите под услов да не мора да открива како функционира технологијата на Теранос и да го има последниот збор при носењето одлуки.

Опсесијата со тајност се проширила на сите аспекти на компанијата до тој степен што таа тужела тројца поранешни вработени за откривање на деловни тајни. Во првата деценија, таа ја изгради компанијата во тајност. И таа беше опседната со сигурноста и безбедноста. Секој што би ги посетил просториите на компанијата морал да потпише договор, и да се движи низ просториите во придружба на обезбедувањето, дури и до тоалетот.

Нејзиниот идол е Стив Џобс

Таа зела склоност кон тајност од еден од нејзините идоли, Стив Џобс. Но, не само тоа. Почнала да се носи евтино, станала веган, а како и нејзиниот идол, никогаш не отишла на одмор.

Тие велат дека дури и нејзиниот нетипичен длабок глас за жена бил дел од внимателно изработената слика што таа ја создала за да се вклопи во претежно машкиот деловен свет. Таа била шеф со многу барања, сакала од нејзините вработени да работат исто како неа. Таа побарала од нејзината секретарка да следи кога вработените ќе дојдат во канцеларија и кога ќе ја напуштат работата. За да ги поттикне луѓето да останат на работа подолго, таа резервирала деловни вечери околу 20 часот.

Што се однесува до приватниот живот, и тој бил приврзан за фирмата што ја градела. Набргу откако го напуштила колеџот, таа започнала да се забавува со дваесетгодишниот Сани Балвани, кого го запознала за време на летните школи во Стенфорд. Иако немал искуство во медицинската наука, тој станал дел од компанијата, а за него се тврдело дека ги злоупотребувал вработените. Тој бил задолжен да ги спречи научниците и инженерите во Теранос да разговараат меѓу себе за работата. Тие ја прекинале нивната врска во 2016 година кога Холмс го исфрли од компанијата.

Се обидоа да ја отстранат во 2008 година

Во 2008 година, менаџментот одлучи да ја смени Холмс од позицијата извршен директор за да ја замени со некој поискусен, но по три часа убедување, таа ги убеди да се откажат.

Како што Теранос почна да собира милиони долари од инвестиции, Холмс стана јавна личност, ги красеше насловните страници на Fortune и Forbes, настапуваше на TED Talk и учествуваше на панели со Бил Клинтон.

Теранос наскоро склучи партнерство со Capital Blue Cross и Cleveland Clinic за да понуди патент тестирање, а со Walgreens, вториот по големина фармацевтски синџир, склучија договор за тест центар. Компанијата, исто така, влезе во партнерство од 250 милиони долари со Safeway.

Нејзината компанија се рекламираше под мотото „Сиромашна мала капка менува сè“ и „Токму исти тестови, сосема мал примерок“.

Во 2011 година, Холмс го вработила и нејзиниот помлад брат Кристијан, кој немал искуство во медицината или науката, а претходно работел како аналитичар во Вашингтон по дипломирањето на Универзитетот Дјук. Помладиот брат ги помина првите денови во Теранос читајќи спортски вести и носејќи пријатели од колеџот во компанијата. Неговата компанија беше наречена „Frat Pack“ и „Therabro“ од страна на компанијата.

Таа стана најмладата милијардерка во светот

Во еден момент Елизабет стана најмладата милијардерка во светот, со околу 4,5 милијарди долари.

Некаде во ова време, технологијата Теранос стана сомнителна за научниците, а Иан Гибонс, главниот научник на компанијата и еден од првите вработени, ја предупреди Холмс дека има несовршености во технологијата и дека тестовите не се подготвени за јавноста.

Во август 2015 година, американската Администрација за храна и лекови (ФДА) почна да го истражува Теранос и откри неправилности во патентното тестирање. Во исто време, официјални лица од Центрите за Медикер и Медикејд услуги (CMS) ја посетија лабораторијата на Теранос каде открија големи неточности во тестовите извршени на пациенти. Два месеци подоцна, новинарот на Вол Стрит Журнал, Џон Кериру, кој ја следи медицината и здравствениот сектор, објави истражување за измамите во употребата на технологијата, што го означува почетокот на падот на компанијата. Овој новинар открил дека Едисон, апаратот за тестирање на крвта што го користи Теранос, не може да даде точни резултати и дека компанијата всушност користела традиционална опрема. За Теранос се заинтересираа и други државни и федерални институции како ФБИ, а Волгринс потоа го раскина договорот со компанијата.

Потоа се се сруши

„Ова се случува кога се обидуваш да направиш разлика, прво мислат дека си луд, потоа се караат со тебе, а потоа одеднаш го менуваш светот“, рече Холмс, бранејќи се од обвинувањата за „Луди пари“ на шоуто на Си-Ен-Би-Си.

Меѓутоа, во јули 2016 година, таа беше исфрлена од индустријата за лабораториски тестирања на две години. До октомври, Теранос мораше да ги прекине сите лабораториски тестирања.

Американската комисија за хартии од вредност во март оваа година ги обвини Холмс и Балвани за голема измама. Холмс се согласи да се откаже од финансиската контрола и учеството во одлучувањето, да плати казна од 500.000 долари и да врати дел од акциите на Теранос. Исто така, не смее да биде директор на котираната компанија во наредните десет години, но и е дозволено да биде извршен директор на приватна компанија. И покрај обвинувањата, Холмс побара од инвеститорите повеќе пари за да ја спаси компанијата.

Теранос во 2018 година објави дека Холмс се повлекува од директорската функција. Истиот ден, Министерството за правда објави дека федералната порота одлучила да ги обвини Холмс и Балвани.

Правосудните органи, државните агенции и медиумите ставија крај на лажната приказна за успехот на Холмс, која продала лаги на голем број сериозни инвеститори.

Таа денеска беше прогласена за виновна по обвинение за измама.

Ex-Silicon Valley CEO Elizabeth Holmes found guilty of conspiring to defraud investors over blood-testing start-up https://t.co/Fv5mq4c4Gx

— BBC Breaking News (@BBCBreaking) January 4, 2022