Според податоците од Годишниот извештај и анализата на спроведувањето на Одлуката за утврдување на годишната квота на работни дозволи за вработување на странци во Босна и Херцеговина за 2024 година, учеството на странски работници во вкупниот број вработени во БиХ во 2024 година изнесувало 0,7%, што е малку повисоко во однос на претходните години, пренесува Н1 телевизија.

Советот на министри на Босна и Херцеговина донесе одлука дека вкупната годишна квота за продолжување и нови вработувања на странци во БиХ за 2024 година изнесува 6.073 работни дозволи, од кои 2.450 се за продолжување и 3.623 за нови вработувања.

Во 2024 година, бројот на издадени работни дозволи на странци се зголемил за 26,43% во споредба со 2023 година. Вкупно 5.798 работни дозволи се издадени во 2024 година, додека 4.586 се издадени во 2023 година.

Од вкупно 5.798 работни дозволи издадени во 2024 година, 3.422 од нив се сметаат во годишната квота, додека 2.376 се издадени без оглед на утврдената квота. Работните дозволи можат да се издадат надвор од квотата во следниве случаи: странец со високо образование или завршени постдипломски/докторски студии во Босна и Херцеговина; странец чија работа се заснова на меѓународен договор; странец кој извршува клучни задачи во деловен субјект и не е ослободен од обврската за поседување работна дозвола врз основа на меѓународен договор; наставници или наставници со посебни знаења; професионални спортисти или спортски работници; на странец кој се откажал од државјанство на БиХ; и странец во брак или вонбрачна заедница со странец со постојан престој во Босна и Херцеговина или дете на таков странец.

Споредувајќи го бројот на издадени работни дозволи со годишната квота, искористеноста на квотата во БиХ изнесуваше 56%. Во Федерацијата на БиХ, искористеноста беше 42%, во Република Српска 98%, а во округот Брчко во БиХ 64%. Квотата за новоиздадени работни дозволи беше позначајно исполнета отколку за продолжените.

Според земјите на потекло, најмногу странци кои работеле во Босна и Херцеговина во 2024 година доаѓале од: Република Турција, Федерална Демократска Република Непал, Република Србија, Република Индија и Народна Република Бангладеш. Најголемо зголемување на бројот на работни дозволи е забележано кај граѓаните на Индија, Непал и Кина. Најголем пад е забележан кај граѓаните на Турција, Кувајт и Сирија.

Според квалификациската структура, во 2024 година, најмногу работни дозволи биле издадени на полуквалификувани работници (27,84%), потоа на работници со високо образование (22,34%) и на оние со средно образование (21,71%). Овој распоред се разликува од претходните години, кога најмногу дозволи имале работници со универзитетска диплома, потоа на средно образование, додека полуквалификуваните работници биле на третото место.

Најмногу работни дозволи во 2024 година биле издадени во градежните дејности (1.305 или 22,51%), преработувачката индустрија (844 или 14,56%) и другите услужни дејности (710). Слична била состојбата и во 2022 и 2023 година, додека во претходните години најмногу дозволи биле издадени во трговскиот сектор.

Во Република Српска, квотата не е зголемена во последните три години, додека во Федерацијата на БиХ, квотата за 2025 година во споредба со 2024 година е зголемена за 5%, а во 2024 година во споредба со 2023 година за дури 76%, додека во 2023 година во споредба со 2022 година зголемувањето изнесуваше 32%. Во округот Брчко во БиХ, квотата за 2025 година во споредба со 2024 година е зголемена за 96%, во 2024 година во споредба со 2023 година за 136%, а во 2023 година за 78% во споредба со претходната година.

Предлозите за квоти покажуваат постојан раст на потребата од работници од странство, што е потврдено од барањата на работодавачите, особено во секторите трговија, градежништво, услуги, производство и угостителство.

Иако работодавачите бараат зголемување на квотите, синдикатите предупредуваат на неискористен домашен потенцијал на работна сила. Во овој контекст, важно е да се обезбеди транспарентност и рамнотежа – системот на квоти служи за заштита на домашната работна сила, но во услови на значителен недостиг на работници, потребна е и флексибилност со соодветни контролни механизми.