Д-р Илиќ опишува како, благодарение на иновативните технолошки достигнувања, како што е криоелектронската микроскопија со висока резолуција, научниците за првпат успеале да ја визуелизираат структурата на протеинот Пинк-1. Овој протеин, вели тој, ја игра улогата на „главен инспектор“ во нашите клетки, надгледувајќи го квалитетот на работата на митохондриите.

„Ако Пинк-1 не ја провери исправноста на енергетските централи, процесот почнува да шкрипи“, нагласува д-р Илиќ.

Паркинсоновата болест, како што дополнително објаснува д-р Илиќ, пред сè, настанува во делот од мозочното стебло наречен црна супстанција. Митохондриите се потребни за непрекинато производство на енергија, но нивното евентуално оштетување доведува до наталожување на дисфункционални клетки кои умираат.

– „Пинк-1 како инспектор“ става „налепница“ наречена убиквитин на оштетените митохондрии, сигнализирајќи го нивното отстранување преку процес познат како митофагија – вели д-р Илиќ.

Од Паркинсонова болест на глобално ниво бројката на заболени достигнува и до 10 милиони луѓе, што ја прави најбрзо растечка невродегенеративна болест. Околу 10 до 15 отсто од заболените во светот имаат наследна форма на болеста, а меѓу нив релативно често се појавува мутација Пинк-1.

Потенцијална терапија и иднината

Д-р Илиќ истакнува дека иако во моментов постојат низа лекови за Паркинсонова болест, фокусот е на развивање терапии кои го менуваат природниот тек на болеста.

„Сега ќе се обидеме да развиеме лекови кои ќе ја стабилизираат или модифицираат функцијата на протеинот Пинк-1 или дури и мали молекули кои би ја преземале неговата функција“, објаснува д-р Илиќ, потсетувајќи дека мутацијата Пинк-1 е клучна за истражување на персонализирани лекови.

Тој, исто така, истакнува дека побрзите стапки на развој на нови лекови, поддржани од вештачката интелигенција (АИ), отвораат нови перспективи во истражувањата.

– Вештачката интелигенција ќе биде во состојба да препознае различни молекули кои би можеле да го заменат „супервизорот“ – вели д-р Илиќ, додавајќи дека не е сè до лековите, туку и во разбирањето на сложените односи во мозокот.

Д-р Илиќ изразува оптимизам за промените што вештачката интелигенција ги носи во светот на медицината, особено во неврологијата, каде моделите на комуникацијата на мозокот – хемиски и електрични – можат да се применат за терапевтски цели. Откривањето на генетската мутација Пинк-1 може да укаже на нови начини на лекување, не само за Паркинсоновата болест, туку и за други дегенеративни болести.

Разбирањето на структурата и функцијата на протеинот Пинк-1 претставува револуција во истражувањата на невродегенеративните болести, а големите очекувања лежат во идните терапевтски пристапи. Научниците сега имаат можност да развијат нови стратегии за лекување кои таргетирано ќе дејствуваат на специфичните генетски мутации, кои би можеле да го забават или дури и да го запрат напредувањето на болести како што е Паркинсоновата болест.

Инаку, еден од препознатливите симптоми на Паркинсоновата болест е треперењето на рацете или нозете при мирување, а како што објаснува д-р Илиќ, постојат четири моторни симптоми вклучени во контролата на движењето, а вкупно ги има 40.

„Стареењето е најважниот поединечен фактор на ризик за заболување“, посочува тој, истакнувајќи дека денес пејзажот на заболување се менува кон пораната возраст.