И да имаат поплаки, странските работници во земјава, не знаат кому да се обратат, оти не го знаат јазикот. Сепак, досегашните контроли не покажале дека тие се чувствуваат дискриминирани во однос на платата и условите во кои работат. Проблем за трудовите инспектори е и фактот што ако бидат затекнати дека се со нелегален престој, според Законот за странци, МВР ги депортира овие лица во рок од 48 часа, време во кое е невозможно да се изврши надзор, да се најде преведувач и да се спроведат интервјуата, објаснува за „Слободен печат“, поранешната директорка на Државниот трудов инспекторат, Весна Томовска. Таа, додава, дека на почетокот, односно пред повеќе од една година, при направените контроли било утврдено дека ангажираните странски работници имале несоодветни услови на работното место. Томовска е на став дека е неопходно да се утврди дали овие лица кои доаѓаат во земјава се навистина дефицитарен кадар.

-Клучен момент за идното ангажирање на вакви лица е меѓунинституционалната поврзаност меѓу МВР, ДИТ и Агенцијата за вработување, со што трудовите инспектори ќе имаат јасна слика каде да ги насочат своите надзори. На пример сега цело Скопје е едно големо градилиште, а инспекторите не може нон стоп да вршат контроли. Во секој случај проблем е непознавањето на јазикот, така што и да имаат поплаки, тие не знаат каде се обратат – додава Томовска.

Инаку, како што веќе анализираше „Слободен печат“ на странските работници што работат во градежништвото, не им е неопходно да го познаваат македонскиот јазик, а тоа важи и за собарките или хигиеничарите во хотелите. На странците што работат во текстилниот сектор, низ примери им се покажува што е нивната задача. По истражувањето кое го направивме се покажа дека странците што доаѓаат да работат во земјава, се разбираат на „тарзан инглиш“, масовно се користи сликовитото и покажувачко објаснување (читај со раце), а во соодветните училишта нема зголемен интерес за посетување на курсевите по македонски јазик. За жал, евидентно е дека улицата и колегите ја презеле едукативната улога, па таму странците и ги добиваат првите сознанија за нашиот јазик.

Ангел Димитров, претседател на одборот на директори на АД „МОДА“ Свети Николе, за „Слободен печат“ посочи дека познавањето на македонскиот јазик зависи од работното место за кое е ангажиран странскиот работник. Конкретно за македонскиот текстилен сектор најсоодветни се работниците од Индија, Непал, Бангладеш, каде што е најразвиена оваа гранка и тие се готов, обучен кадар.

– Ако работите на рецепција во хотел, сигурно мора да знаете и македонски и англиски јазик, но ако сте собарка, тоа не ви е потребно. Ниту во градежништвото не се бара познавање на нашиот јазик, а „уличната школа“ е најкористена. Само големите компании, банките, осигурителите или оние од ИТ може да ангажираат приватни учители или да им платат курсеви по македонски јазик на странците што доаѓаат на повисоки позиции. И во Германија, на пример, ако сте возач, не мора да знаете германски, но ако работите во јавниот сектор или во здравството, тој е задолжителен и на одлично ниво – објаснува Димитров. Од школите за странски јазици брифираат дека не зголемен бројот на странци што сакаат да посетуваат курсеви по македонски јазик.

Странските работници во земјава се најчесто ангажирани во градежништвото, угостителството и текстилниот сектор. Според податоците на МВР, најмногу странски работници доаѓаат од Турција, Непал и Бангладеш. Агенцијата за вработување текот на 2024 година обработила вкупно 8.912 барања поврзани со издавање работни дозволи и регулирање привремен престој на странци во Македонија, а решение за издавање на работна дозвола добиле само 784 странци. Македонскиот пазар на труд веќе неколку години се соочува со недостиг од работници, што ја принуди Владата да ја зголеми квотата за странски вработувања од 5.000 на 7.000 годишно, а за 2025 година, Владата утврди квота од 10.000 работни дозволи за странци, соопшти министерот за економија и труд Бесар Дурмиши. Законот, предвидува утврдување на годишна квота за работни дозволи, која не смее да надминува 5 проценти од вкупно вработеното население во земјата.

Странските работници се најангажирани како: управител, градежен работник, столар, електричар, армирач, менаџер, фудбалер и оператор на машина. Странски работници има во Скопје, Битола, Тетово, Куманово, Охрид, Прилеп, Струмица, Велес и Гевгелија.