Бројот на слободни места за судии во сите македонски судови е 237 и Судскиот совет е пред голем предизвик како да ги пополни. Недостигаат судии секаде – и во основните и во повисоките судви, како и во Скопје и во сите останати градови. Но, недостига и желба на младите судии да судат надвор од метрополата, како и време брзо да се произведат нови кадри за судовите.

Претседателот на Судскиот совет Сашко Георгиев деновиве предупреди дека во минатите три години се пензионирале 150 судии, а во следните две години во пензија ќе заминат уште 100.

Судиите се „произведуваат“ во Академијата за судии и обвинители каде е во тек осмата генерација, а за една генерација да заврши потребни се просечно две и пол години. Сите завршени академци од претходната генерација, пак, се веќе избрани за судии и во понеделник ќе положат заклетва последните шестмина, по тројца во Основниот кривичен суд и Основниот граѓански суд во Скопје.

Од Судскиот совет за „Слободен печат“ велат дека според последните податоци моментно систематизацијата е пополнета со 402 судии, а се предвидени 639 судии, односно бројот на испразнети места е 237. Со шестмината судии што ќе положат заклетва во понеделник, бројот на судии ќе биде 208, но многу брзо ќе се намали, соодветно со следните пензионирања.

– Во основните судови во Берово и Крушево нема ниту еден судија, а треба да има по три. Во судовите во Кратово, Виница има по еден судија, а треба по двајца. Во Делчево има еден, а треба тројца. Во основниот суд во Кичево, со одделение во Македонски Брод има четворица, а треба деветмина. Во Радовиш судат двајца, а потребни се четворица судии, Прилеп има само четворица, а неодстигаат 14, во Струга има петмина, а испразнети се 10 места – информираа од Судскиот совет.

Слично лоша е состојбата и во повисоките судови. Според последните бројки од апелациските судови во Штип има пополнето седум места, а има празни деве, Апелација во Скопје работи со 30 судии, а имаат уште 22 слободни места, во Врховниот суд има 16 судии, а 12 места се испразнети.

Судскиот совет планира судовите во помалите судови низ државата да ги пополни со делегирање на судии од другите судови каде што судиите се повеќе на број. Но и во оваа „математика“ се појави проблем, затоа што шестмина од веќе делегираните млади судии што беа избрани во јуни се жалеа до Врховниот суд, кој им ја усвои жалбата и ги врати на претходните места. Повисоките судови, пак, ќе се полнат со конкурси за избор од редовите на основните судови, па и во оваа „математика“ може да има проблем затоа што постои опасност поискусните судии да заминат во Апелациите, па основните судии да останаат само со младиот кадар.

Од Судскиот совет велат дека веќе во вторник на седница ќе се расправа за тоа како да се пополнат местата во судовите.

– Еден дел од избраните судии од редот на академците, кои не поднесоа приговори на делегирањето, веќе се распределени и почнаа со работа. Онаму каде што нема судии, местата ќе се пополнуваат со делегирање. Таков случај имавме и на последната итна седница, кога мораше судија од Основниот суд Битола повторно да биде избран во Крушево на една година, но со негова согласност. Тој воедно ќе биде и в.д. претседател на крушевскиот суд – велат од Судскиот совет.

Еден од најоптоварените судови во Македонија е Основниот граѓански суд во Скопје, каде недостигаат 17 судии. Според Годишниот извештај за работата на овој суд таму лани се работеле 57.281 предмет, од кои решени се 39.291, а нерешени останале 17.990, со што овој суд се води како неажурен, а како основниот проблем за ваквата состојба се наведува недостигот на судии и судски службеници. Просечно, излегува дека еден судија во овој суд годишно решава по 10.000 предмети. 

Од Граѓанскиот суд велат дека според систематизацијата треба да имаат 77 судии, а моментно имаат 60 судии, вклучително со Претседателот на судот и еден делегиран судија.

– Од наведената бројка двајца судии се на боледување подолг временски период, а на еден судија функцијата му е во мирување. Овде се засметани и осумте судии кои се избрани во август 2023 година, од кои четворица се делегирани во други судови. Четворицата нови судии по завршените постапки за нивниот избор се распределени во оддели. За некои од делегираните судии уште течат постапките по поднесените приговори за извршеното делегирање. Во текот на септември во овој суд се избрани уште тројца судии, кои сè уште немаат дадено заклева, па сè уште немаат ни распоред во судот. Ова значи дека од моменталната состојба на 60 судии во Основниот граѓански суд Скопје се доаѓа до реална бројка од 53 судии кои постапуваат по предметите во овој суд, во која бројка е вклучен и Претседателот на судот. Оваа информација е важаечка во моментот на давањето – велат од Граѓанскиот суд Скопје за „Слободен печат“.

Најголем дел од предметите во овој суд се работни спорови, парнични предмети со мала вредност, платни налози по приговор, како и имотни и семејни спорови.

Од Судот велат дека поради пензионирање на судиите на Одделот за семејни спорови останале двајца судии, која веднаш е зголемена на тројца судии, со цел да постапките да течат согласно со позитивното законодавство. Објаснуваат и дека во Одделот за семејни спорови, освен разводите спаѓаат и споровите од семејно насилство.

– Семејното насилство е се позачестено, кое пак од друга страна ја зголемува и бројката на предмети во самиот Оддел за семејни спорови во Основен граѓански суд Скопје – велат од овој скопски суд.