Пред околу 43.000 години, некој неандерталец, во денешна централна Шпанија, наишол на гранитно камче чии пријатни контури и вдлабнатини му го привлекле окото, пишува „Гардијан“.

Каменот богат со кварц, неговата необична сличност со издолжено лице најверојатно биле причина тој да го земе, да го проучи и на крајот, да натопи еден од прстите во црвен пигмент и да го притисне на работ на каменот, точно таму каде што „лицето“ би имало нос.

Правејќи го тоа, тој оставил зад себе нешто што се верува дека е најстариот целосен човечки отпечаток од прст во светот, нешто кое се чини дека е најраниот пример за европска пренослива уметност.

Откритието, кое би можело да го збогати нашето разбирање за тоа како неандерталците го гледале и толкувале светот и да одговори на некои од најважните прашања за нашите најблиски роднини, доаѓа по речиси три години истражување од страна на тим шпански археолози, геолози и полициски форензички научници.

Тимот што го пронашол каменот долг нешто повеќе од 20 сантиметри, во малата пештера Сан Лазаро веднаш забележал дека е необичен. Не изгледал како да е користен како чекан или наковална, воопшто не изгледал како алатка.

– Каменот беше чудно обликуван и имаше црвена дамка на него, што ни го привлече вниманието. Помисливме истото и се погледнавме. „Ова изгледа како лице.“ Секако, тоа не беше доволно. Додека истражувавме, знаевме дека ни се потребни информации што би можеле да ја унапредат нашата хипотеза дека тука има цел, дека ова е симболичен предмет и дека едно можно објаснување, иако никогаш нема да знаеме со сигурност дали е навистина така, е дека ова е симболизација на лице“, изјави за Гардијан Давид Алварез Алонсо, археолог на Универзитетот Комплутенсе во Мадрид.

Одлучивме да потврдиме дали нивниот црвен белег е намерно поставен помеѓу две вдлабнатини, што може да претставува очи и усти, тимот побара помош од други експерти.

Утврдено е дека употребениот пигмент не е пронајден никаде на друго место во пештерата.

– Ја повикавме научната „полиција“ да ни помогне и тие потврдија дека веројатно станува збор за отпечаток од прст на возрасен маж. Откако го утврдивме ова, ја развивме теоријата дека станува збор за пареидолија, што доведе до човечка интервенција што ја создаде црвената точка – рече Алварез Алонсо.

– Не може да биде случајност што точката била таму, а немало други ознаки што укажуваат на каква било друга употреба. Зошто некој го донел ова камче од реката во пештерата? Исто така, зошто нема боја никаде на друго место. Ниту во пештерата, ниту околу неа. Ова значи дека лицето носело пигмент од некаде на друго место – додаде археологот.

Идеите на научниците беа презентирани во списанието „Археолошки и антрополошки науки“. Тоа ја зајакнува идејата дека неандерталците, кои изумреле пред околу 40.000 години, биле способни за уметничко и симболично творештво. Ова би значело, пишува „Гардијан“, дека хомосапиенсот не бил првиот вид што создал уметност.

– Фактот дека каменот бил избран поради неговиот изглед, а потоа обележан, покажува дека постоел човечки ум способен да проектира мисли врз предметот – изјавиле авторите на студијата.

Тие прашале зошто често се смета дека неандерталците не можеле да размислуваат на ист начин како нас, иако зборуваме за луѓето, човечкиот вид.

– Нашето мислење е дека неандерталците имале сличен капацитет за симболично размислување како и хомосапиенсот, а овој предмет само го зајакнува тоа верување – изјавиле авторите.