Во предлог-законите за основно и средно образование, спротивно на правната хиерархија, се отстранети заштитените основи од дискриминација „род“, „родов идентитет“ и „сексуална ориентација“. Ова е прв случај на уназадување на заштитата од дискриминација во нашето законодавство, реагираат од Мрежата за заштита од дискриминација (МЗД).

Според нив, ако се усвојат овие законски измени, наместо унапредување на заштитата на учениците од дискриминација и насилство во образовниот процес, ќе има уназадување.

-Со предлог-измените најгрубо се кршат правата на децата, како и директно се загрозува нивниот ментален и физички интегритет. Кога институциите системски ќе исклучат и избришат одредени групи ученици, тогаш тие директно даваат сигнал дека се охрабрува понатамошното исклучување и опресија во општеството на овие групи. Дополнително, ваквите постапки им даваат сигнал на агресорите, од коишто жените, девојчињата и ЛГБТИ+ учениците трпат постојано насилство, дека нивните постапки се само продолжение на тоа како институциите ги третираат овие групи, нормализирајќи го нивното насилство – се вели во реакцијата.

Со донесувањето на овие измени, од МЗД велат дека Законите за основно и средно образование ќе бидат спротивни на одредбите и духот на Законот за спречување и заштита од дискриминација, во кој родот, сексуалната ориентација и родовиот идентитет се препознаени како основи на дискриминација.

-Посочуваме дека законите кои се испратени на усвојување во Владата се изменети во својата суштина и контекст од оние кои беа достапни за коментирање од страна на јавноста (на ЕНЕР). Во овој момент, загрижени сме дека во Владата ќе се усвојат закони кои се презентираат како закони за кои се произнела стручната јавност, но станува збор за верзии кои не се објавени и кои не се достапни за коментирање. Згора на сè, предлог-законите не содржат образложение за штетните одреби со кои се загрозува заштитата од дискриминација во основното и средното образование – се додава во соопштението.

МЗД ја поддржува заложбата на Владата да постапи согласно Пресудата на Европскиот суд за човекови права – Елмазова и други против Република Северна Македонија, но сепак, тие велат дека предлог-законите содржат елементи кои не се однесуваат на оваа пресуда, а директно и недвосмислено претставуваат повреди на меѓународното право и човековите права.

Од Мрежата додаваат дека доставиле барање за средба со Министерството за образование и наука на којашто ќе побараат двата предлог закони да се повлечат, да се вратат во работна група која би се дополнила со стручни лица од оваа област, како и тие да бидат вклучени во работната група и да бидат консултирани пред текстот да биде испратен до Влада.

Министерката за образование и наука, Весна Јаневска неодамна изјави дека на крајот од реченицата во законот стои „и друго“, што значи дека се опфаќа секаков вид дискриминација.

-Апсолутно сме против секаков вид на дискриминација, но по реакциите кои ги имаше во македонската јавност, целокупната јавност, заклучивме дека треба да бидеме внимателни во однос на тоа како се изразуваме. Ние имаме континуитет и во Законот за средно образување се спомнува родовата еднаквост. Да не биде недоразбирање, на крајот на реченицата има „и друго“, што опфаќа секаков вид на дискриминација. Не знам зашто би требало да го оптоваруваме законот и да ги набројуваме сите видови дискриминации кои постојат, затоа што тоа е номотехничка. Зборот „и друго“ на крајот на реченицата ги опфаќа сите можни постоечки видови на дискриминација – изјави Јаневска.