Францускиот претседател Емануел Макрон одлучи да се коцка по катастрофалниот резултат на неговата партија на изборите за Европскиот парламент, распуштајќи го Националното собрание и свикувајќи предвремени парламентарни избори.

Макрон има често повторувана фраза што ја користи зад затворени врати со министрите и советниците: Мора да бидеш подготвен да ризикуваш.

Со поразот од опозициската партија Национално обединување предводена од Марин Ле Пен, францускиот претседател повторно ја покажа смелоста што ја одбележа неговата политичка кариера откако беше избран како малку искусен аутсајдер во 2017 година.

– Имам доверба во францускиот народ да го направи вистинскиот избор сега за да ѝ овозможи на земјата да се соочи со големите предизвици пред неа, рече тој во неделата навечер.

Ризикот, исто така, би можел да има спектакуларен резултат ако гласањето во два круга на 30 јуни и 7 јули го принуди во влада со поделена власт, позната како „кохабитација“ со партијата на Ле Пен. Тоа ќе биде првпат во петтата република основана во 1958 година, претседателот и премиерот да имаат такви дијаметрално спротивни ставови за тоа како треба да се води земјата.

Ако Макрон е споен со премиер од Национално обединување, тој ќе продолжи да раководи со меѓународните прашања и да служи како шеф на војската, но внатрешните работи ќе ги води Ле Пен или нејзиниот 28-годишен поручник Џордан Бардела, за кој таа рече би бил нивниот премиер.

Франсоа Патриат, сенатор ветеран и долгогодишен поддржувач на Макрон, рече дека одлуката да се распишат предвремени избори е во согласност со тоа како требаше да функционира францускиот устав кога беше во ќорсокак што ја спречуваше владата да функционира.

– Претседателот ја враќа одговорноста на францускиот народ. Тие гласаа глупаво на европските избори, сега на нив е да одлучат. Тоа не е ризичен облог – тоа е храбра одлука која ги почитува француските институции и е многу „голистичка“ по природа, рече тој, мислејќи на генералот Шарл де Гол, кој славно поднел оставка како претседател во 1969 година, кога почувствувал дека не може да владее.

Патриат додаде дека владеењето е тешко откако сојузот на Макрон го загуби целосното мнозинство во 2022 година. Тој тврди дека екстремно десничарската опозиција на Ле Пен нема да може да собере апсолутно мнозинство, за што се потребни 289 од 577 места во Долниот дом, Националното собрание.

Тензично пред Олимпијадата

Сè уште нема достапни анкети, но некои аналитичари сметаат дека поделениот парламент е реална можност, што ќе доведе до период на нестабилност само шест недели пред Париз да биде домаќин на Олимписките игри. Распродажбата на француските акции и обврзници ги повлече индексите ширум Европа.

Центристичката алијанса на Макрон, составена од три партии, сега има околу 250 места, а Националното обединување има 88, што ја прави единствената најголема опозициска партија. 149-те места на левицата се распоредени на неколку партии, со што се намалува нивното влијание.

Сојузниците на Макрон велат дека гласачите би можеле да дадат други резултати од корист на претседателот и ќе дадат политичко појаснување што е потребно откако неговата центристичка алијанса го загуби мнозинството во 2022 година. Во францускиот систем, претседателот има големо влијание врз именувањето на премиерот, сè додека лицето може да ги преживее гласовите за недоверба поднесени од опозицијата. На пример, Макрон може да именува премиер од десниот или левиот центар и да владее во коалиција, дури и ако тие партии го отфрлат тоа.

На евроизборите во неделата, партијата на Ле Пен доби 31,4 отсто од француските гласови, двојно повеќе од 14,6 отсто за листата на Макрон. Кандидатите на левиот центар и на социјалистите освоија 13,8 отсто. Но, тешко е да се предвиди како таа динамика на моќ ќе се пренесе на законодавните избори, кои имаат два круга на гласање.

Европските избори во Франција, исто така, долго време гласачите ги гледаат како протестни гласови против актуелниот претседател, што е поинаква работа од изборот кој сакаат да управува со земјата. Макрон има неколку различни причини за распишување избори.

Опозицијата се закануваше дека ќе ја собори владата со гласање недоверба наесен поради годишниот буџет кој требаше да вклучи околу 25 милијарди евра во кратења на јавните трошоци за да се реши големиот дефицит.

Сојузник на Макрон во Сенатот вели дека дебатата за буџетот ќе биде многу тензична со реален ризик од улични протести поради непопуларните кратења на трошоците.

– Подобро е тој да постапи сега, наместо да чека работите да тргнат наопаку наесен, изјави извор од Сенатот.

Друго, помакијавелистичко, објаснување за распуштањето на Националното собрание на Макрон е дека тој можеби се надева дека ќе ја сврти земјата против опозициската партија на Ле Пен пред претседателската трка во 2027 година, во која таа е фаворит за негов наследник.

– Со години, гласачите велат „пробавме сè освен Националното обединување“ и флертуваат со движењето на Ле Пен. Макрон ќе им дозволи да го вкусат Националното обединување во облог дека наскоро ќе бидат згрозени од нив, објаснува политичката аналитичарка Клое Морин.

Макрон повторно се покажа како умешен коцкар, како во 2022 година кога се соочи со улични протести и тесно ги преживеа гласовите за недоверба за да ја изгласа својата непопуларна пензиска реформа, и кога се обложи дека може да го надживее движењето на жолтите елеци во 2019 година.

– Тоа е ризик, но прерано е да се знае дали е луд или паметен. Тој се коцка со својата репутација и наследство, и со стабилноста на Франција и Европската унија, рече Мујтаба Рахман, управен директор за Европа во Групацијата Евроазија.