Македонија четврта година по ред се соочува со предизвикот на најнискиот економски раст во регионот, со прогнозиран раст од само 2,5% за 2024 година. Ова е значително под владините очекувања од 3,4% и далеку од потребниот напредок за една земја што стреми кон економски раст и развој. Покрај стагнирачкиот раст, земјата се бори и со еден од најдлабоките буџетски дефицити во регионот. Ваквата ситуација ги поставува основите за сериозно размислување и потреба од преземање на длабоки и суштински реформи.
Светска банка, од прогнозите кои ги даде за најнизок економски раст, овој пат истакна дека зголемувањето на платите може да придонесе кон зголемување на инфлацијата, предупредувајќи дека краткорочните мерки какви што се замрзнувањето на цените не претставуваат одржливи решенија. Исто така, субвенциите за струја не покажаа значајни резултати во промената на потрошувачките навики, што укажува на потребата од посериозни и долгорочни реформи.
Во регионални рамки, Северна Македонија заостанува во споредба со соседните земји како Косово, кое очекува поголем раст. Изборната година дополнително може да го одложи спроведувањето на критични реформи што се сметаат за клучни во евроинтеграцискиот процес.
Со оглед на овие предизвици, експертите од Светска банка сугерираат дека земјата треба да се фокусира на структурните реформи во тек, со цел да се забрза економскиот раст и да се подобри животниот стандард. Се истакнува и потребата од диверзификација на извозното производство, особено на забавувањето на германската индустрија, која има директно влијание на македонската економија.
Инфлацијата останува уште еден предизвик, со очекувања да се одржи на околу 3% оваа година. Замрзнувањето на цените и субвенциите, како краткорочни решенија, не придонесоа кон долгорочна економска стабилност, истакнувајќи ја уште еднаш потребата од длабоки економски реформи.
Во време на економски несигурности и политички предизвици државата се наоѓа на критична крстосница. Изборите и нивните исходи може значително да влијаат на реформите кои се неопходни за подобрување на економската состојба. Фискалната консолидација и макроекономската стабилност се камен темелник на одржлив раст и развој, со зголемување на буџетскиот дефицит што достигнува 5,2% од БДП како еден од клучните проблеми што бараат итно адресирање.
Во креирањето на стратегиите за одржлив економски раст на Македонија, структурните реформи се клучни за засилување на конкурентноста, промовирање на иновации и поддршка на развојот на критичните економски сектори. Реформите не само што треба да бидат фокусирани на модернизација на постојните индустрии, туку и на диверзификација на економијата преку развој на нови сектори, како што е технолошката индустрија, која може значително да ги подобри економските перформанси и да отвори нови можности за раст. Оваа диверзификација е особено значајна во контекст на глобалните промени и трендови, како забавувањето на прехранбената индустрија, што може директно да влијае врз македонската економија која традиционално зависи од овој сектор. Според овие структурни промени, земјата мора да внимава на одржување на фискалната одржливост преку строга контрола на буџетскиот дефицит, што подразбира рационализација на јавните трошоци и реформи во даночниот систем кои ќе овозможат зголемување на приходите без да се инхибираат инвестициите и потрошувачката.
На дополнително ниво, подобрувањето на животниот стандард на граѓаните треба да биде централен аспект на секоја економска стратегија. Зголемувањето на платите треба да оди рака под рака со мерки што ќе ја контролираат инфлацијата, за да се осигури дека приходите на граѓаните не ги јадат зголемените трошоци за живот. Исто така, вложувањето во образованието и професионалниот развој е критично за создавање на квалификувана работна сила способна да ги исполни барањата на современата економија и индустрија. Ова е особено важно за запирање на „одливот на мозоци“, односно миграцијата на образованите млади луѓе во потрага по подобри можности во странство. Со создавањето на привлечни услови и можности за младите професионалци, Македонија може значително да го намали овој тренд и да ја зајакне својата економска и демографска структура за идните генерации. Диверзификацијата на економијата, со особен акцент на земјоделството и производството, може значително да придонесе кон зголемување на извозните капацитети и подобрување на трговскиот биланс, засилувајќи го економскиот раст и намалувајќи ја зависноста од увозот.
Во момент на значајни политички и економски одлуки, Северна Македонија стои на клучна пресвртница. Со претстојните избори и растечките очекувања за економски реформи, земјата се наоѓа во критичен период кој може значително да ја обликува нејзината иднина. Пред нас е време за смели и децидни акции што можат да ја направат разликата меѓу продолжување на стагнацијата и воспоставување на трајни основи за просперитет и развој.
Ефикасноста и успешноста на овие реформи зависат од способноста на политичките лидери да прифатат и да ги спроведат потребните промени, кои се од суштинско значење за економското возобновување. Не е важно само да се засили економската структура преку иновации и диверзификација, туку и да се обезбеди социјална кохезија и подобрување на животниот стандард за сите граѓани. Со посветеност на реформите и отворен пристап кон глобалните трендови и технологии, Северна Македонија може да ја „преодолее“ тековната економска неизвесност и да постави силни темели за иднината која ќе биде стабилна и динамична.
Ова е момент кога државата може не само да ги надмине сегашните предизвици, туку и да изгради силна економија која ќе служи како пример и инспирација за целиот регион. Со правилни стратегии, одлучност и транспарентност во управувањето, земјата има потенцијал да го оствари својот целосен економски и социјален потенцијал. Сега е време да се активираат овие стратегии со цел да се обезбеди подобра и посветла иднина за сите граѓани, обезбедувајќи притоа континуиран развој и стабилност во претстојните години.

(Авторот е економски аналитичар)

ЈАЗИКОТ НА КОЈ СЕ НАПИШАНИ, КАКО И СТАВОВИТЕ ИЗНЕСЕНИ ВО КОЛУМНИТЕ, НЕ СЕ СЕКОГАШ ОДРАЗ НА УРЕДУВАЧКАТА ПОЛИТИКА НА „СЛОБОДЕН ПЕЧАТ“