Магија или мудрост!
Естонија е пример како мала земја со ограничени ресурси може да постигне големи економски успеси преку стратегиска визија, добро управување и инвестирање во иднината. Република Северна Македонија има потенцијал да го следи овој пример и да го искористи своето геостратегиско позиционирање и талентираните луѓе за да создаде просперитетна и иновативна економија.
Во светот на економската магија, каде што некои земји сѐ уште се мачат да пронајдат својата формула за успех, постојат примери на вистински економски чуда кои не можат да се игнорираат. Земете ја Естонија, на пример, мала земја во Балтичкиот регион, која од постсоветска сиромаштија се трансформираше во дигитална сила и економски просперитетна држава. Нели, неверојатно? Ова е земја која, во најдобриот дух на модерниот капитализам, докажа дека со добра стратегиска политика и визионерско водство, економските невозможности можат да станат реалност.
Оваа успешна приказна може да биде инспирација за Република Северна Македонија, која исто така се стреми кон економски развој и благосостојба. Но, да видиме како малку магија, мешана со мудрост и политичка храброст, може да ја трансформира нашата иднина.
По распадот на Советскиот Сојуз, Естонија беше земја со висока невработеност и слаба економија. Сепак, со либерални економски реформи, инвестирање во информациски технологии, строга фискална дисциплина и фокусирање на едукација, Естонија успеа да постигне импресивни резултати. Овој успех не е случајност, туку резултат на стратегиски чекори и визионерско водство, кои можат да бидат пример за Република Северна Македонија. Естонија усвои политики на либерализација на пазарот, приватизација и дерегулација, што резултираше со привлекување на странски инвестиции и создавање конкурентен деловен амбиент. Северна Македонија може да ги следи овие чекори преку поедноставување на регулативите и охрабрување на приватниот сектор. Либерализацијата на пазарот може да ја поттикне конкуренцијата, а приватизацијата може да донесе нови инвестиции и модернизација на инфраструктурата.
Естонија стана светски лидер во дигитализацијата и е-владата, воведувајќи е-резиденција и дигитални услуги кои привлече бројни стартапи и технолошки компании. Северна Македонија треба да инвестира во својот ИТ сектор, развивање на дигитална инфраструктура и охрабрување на иновациите, што може да ја позиционира како технолошки хаб во регионот. Строгата фискална дисциплина на Естонија и нискиот јавен долг помогнаа да се создаде стабилна економија, а Северна Македонија треба да се фокусира на одржливи буџети и намалување на јавниот долг за да ја зголеми довербата на инвеститорите. Естонскиот успех е поддржан од квалитетен образовен систем и професионална обука.
Примената на естонските принципи во македонскиот контекст би можела да донесе слични позитивни резултати. Северна Македонија има потенцијал за развој, но потребна е стратегиска визија и посветеност на реформите. Реформите што ќе го поттикнат приватниот сектор и ќе привлечат странски инвестиции, ќе создадат поволен деловен амбиент. Едноставна и транспарентна регулатива ќе ги отстрани пречките за бизнисите и ќе овозможи конкурентна пазарна средина. Овие мерки не само што ќе ја зајакнат економијата, туку и ќе ја подготват земјата за глобална интеграција. Дополнително, дигитализацијата и иновациите се клучни области во кои новата влада треба да инвестира. Развивањето дигитална инфраструктура и поттикнувањето иновации може да ја позиционираат Северна Македонија како технолошки хаб во регионот. Воведувањето на е-влада и дигитални услуги не само што ќе го подобри квалитетот на живот на граѓаните, туку и ќе ја зголеми ефикасноста на администрацијата. Фискалната одговорност е уште еден критичен аспект – зголемената фискална дисциплина и одржливите буџетски политики ќе ја зголемат стабилноста и довербата на инвеститорите, што е клучно за економски раст. Инвестирањето во образовниот систем и обезбедувањето на квалитетна професионална обука ќе создадат квалификувана и адаптибилна работна сила, која ќе биде основа за долгорочен просперитет. Новата влада на ВМРО-ДПМНЕ треба да ги следи овие примери и да се посвети на спроведување на овие политики за да ја трансформира економијата на Северна Македонија.
Естонија е пример како мала земја со ограничени ресурси може да постигне големи економски успеси преку стратешка визија, добро управување и инвестирање во иднината. Република Северна Македонија има потенцијал да го следи овој пример и да го искористи своето геостратегиско позиционирање и талентираните луѓе за да создаде просперитетна и иновативна економија. Политичката платформа на ВМРО-ДПМНЕ, #платформа1198, нуди основа за ова, со фокус на реформи кои можат да го модернизираат пазарот, да го поттикнат развојот на ИТ секторот, и да создадат поволна деловна средина преку либерализација и дерегулација.
Потребна е посветеност, храброст и визија за да се постигне ова, но успешните примери од светот покажуваат дека е можно. ВМРО-ДПМНЕ треба да ја искористи својата платформа за да спроведе стратегиски реформи и да инвестира во дигитализацијата и образованието. Само преку конкретни чекори и одлучни политики, Северна Македонија може да се трансформира во просперитетна и модерна економија. Политичката волја и визијата за иднината ќе бидат клучни за оваа трансформација, а примери како Естонија докажуваат дека со правилен пристап и упорност, големи успеси се можни.
(Авторот е економски аналитичар)
