Четвртото издание на фестивалот на медитерански и балкански филм „Преку езерото“ ќе се одржи од 7 до 12 август во Дојран, а лауреат на наградата „Мето Јовановски“ за високо актерско достигнување во уметноста на филмот е Лазар Ристовски.

Големиот балкански, српски и македонски актер Лазар Ристовски, кој во својата речиси петдецениска кариера беше и сѐ уште е дел од најважните филмски случувања на Балканот и на Медитеранот, е лауреат на наградата „Мето Јовановски“ на четвртото издание на фестивалот „Преку езерото“.

Како актер, Лазар Ристовски играше и во два македонски филма, едниот е „Јазол“, а другиот е „Збогум на дваесеттиот век“, но игра и една од позначајните ролји во култниот филм „Буре барут“ на македонскиот сценарист Дејан Дуковски. Тој е основач и директор на филмскиот фестивал „Дуго село“, кој се одржува во Војводина во Србија.

Информацијата за лауреатот и за официјалната програма на фестивалот „Преку езерото“ ја споделија Јани Бојаџи, директор на фестивалот, и Небојша Јовановиќ, уметнички директор на фестивалската програма. Во чест на лауреатот, на првиот ден од фестивалот во Амфитеатарот во Дојран ќе биде прикажан негов одбран филм и потоа ќе следува разговор со Лазар Ристовски.

Во официјалната програма на „Преку езерото“ ќе бидат прикажани шест долгометражни и 18 краткометражни филмски остварувања. Во официјалната селекција се филмовите: „Новата година која никогаш не дојде“ (2024, Романија) на Богдан Муресану; „Кога летото ќе замине“ (2024, БиХ) на Данис Тановиќ; „Месо“ (2024, Грција) на Димитрис Накос; „Било каде, било кога“ (2024, Италија) на Милад Тангшир; „Помеѓу боговите“ (2024, Србија) на Вук Ршумовиќ; и „Мали палави девојки“ (2025, Словенија) на Уршка Џукиќ.

– Главната натпреварувачка програма оваа година ќе донесе шест свежи медитерански приказни, кои во себе носат силна провокација за сетилата на гледачите, во визуелна и наративна смисла, но и особена актуелност за она што важно се случува околу нас. Гледачите и јавноста во Дојран оваа година ќе имаат можност да видат една силна филмска програма преку која ќе доживеат исклучителна вештина за раскажување на приказни преку слики и звук, или поточно, со алатките на филмскиот јазик – рече Небојша Јовановиќ.

Тој посочи дека изборот на филмовите е направен така што во нив има тематска разноликост и културолошки диверзитет, преку застапеност на повеќе културни матрици. На затворањето на фестивалот ќе биде прикажан филмот „Стелиос“ на Никос Казанзикис, со жирито ќе претседава минатогодишниот лауреат на Гран-при за најдобар медитерански долгометражен филм, режисерот Христос Пасалис од Грција, а членови ќе бидат и двајца филмолози и филмски критичари од Македонија и од регионов.

Фестивалот „Преку езерото“ и годинава во текот на петте фестивалски денови ќе го промовира македонскиот филм, македонските автори, кинематографијата и културата со моќта на уметноста на раскажување приказни. Но, исто така, ќе ги промовира и туризмот, историјата и духовните вредности. Оваа година програмата на фестивалот ќе се дисперзира и во Струмица и во Гевгелија.

– Освен филмската програма, „Преку езерото“ во 2024 година реализираше и работилница за развој на сценарија и продукција за дипломски студентски играни кусометражни филмови, каде што многу успешно се претставија четири студенти од Универзитетите за филм и телевизија во Македонија. Беа доделени четири грантови во износ од по еден милион денари за снимање и постпродукција на филмовите. Во овој момент два од грантираните филмови се целосно снимени и се во фаза на постпродукција. Другите два се продукциски подготвени и наскоро ќе влезат во дистрибуција со што на „Преку езерото“ годинава ќе имаме четири светски премиери на кусометражни македонски дипломски филмови – истакна Јани Бојаџи.

(Текстот е објавен во „Културен печат“ број 289, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 12-13.7.2025)