Да се прогласи некој за воен злосторник не е толку едноставно. Постојат одредени дефиниции и процеси за тоа кој е воен злосторник и како треба да биде казнет. Сликите на телата на цивилите на улиците на Буча доведоа до меѓународна осуда на Русија и дополнителни обвинувања дека нејзините сили вршат воени злосторства.

Сепак, дали тоа ќе се потврди во моментов е тешко да се заклучи, додека Меѓународниот кривичен суд МКС најави отворање на истрага за можни воени злосторства во Украина и формираше тим за собирање на докази. Во реалноста би било далеку од едноставно да се изведе анализира Би-би-си. Според медиумот ваквите постапки траат со години и не секогаш вродуваат со плод поради тешкото изведување на доказите.

ШТО СЕ ВОЕНИ ЗЛОСТОРСТВА?

– Можеби не изгледа така, но „дури и војната има правила“, како што вели Меѓународниот комитет на Црвениот крст. Тие се содржани во договорите наречени Женевски конвенции и низа други меѓународни закони и договори. Цивилите не можат да бидат намерно нападнати, ниту инфраструктурата која е од витално значење за нивниот опстанок.

Адвокатот за воени злосторства во Обединетото Кралство назначен да и помогне на Украина Хавард Морисон вели дека некои оружја се забранети поради неселективно или ужасно страдање што го предизвикуваат тие, како што се противпешадиските нагазни мини или хемиското односно биолошкото оружје.

– Болните и ранетите мора да бидат згрижени, вклучувајќи ги и повредените војници кои имаат права како воени заробеници. Во исто време тешките престапи како што се убиство, силување или масовно прогонство на група луѓе се познати како „злосторства против човештвото“ , наведува медиумот.

ШТО Е ГЕНОЦИД СПОРЕД МЕЃУНАРОДНОТО ПРАВО

Геноцидот во меѓународното право е дефиниран како специфично воено злосторство кое е поголемо од нелегалното убивање цивили. Геноцид е систематско истребување на социјална група, мотивирано од прашања од раса, религија, етничка припадност, политика или националност со намера да се уништи групата, без оглед дали тоа е целосно или делумно.

КАКВИ НАОДИ ЗА ВОЕНИ ЗЛОСТОРСТВА ЗАСЕГА ИМА ВО УКРАИНА?

Истражувачите и новинарите пронајдоа докази за намерно убиство на цивили во Буча, град на периферијата на Киев и други околни области. Во исто време украинските сили велат дека тие откриле масовни гробници и тврдат дека има докази дека цивили биле застрелани откако им биле врзани стапалата и рацете.

Во меѓувреме американскиот претседател Џо Бајден категорично го нарече рускиот претседател Владимир Путин „воен злосторник“ за нападот на Украина, каде што се бомбардираат болници и родилишта. Слично како и Бајден и британскиот премиер Борис Џонсон истакна дека она што го прави Русија е неприфатливо за човештвото а за нападите коментираше дека тие се „ докази за воени злосторства“.

Претходно минатиот месец, рускиот напад врз театарот во Мариупол се чинеше дека е првата потврдена локација на масовни убиства. Зборот „деца“ кој беше напишан со огромни букви надвор од зградата не беше доволен тој да не се најде на метата на руските ракети. Украина неколку дена пред нападот на театарот го нарече рускиот воздушен напад врз болницата во Мариупол чисто „воено злосторство“.

ДАЛИ ВОЕНИТЕ ЗЛОСТОРНИЦИ МОЖАТ ДА БИДАТ ПРОЦЕСИРАНИ

Во светот има неколку меѓународни судови по Втората светска војна кои се бават со ваква проблематика, вклучувајќи го и Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија. Денес, Меѓународниот кривичен суд (МКС) и Меѓународниот суд на правдата (МСП) имаат улоги кои ги поддржуваат правилата за војна. Меѓународниот суд на правдата (МСП) одлучува за споровите меѓу државите, но во исто време не може да гони поединци. Имајќи го сето тоа во предвид, доколку МСП пресуди против Русија било што, во практика Советот за безбедност на ОН ќе биде одговорен за спроведување на тоа. Сепак, имајќи го во предвид фактот дека Русија е една од петте постојани членки на Советот, повеќе од веројатно е дека таа може да стави вето на секој предлог за нејзино санкционирање.

МОЖНО ЛИ Е НА ПУТИН И НЕГОВИТЕ ГЕНЕРАЛИ ДА МУ БИДЕ СУДЕНО?

Во светлост на случувањта во Украина, британскиот медиум исто така анализира дали претседателот Владимир Путин, неговите соработници и генералите би можеле да бидат кривично гонети за случувањата во Украина. Медиумот наведува дека многу полесно е да се обвини за злосторство војникот кој го извршил тоа, отколку на лидерот кој тоа го наредил.
Хју Вилијамсон од „Хјуман Рајтс Воч“ – експерт за собирање докази за воени злосторства во конфликти вели дека има докази за кратки егзекуции и други тешки злоупотреби од страна на руските сили. Тој појаснува дека воспоставувањето на „синџирот на команда“ е многу важен сегмент при истрагата и идните процеси вклучително и онаму каде што лидерот одобрил злосторство или замижувал пред тоа.

– Има една интересна случка во нашиот извештај за Украина каде командант им наредува на војниците да извадат двајца цивили и да ги застрелаат мртвите. Двајца од војниците се противат на тоа и таа команда не е извршена. Значи, има јасни докази за некои инциденти во руската армија, но исто така и елементи на вмешаност на команда и контрола за тоа – изјави тој за „Би-Би-Си“.

Сепак, професорот Филип Сендс, експерт за меѓународно право на Универзитетскиот колеџ во Лондон, вели дека МКС не може да ги гони руските лидери бидејќи земјата не е потписник на судот. Теоретски, Советот за безбедност на ОН може да побара од МКС да го истражи овој прекршок. Но, повторно, Русија може да стави вето на ова.

КОЈ Е НАЧИНОТ ДА СЕ ГОНАТ ПОЕДИНЦИ ЗА ВОЕНИ ЗЛОСТОРСТВА

Ефективноста на МКС  и начинот на кој меѓународното право функционира во пракса  не зависат само од договорите, туку и од политиката но и дипломатијата. Професорот Сендс и многу други експерти тврдат дека решението повторно лежи во дипломатијата и меѓународниот договор. Тој ги повикува светските лидери да формираат еднократен трибунал за гонење на злосторството за агресија во Украина.