Чешките граѓани денес и утре излегуваат на гласање, во време кога Европа се соочува со сè понестабилна безбедносна ситуација и стравувања од руско мешање во политичките процеси.

Според анкетите, најверојатен победник на изборите е поранешниот премиер и популистички милијардер Андреј Бабиш (71), кој би можел да формира нова влада и да ја замени сегашната силно прозападна и проукраинска коалиција. Сепак, за да постигне мнозинство, Бабиш речиси сигурно ќе мора да се потпре на помошта на помалите, екстремистички партии – што би можело да има сериозни последици и за НАТО и за Европската Унија.

Никогаш нема да ја влечеме Чешка на Исток

На митингот во индустрискиот град Кладно, недалеку од Прага, Бабиш им рече на толпата претежно повозрасни поддржувачи:

„Никогаш нема да ја влечеме Чешка на Исток. Јас целосно го исклучувам тоа. Ние не сме тие што седеа со Путин – ние сме тие што ги протераа руските дипломати!“ – тој се присети на настаните од неговиот прв мандат, кога беше откриено дека руската воена разузнавачка служба ГРУ е одговорна за експлозијата на складиште за муниција во Чешка во 2014 година.

Тој, исто така, нагласи дека Чешка нема да ја напушти Европската Унија.

„Никогаш, повторувам – никогаш – нема да размислуваме да ја напуштиме ЕУ. Погледнете што се случи со Велика Британија! А тие имаат гас, нафта, рибарска индустрија и нуклеарно оружје, и пријатели како Трамп“ – истакна тој.

Бабиш е во добри односи со американски претседател Доналд Трамп, а некои од неговите поддржувачи носат црвени капи со слоганот „Силна Чешка“, очигледно инспириран од движењето на Трамп „Да ја направиме Америка повторно голема“. Медиумите дури го нарекоа и „Чешки Трамп“, објави Nova.rs.

Потребата од сојузници на крајната десница и левицата

Иако неговата партија АНО добро се справува на анкетите, не се очекува да има доволно пратеници за независно мнозинство. Затоа, Бабиш би можел да побара поддршка меѓу партиите на политичките маргини – ултранационалистичката СПД, движењето „Возачи против зелениот договор“ или ад-хок коалицијата „Доста!“, која ги вклучува преименуваните комунисти, остатоци од социјалдемократите и контроверзниот блогер познат како „Виле“ (селанец).

Некои од овие партии отворено се залагаат за референдуми за излез на Чешка од ЕУ и НАТО, што предизвикува загриженост кај западните партнери. Претставниците на АНО ги отфрлаат ваквите идеи:

„Ја критикуваме ЕУ, но не сакаме да ја уништиме – сакаме да ја реформираме. А кога станува збор за НАТО, членството беше најважниот момент во историјата на Чешка и нашата позиција е да ја зајакнеме“, рече заменик-лидерот на партијата Карел Хавличек.

Млади гласачи и страв од „словачкото сценарио“

Додека Бабиш ги собира повозрасните гласачи, поддршката за либералната Пиратска партија, која до неодамна беше дел од владата, расте кај помладата генерација. Деветнаесетгодишниот студент по политички науки Ондреј Капралек рече дека ќе ја поддржи Пиратската партија на своите први избори.

„За мојата генерација е важно да се чувствуваме безбедно, дека има иднина во оваа земја. Не сакаме да одиме по патот на Словачка на Роберт Фицо или Унгарија на Виктор Орбан“, рече Капралек.

Многу млади Чеси стравуваат дека земјата би можела да се лизне кон нелиберален модел на владеење, поблиску до Москва, иако останува членка на ЕУ и НАТО.

Улогата на Русија и предупредувањата на аналитичарите

Безбедносниот аналитичар Роман Мача предупредува дека Русија води „масовна кампања за дезинформација“ во Чешка и дека руските служби стојат и зад бројните сајбер напади и палежи.

„Партиите што ја поддржуваат Москва во потенцијалната влада на Бабиш ќе бараат суспендирање на помошта за Украина, прекинување на чешката иницијатива за муниција и укинување на санкциите против Русија“, рече Мача.

Партијата АНО на Бабиш веќе објави дека ќе ја откаже иницијативата со која Чешка ѝ обезбеди на Украина 3,5 милиони артилериски гранати, тврдејќи дека сакаат нова, потранспарентна програма во рамките на НАТО. Сепак, потенцијалните коалициски партнери одат чекор понатаму – бараат драстично намалување на воениот буџет и протерување на украинските бегалци.

Сегашната чешка влада досега беше цврст сојузник на ЕУ, НАТО и Украина. Сепак, ако анкетите се покажат како точни, тој курс наскоро би можел сериозно да се доведе во прашање.