Планинарката и ликовен уметник Илина Арсова, веќе две години е во Америка на докторски студии, во Тенеси. На Универзитетот во Тенеси работи како професор на одделот за кинезиологија, рекреација и спорт. Набрзо завршува со програмата таму и си заминува дома.

Со Илина Арсова за „Слободен печат“, зборуваме за животот во Америка, за предизвиците во љубовта, но и за моментите кога ја фаќа носталгија по домот и блиските.

Со оглед на тоа што сè уште си во САД, прво што ќе те прашам е како си и како е во Тенеси?

– Во Тенеси е добро. Вообичаен февруари со температури што знаат да те изненадат од утро до вечер, така што не знаеш колку топло да се облечеш. До вчера беше зима, денеска е веќе доцна пролет. Додуша тоа не им влијае на студентите овде, кои и во лето и во зима и онака шетаат по кратки ракави и шорцеви без разлика на времето. Кога човек вежба редовно, циркулацијата се подобрува и толерантноста кон ниски температури е повисока.

Кога беше последен пат во Македонија и те фаќа ли сѐ повеќе носталгија да се вратиш?

– Да, често ме фаќа носталгија за Македонија иако се вратив од таму пред неполн месец. Овој пат го искористив зимскиот одмор да се видам со моето семејство и пријатели, ги посетив Скопје, Охрид, Дојран, и секако Галичица и Шара. Но, да бидам искрена, и многу сработив од она што се очекуваше од мене за што сум особено среќна. Наскоро завршувам со програмата овде, па си барам нова работа. Идеално, некаде поблизу до дома. Ако знаете за позиција што бара професор или експерт во родови науки и спорт, споделете, ќе ја земам предвид.

Што има во Тенеси, а го нема кај нас, но и кога ќе го споредиш животот таму, со овој тука, кои се предностите, а кои се маните?

– Она што ми се допаѓа, не само во Тенеси, туку и во која било посредена европска или американска држава, е тоа што е чисто. Луѓето не ни помислуваат отпадот да го фрлат на улица, во парк или камоли на плажа. Јавниот простор се почитува и е користен од многу други луѓе. Дури и по познатите фудбалски натпревари, овде во склоп на универзитетот кога повеќе од 100.000 одат да пијат пиво и да се забавуваат, дури и тогаш следниот ден е чисто. Не дека посетителите нема да извалкаат откако ќе се испијанат, но службите за хигиена веднаш потоа ќе исчистат. Тоа е разликата со Македонија, каде што дури и ако имаме служби за комунална хигиена, тие не се заморуваат да остават чисто. Многупати останувам во паркот да ги набљудувам и забележувам дека единствено им е битно да го поминат работниот ден како било за да земат плата. Има и други предности но и мани, на пример, и тука се гради прекумерно, демек плански, но не е плански, бидејќи се уништува старата архитектура и се нагрдува градот со невкусни катни гаражи, паркинзи и станбени комплекси. И покрај сѐ, доколку се намали или се елиминира загадувањето во Скопје, ми се чини дека квалитетот на живот е подобар во Македонија.

Ајде малку за годинава што измина. На кои планини се искачи и колку овој начин на живот за тебе е нешто без кое не можеш?

– Минатата година се искачив на неколку поголеми и навистина тешки планини. Ги положив завршните испити од мојата докторска програма и успешно ја одбранив предлог-тезата. Изминатата година исто така ја одбележав со неколку објавени авторски трудови и истакнати академски конференции. Патував низ барем седум-осум држави, дали работно или рекреативно, пливав, редовно качував карпи на најдобрите качувачки локалитети во САД, а качив и по некоја вистинска, не метафорична планина. Сликарството и планините се моја најголема љубов и иако навидум привремено приоритетот беше на други нешта, тие се секогаш неразделен дел од мојот живот.

Освен планините, неодамна видов видео на кое се капеш во студена вода. Какво беше чувството и каков беше тој предизвик?

– Запознаена со исцелителната моќ на оваа практика, секогаш кога сум во Охрид или каде било покрај вода, се обидувам да се искапам без разлика на сезоната. Додека тренирав за студените експедиции на Алјаска и на Антарктикот пред пандемијата, тоа ми стана практика. Сепак, овој пат беше поинаку, овој пат заедно со неколку пријатели ја поканивме „ледената Бетика“ да ни одржи мала работилница за дишењето по Вим Хоф, и можам да кажам дека оттогаш влегувањето во студена вода, кое продолжив секојдневно да го практикувам, стана поконтролирано, а предизвикот беше не само влегување, туку и да се остане во вода што подолго.

Во еден разговор рече, „ми се чини дека Американците ме доживуваат како херој и ми даваат епитет рок-ѕвезда“. Уште ли е тоа така и зошто?

– Веројатно поради моите достигнувања на секое поле. Од една страна, чинам сè уште е така, но од друга страна, забележувам и чуден однос и луѓе што ме доживуваат како конкуренција, што знае да биде напорно. Па, еве, затоа со читателите би ја споделила следнава порака: не се споредувајте со другите. Сите сме различни и на тоа треба да сме горди.

Со кого се дружиш во Тенеси, излегуваш ли со пријатели и што правиш кога ќе те фати носталгија?

– Искрено, во слободно време спортувам, така што не излегувам често. Имам пријатели и колеги буквално од секаде, со кои делиме некакви интереси. Понекогаш излегуваме на ручек или на вечера, што овде најчесто трае не повеќе од час и половина. Секој ден барем по еден час зборувам со некој/а од моите пријатели/ки од дома. Имам и доста пријатели од Балканот, кои живеат и работат во САД, често имаме и слична струка, така што многу работи нѐ поврзуваат. Една таква блиска колешка ми е д-р Нина Аџанин, која работи како професорка во Канзас Сити. Имаме многу заеднички работи, меѓу другото и љубовта кон планините, но и кон науката. Со неа се запознавме на Аконкагва, Аргентина, во 2011 година. Следната година случајно налетавме една на друга, на планината Денали во Алјаска. Иако имавме некаков контакт, се немавме видено сѐ до пред две години, кога отидовме заедно на истражувачка експедиција на Андите. Откога престојувам во САД, во изминативе неколку години таа ми е најголема поддршка. Животот е чуден, зарем не.

Неизбежно ми е и прашањето за љубовта. Одржуваш ли контакти со Игор Џамбазов, или можеби имаш нова љубов?

– Не сум вљубена, некако немам време да размислувам на таа тема. Сосема сум задоволна од мојот живот во моментов и уживам во целото време без да објаснувам некому каде и со кого ќе одам и зошто во недела сакам да качувам карпи наместо да гледам телевизија или да седам во кафеана. Иако не требаше тоа да му го објаснувам ниту на Џамбазов, тој доаѓаше со мене и на карпите. Како и да е, поздрав до сите „хепи синглс“. Имено, минатата година објавив едно видео на таа тема, кое доби доста внимание од јавноста.

Што те прави среќна, а што те вади од такт?

– Очигледно среќна ме прават карпести планини и многу снег, но поентата е како да бидеме среќни дури и кога сме во поинакво опкружување. На пример, канцеларија без прозорец и училница во четири ѕида. Е, па, може и таму да се најде среќа. Еве како. Барем за мене, среќна сум кога учам нови работи. Сè додека има некоја област што со љубов сакам да ја истражувам и постојано да се надградувам со знаење, јас сум среќна. Го посакувам тоа секому. Од друга страна, од такт ме вади ниската културна свест кај народот. Кај нас тоа е видливо меѓу граѓаните, овде меѓу политичарите.

Како ликовен уметник, колку имаш време да се изразиш низ уметноста? И колку токму овој дел го смирува адреналинот во желбата за освојување на планинските врвови?

– Струката ми дозволува да ја користам уметноста во моето истражување. Иако во моментов имаме навистина натрупани обврски што некојпат знаат да ја убијат креативноста, среќна сум што секогаш успевам да најдам време и простор за ликовен израз. Се надевам наскоро да ве поканам сите на нова изложба во Скопје. Со многу нови искуства за споделување преку пишан збор и визуелна уметност. Поздрав дотогаш.