Новоосновата национална установа Национален џез-оркестар го одржа првиот официјален концерт, впечатоците веќе се сумираат, а со директорот на установата Гоце Стевковски разговаравме за идните планови на оркестарот и на установата.

Десет композиции содржеше првиот концерт со наслов „Џез нова“, со кој официјално на 23 јануари беше претставена новата национална установа Национален џез-оркестар. Автори на композициите се Гордан Спасовски, Трајче Велков, Зоран Костадиновски, Иван Петровски, Александар Пејовски, Владимир Николов, Гоце Стевковски, Сашко Николовски, Илија Пејовски и Џијан Емин.

Седуммина од авторите се и членови на Биг-бендот при Националниот џез-оркестар. Тоа е неверојатно моќен потенцијал за работата на самиот оркестар, бидејќи покрај музичката изведба има можност и за креирање сопствена програма која ќе го држи репертоарот на установата.

На првиот концерт на бис беше изведена темата „Поздрав до оркестарот“ од Драган Ѓаконовски Шпато, со што, од една страна, беше направено поврзување со почетоците на македонската забавна и џез-музика со оддавање почит кон основачот на првиот биг-бенд оркестар на нашa почва, а од друга страна, беше направено премостување на вакуум од 20-ина години во кои немаше институционална форма на ревиски оркестар по згаснувањето на оркестрите кои работеа во студијата на продукцијата на МРТВ.

Националниот џез-оркестар беше регистриран пред крајот на минатата 2023 година, а произлезе од активностите на Здружението на џез музичари и слободни уметници. Новата установа треба да придонесе кон создавање висококвалитетен македонски џез-производ, кој ќе постави нови критериуми и повисоки стандарди на македонската џез-сцена и да стане препознатлив во земјава и надвор од неа, по својата уникатност.

Покрај седумгодишната посветена и пожртвувана работа како ЗЏМ Биг-бенд, пред новата установа претстои нов процес на оформување на музичарското и на административното јадро, на ставање во функција на просторот наречен „куќа на џезот“ и на креирање програма која ќе биде изведувана во текот на целата година.

За сите овие моменти разговаравме со директорот на НУ Национален џез-оркестар, Гоце Стевковски.

Националниот џез-оркестар, како новооснована национална установа, го одржа својот прв концерт. Во речиси ист состав настапувавте и како ЗЏМ Биг-бенд. Каква разлика направи менувањето на статусот на оркестарот и каква возбуда донесе изведбата на првиот концерт?

– Следејќи го концертот, овој пат од публика, можам слободно да кажам дека беше забележителна заложбата на секој поединец во оркестарот што придонесе да се создаде вистинска звучна слика за тоа како понатаму ќе продолжи да функционира националниот џез-оркестар, односно како тој треба да звучи. Изведбата беше на високо уметничко ниво и сметам дека го оправдавме постоењето, односно заслужената трансформација во национална установа.

Што во организациска смисла тоа ќе значи за оркестарот – колку и какви работни позиции ќе има во установата?

– Како и секоја установа, така и Националниот џез-оркестар, покрај самиот оркестар, ќе има и административен дел. Во организациска смисла, тоа би значело големо олеснување во работата на оркестарот, кога станува збор за административниот дел, но на овој начин добиваме и понормален пристап до логистичките капацитети од типот сала за изведба на концертите, техничка логистика, можност за континуирано работење на оркестарот, одржување проби и креирање нова музика, како и продолжување со изведба на врвни уметнички дела од богатата џез-литература.

Пред крајот на минатата година беше потпишан Договор за реконструкција и адаптација на просторот на новата „куќа на џезот“, каде што ќе биде сместена установата Национален џез-оркестар. Какви се плановите во тој правец, со колкав и каков простор ќе располага установата?

– Од она со што досега сме запознаени, се планира просторот да биде со капацитет од 475 метри квадратни, во кои е предвидено да бидат сместени канцеларии за администрацијата, сала за вежбање на оркестарот, гримиорни и подготовка за музичко студио.

Практично, колку години траеше еволуцијата од ЗЏМ до Национален џез-оркестар?

– ЗЏМ Биг-бендот работеше цели седум години, но самиот чин на трансформација во Национален џез-оркестар, од одлуката за трансформација во национална установа до самото институционализирање, траеше околу 10 месеци, период во кој се обезбедија сите потребни документи за функционирање на установата.

Што понатаму ќе се случува со активностите на Здружението на џез-музичари и слободни уметници?

– Ова е тема што допрва ќе се решава, со оглед на тоа што моментално сме фокусирани на градењето на темелите на националната установа. Најголем дел од активностите на Здружението на музички план се преземаат како платформа во новоформираната установа. Во суштина тоа и беше поентата на оваа трансформација, нашата досегашна работа да добие континуитет.

На програмата на првиот концерт „Џез нова“ беа композиции и аранжмани на членови на оркестарот. Колку е битен фактот што членови на оркестарот се врвни музичари што истовремено се и композитори и аранжери?

– Не би штедел на зборови дека овие музичари се, исто така, и одлични композитори и аранжери. Во изминатиов период тие работеа на аранжманите за нашите концерти, но, исто така, работат и на други, дополнителни проекти. Сето тоа многу ја олеснува целата наша работа од причина што не мора дополнително да ангажираме аранжери од надвор, што дополнително би го отежнало делот со финансиската организација на концертите и би го оптоварило буџетот за концертите.

На бис ја изведовте композицијата „Поздрав до оркестарот“ од легендарниот Драган Ѓаконовски Шпато, кој го основал првиот Биг-бенд во Македонија во 60-тите години на минатиот век. Која е симболиката на поврзувањето на Шпато со новата установа?

– Токму така, аналогијата се гледа во тоа што Шпато го основал првиот биг-бенд во Македонија. Од друга страна, избраната композиција сакавме навистина да биде поздрав до оркестарот, еден вид потврда за нивната работа и означување еден нов почеток. Нашата работа е токму продолжување на традицијата што почнува со Шпато, продолжува со оркестрите на МРТ, и покрај вакуум просторот што постоеше меѓу функционирањето на оркестрите на МРТ, а во моментов се заокружува со постоењето на нашата установа.

Какви се програмските планови на оркестарот за следниот период?

– По концертот со кој ја отворивме концертната сезона на Националниот џез-оркестар, веќе за 14 февруари е најавен следниот концерт на нашата установа, „Хитови на Френк Синатра“ во изведба на Џон Илија Апелгрен. Во март и во април имаме договорени гостувања на двајца врвни солисти, кои ќе ги откриеме нешто понатаму, а во втората половина на февруари се започнува и со уште една активност, која редовно ќе ја практикува нашиот оркестар – реализација на концерти низ другите градови во Македонија.

Нашата цел и предизвикот што го гледаме во овој чекор е да ја запознаеме и публиката од другите градови со нашата работа, односно да ја направиме џез-музиката подостапна до публиката, ако се има предвид дека главните џез-збиднувања во земјава се најчесто концентрирани во главниот град.

На крајот и едно лично прашање. Каков предизвик е да се биде прв директор на Националниот џез-оркестар и на кој начин може да се постигнат високи стандарди на македонската џез-музика?

– Титулата секако дека добро звучи, но во суштина мојата работа не е драстично поразлична од порано, освен тоа што понатаму нема толку често да настапувам како тапанар на концертите. Во моментов, еден месец откако функционираме како институција, си ги работам секојдневните обврски од кои дел се континуитет од претходното, а дел се насочени кон обврските што произлегуваат од новите проекти и самата таа функција.

Околу високите стандарди во македонската џез-музика, сметам дека и сега имаме одлични групи, композитори и аранжери, кои со својата работа и иновативност може да се носат со сегашните музички трендови. Меѓутоа, како и на самиот почеток пред седум години, кога ја почнавме оваа работа, сметам дека ќе ни треба време, работа и континуитет за да може нашата работа квалитетно да ја пласираме пред публиката кај нас, но и пошироко во регионот, па и светот. Како национална установа ќе продолжиме да се залагаме за подобра афирмација на нашите групи и композитори, како и за збогатување на македонската џез-сцена.

Извонредни музичари во составот на Националниот џез-оркестар

Биг-бендот при Националниот џез-оркестар на првиот концерт беше составен од врвни музичари, а некои од нив имаат специјализации на реномирани универзитети надвор од државата.

На првиот концерт Биг-бендот беше во состав: Кирил Кузманов и Борислав Веселинов на алт саксофон и флејта; Иван Иванов и Валентин Видоевиќ (тенор саксофон); Иван Трајановски (баритон саксофон); Трајче Велков, Сенад Усеин, Александар Златески и Јордан Колевски (труба); Сашко Николовски, Филип Богоевски, Енис Мемедов и Никола Ристевски (тромбон); Гордан Спасовски (пијано и клавијатури); Зоран Костадиновски (гитара); Кирил Туфекчиевски (бас); Виктор Филиповски (тапани). Диригент на концертот беше Џијан Емин. Визуализациите ги подготви Емил Петров. Тон-мајстори беа Ангел Ќосев и Ален Хаџи-Стефанов.

Простор за НУ Национален џез-оркестар – Објект што ќе трае

Пред крајот на минатата година во Националната опера и балет беше потпишан Договор за реконструкција и адаптација на просторот на новата Национална установа Национален џез-оркестар. Договорот го потпишаа министерката за култура Бисера Костадиновска-Стојчевска, вицепремиерот задолжен за економски прашања, координација на економски ресори и инвестиции, Фатмир Битиќи, и Фатих Кан, директор на „Тав Констракшн“ во Северна Македонија.

– И овој објект, по својата опременост, мора да биде според светски стандарди, а изведбата на беспрекорно ниво. Затоа на сите чекори се работеше внимателно и темелно, не само поради специфичноста на „куќата на џезот“, туку и поради фактот дека културата не смее да си дозволи уште еден објект чие реконструирање и адаптација ќе траат кратко време, а потоа неговото одржување да биде агонично и прескапо. Такви објекти наследивме. И доста е – рече министерката за култура.

Во тој контекст, Костадиновска-Стојчевска ги потенцираше јасната и видлива институционална поддршка и заедничката грижа за џезот да се создаде достоен дом кој ќе трае. Со одлука на Владата се обезбедени 10 милиони денари, средства од ТАВ-програмата, за целосно реновирање на просторот од 475 метри квадратни, кој се наоѓа под објектот на Националната опера и балет.

(Интервјуто е објавено во „Културен печат“ број 216, во печатеното издание на весникот „Слободен печат“ на 3-4.2.2024)