Никој во светот не е незаменлив. Или можеби само Марио Драги е таков?

Токму кога италијанскиот премиер и поранешен претседател на Европската централна банка помисли дека се ослободи од притисокот да биде во центарот на вниманието, глобалната економска криза го повлече назад каде што тој и баш не сакаше да биде.

„Тој е многу битен бидејќи тој го креира балансот. Но, може да се каже дека секоја земја која се потпира на само еден човек е во неволја“ вели Ерик Фосинг Ниелсен, главен советник за економија во втората најголема банка на Италија, УниКредит.

Зголемена грижа за Рим, Брисел и Франкфурт претставува тоа што бездната можеби и не е толку далеку, односно дека постојаната пропаст на италијанските финансии може да стане самоисполнувачко пророштво.

Со сè понервозните инвеститори кои се опседнати со големиот државен долг на земјата и матните економски изгледи, присуството на Драги – кому многумина му се заслужни што го спаси еврото од пропаст пред една деценија со тоа што изјави дека централната банка ќе стори „сè што е потребно“ за да ја зачува единствената валута – делуваше како спас на финансиските пазари. Барем за сега.

Способноста на Драги да ја спаси Италија од уште една катастрофа минатиот месец повторно беше тема на разговор, знаејќи дека италијанските трошоци се зголемија и ги достигнаа највисоките нивоа од пролетта 2020 година, кога Италијанците беа загрижени за последиците од ужасниот живот под ковид-19.

„Дали долгот на Италија е одржлив? Тоа прашање има само еден одговор: ако Европската централна банка вели дека долгот на Италија е одржлив, тогаш тој е одржлив“, рече Сони Капур, економист кој го води Нордискиот институт за финансии, технологија и одржливост во Осло. „Ако Европската централна банка одбие да го каже тоа, тогаш прашањето ќе продолжи да се поставува“.

Спасот е во ЕЦБ?

Кога земјата претходно беше соочена со ваков проблем, надешта дојде кога се предложи масовна програма за купување обврзници од страна на ЕЦБ за да се намалат трошоците за задолжување на Италија. А најновите потреси ја принудија централната банка да подготви слична интервенција, која ја нарече „инструмент против фрагментација“. Иако ЕЦБ допрва треба да ги објави целосните детали, целта на оваа нова алатка ќе биде да го спречи ширењето на распонот надвор од она што централната банка го смета за одржливо.

Опциите понудени за наследничката на Драги, актуелната претседателка на ЕЦБ, Кристин Лагарде, во моментов се искомплицирани поради политичката реалност на северниот дел на еврозоната, каде што купувањето обврзници на централната банка и другите итни политики остануваат контроверзни.

Но, тука прашање е дали овој план ќе биде доволен.

Мерките што ги презедоа европските креатори на политиката како одговор на кризата со еврото, која започна во 2010 година, помогнаа да се спречи иселувањето на Грција од валутната зона, но беше потребно влошување на кризата пред тогашната германска канцеларка Ангела Меркел и останатите европски лидери да преземат соодветни мерки.

Многу инвеститори се прашуваат дали спасувачкиот арсенал на Европа има доволно огнена моќ за да ја спаси Италија, третата по големина економија во ЕУ.

„Бројките и не се толку лоши, мислам дека се крева врева непотребно“ вели Ниелсен.

Вистинскиот ризик е што би се случило на долгорочен план, особено откако Драги ќе си замине. Економистите се согласуваат дека вистинскиот проблем на Италија не е толку позицијата на нејзината фискална економија, туку нејзиниот хронично млак раст, кој со децении ги слабее водечките европски економии. Тоа ја остава особено изложена на влошувањето на економската средина.

Проблемите за Италија

Многу експерти, вклучително и самиот Драги, со години ги туркаа политичарите да се справат со географските разлики со кои се соочуваат италијанските и другите јужноевропски земји, кои немаат никаква врска со здравјето на основната дејност, преку дополнително интегрирање на финансиската архитектура на еврозоната со унифициран банкарски систем и пазари на капитал.

Иако лидерите преземаа неколку чекори во таа насока, отпорот на Германија и останатите земји од северна Европа да прифатат такви мерки како што е осигурувањето на банкарските депозити ширум регионот ги оставија напорите нецелосни и неефикасни во однос на борбата против шоковите како сегашниот.

Тоа значи дека спречувањето на финансискиот притисок во Италија се сведува на одржување на довербата на инвеститорите.

Тука во центарот на вниманието застанува Марио Драги.

Во неговите денови како претседател на ЕЦБ, Драги, загрижен дека европските лидери станале премногу удобни во нивното потпирање на итни мерки на централната банка, беше неуморен во поттикнувањето на владите да преземат структурни реформи, како што се либерализацијата на пазарите на труд и намалувањето на бирократијата.

Сега работите се сменија.

Тешката борба против пандемијата

Откако Драги стана премиер, неговата главна задача беше да се справи со катастрофалната криза на ковид-19 која ја погоди Италија. За да може да обезбеди грантови од 200 милијарди евра од фондот за спас од ковид-пандемијата на ЕУ, тој мораше да го забрза темпото на реформите за сè, од правосудниот систем до правилата за конкуренција.

Италија беше првата тешко погодена европска земја од пандемијата. Таа засега има регистрирано над 18 милиони позитивни случаи, и речиси 170 илјади починати лица.

Иако успеаја на некој начин да ги контролираат последните бранови на вирусот, Италија ќе ги почуствува последиците уште некое време.

Главната алатка на Италија која беше блокирана поради заклучувањата низ Европа во изминативе две години, се чини дека повторно почнува да функционира, а тоа е туризамот. Италија годинава ги отвори своите граници без строгите ковид-мерки.

Ако живне туризамот, тоа ќе биде клучно за подобрување на италијанската економија.

Драги нема вечно да е тука

Иако ќе бидат потребни години за самите реформи да имаат какво било вистинско економско влијание, тие се клучни за Италија да ги убеди финансиските пазари дека нема да се повлече.

Но, Драги нема да биде вечно на чело на земјата.

Италија треба да има избори следната година, и многу е малку веројатно дека 74-годишниот премиер – кој беше поставен на функцијата како технократ со поддршка од речиси секоја политичка партија – ќе владее уште еден мандат, и покрај неговата популарност и на домашен и на странски пазар.

Драги неодамна изјави дека нема повторно да биде премиер. Италија можеби ќе дознае дека што и да е потребно повеќе не е опција.