Црната пластика може да изгледа добро во кујната, но поради здравјето многумина престануваат да ја користат. Забранетите токсични забавувачи (ретардатори) на горењето може да се најдат во различни предмети за домаќинството, вклучувајќи кујнски прибор и садови за храна, покажува новото истражување.

Црната пластика стана дел од многу кујни, бидејќи изгледа добро. Сепак, според новото истражување, не ѝ е местото во кујната.

Истражувачите тестирале производи направени од црна пластика, која обично се рециклира откако првично била користена како заштитен дел за електрониката, како што се куќиштата за телевизор. Оваа пластика често се обработува со забавувачи на горењето при производство на електронски уреди. Меѓутоа, дури и по рециклирање, хемикалиите – кои се поврзани со бројни негативни здравствени ефекти – можат да останат во високи концентрации, пишува „Хелт“.

„Оваа студија го истакнува недостатокот на хемиска регулатива во однос на она што влегува во нашиот систем за рециклирање“, рекла Меган Лиу, главна авторка на студијата и менаџерка за наука и политика во организацијата „Иднина без токсини“.

Скриени хемикалии

Во истражувањето објавено овој месец во магазинот „Хемосфера“, Лиу и двајца нејзини колеги тестирале 203 црни домаќински предмети од црна пластика за присуство на различни хемикалии. Меѓу тестираните производи имало послужавници за суши, кутии за брза храна, детски играчки и кујнски прибор како шпатули.

Секоја ставка прво била тестираа на бром, хемикалија која се користи во некои забавувачи на горењето. Ако нивото на бром надминало 50 делови на милион, тимот дополнително го анализирал присуството на бромираните и органофосфатните забавувачи на горењето. Овие хемикалии често се користат во електрониката и се поврзани со сериозни здравствени ризици, вклучувајќи рак и нарушувања на ендокриниот систем.

Истражувањето покажало дека дури 85 отсто од тестираните производи содржат хемикалии на забавувачи на горењето, додека 65 отсто имаат мешавина од двете класи на забавувачи. Најголемите количини се пронајдени во послужавник за суши, шпатула и ѓердани со мониста наменети за игра. Ѓерданот содржел дури 22.800 милиграми забавувач, што е околу 2,3 отсто од неговата тежина.

„Забавувачите на горењето може да истечат од производите, а децата често ги ставаат играчките во устата“, нагласила Лиу. „Овој конкретен производ содржеше четири различни типови на забавувачи.“

Ѓерданите и другите производи што се користат за складирање или подготовка на храна содржеле декабромодифенил етер (декаБДЕ), еден вид бромиран забавуач на горењето кој Агенцијата за заштита на животната средина го забранила во 2021 година. Оваа агенција во 2009 година почна постепено да ја укинува класата на хемикалии на која припаѓа – ПБДЕ. Тогаш, агенцијата заклучила дека „полиброминираните дифенил етери (ПБДЕ) се постојани, биоакумулативни и токсични за луѓето и за животната средина“.

Претходно истражување објавено во ЈАМА нетворк опен покажало дека луѓето со највисоки нивоа на ПБДЕ во крвта биле 300 отсто поподложени на развој на рак.

Откритието дека декаБДЕ сè уште се наоѓа во предметите за домаќинството по забраната го покажува неуспехот на производителите да го разберат потеклото на својата пластика и системот за рециклирање, кој очигледно не ја одвојува пластиката третирана со забранети хемикалии, нагласила Лиу.

Во производите што содржат декаБДЕ, нивоата се движеле од 5 до 1.200 пати повеќе од границата на Европската Унија од 10 делови на милион. Лиу проценува дека просечниот ризик од изложеност на декаБДЕ може да биде висок до 35 делови на милион секој ден.

„Тоа е повик за будење“, рекла  Линда С. Бирнбаум, докторка и научник на Универзитетот Дјук.

Џејми Рос, докторка и вонредна професорка по невронаука на Универзитетот Роплејд Ајленд, изјавила дека е изненадена од наодите.

„Знаев за забавуавчите на горење и дека тие се обидуваат постепено да ги исфрлат од детската облека. Меѓутоа, не бев свесна дека ги заобиколиле ограничувањата, рестрикциите и дека се нашле во производите за домаќинство каде што очигледно не треба, без рециклирањето да биде доволно строго за да ги исклучи“, изјавила Лиу.

Што можете да направите?

На крајот, на производителите и на оние што управуваат со системи за рециклирање е да покренат промени кои ќе ги исклучат штетните хемикалии од производите за домаќинството, особено оние наменети за деца и оние што се користат за храна. Бидејќи пластиката станува сè поприсутна, на обичните луѓе може да им биде тешко да ја избегнуваат и пластиката и хемикалиите што ги содржи.

„Оваа студија се фокусираше на одредени забавувачи на горење, но постојат многу други хемикалии кои претставуваат ризик и се наоѓаат во пластиката. Ви препорачувам да престанете да користите црна пластика во контакт со храната“, истакнува Бирнбаум.

Ова го вклучува кујнскиот прибор. Ако нарачате храна и ја добивате во пластични садови, особено од црна пластика, Рос советува никогаш да не ја загревате храната во пластиката во која пристигнала, туку да ја префрлате во керамика или стакло.

„Набљудувајте го вашиот дом, размислете за вашите секојдневни активности, како ја подготвувате храната, во кои садови ја чувате, како правите кафе и чај, од што пиете? Доколку имате пластични предмети, измијте ги рачно, не ставајте ги во машината за миење садови“, додала Рос.

Што се однесува до црната пластика надвор од кујната, треба да бидете претпазливи. На пример, ако некој украс е направен од црна пластика, тоа веројатно не е голема опасност. Меѓутоа, сè што децата користат или што доаѓа во контакт со храна, бара посебно внимание.