Увозот на маслото за јадење од Србија е намален, а во последните два месеца од нашиот северен сосед влегуваат мали количества. Од обиколката што „Слободен печат ја направи, може да се констатира дека на полиците во домашните маркети, главно стојат брендови од домашните фабрики и многу малку или ретко може да се најде понекое шише српско масло. Македонските увозници на масло за јадење оценуваат дека пазарот е добро снабден, не очекуваат криза, ниту пак драстично зголемување на цената на овој производ, бидејќи се наближува новата реколта на сончоглед. Организацијата за храна и земјоделство на ОН (ФАО) на почетокот на август сумираше дека реперот за светските цени на храната, главно бил непроменет во јули.

Спротивно на тоа, индексот на цените на растително масло на ФАО се зголеми за 2,4 отсто во однос на јуни и го достигна највисокото ниво во последните една и пол година. Евидентирана е и зголемена побарувачка за масло од соја од секторот за биогориво и влошени се изгледите за посевите за сончогледово и масло од репка во неколку големи земји производители.

На почетокот на јули и српскиот претседател Александар Вучиќ, соопшти дека „во светот ќе има голем недостиг на храна и дека на пазарот веќе има огромна побарувачка за сончогледово масло.

– Во овој момент само малку го прекинавме извозот, па ќе видиме како ќе се однесуваме понатаму, бидејќи во Украина се зголемени трошоците, работната сила и цената на струјата, која е повисока – рече тогаш Вучиќ.

Официјална одлука за забрана за извоз на масло за јадење нема и на веб-страницата на Владата на Србија, ниту во Службениот весник на таа земја. Такво известување немаат добиено ниту во македонското Министерство за економија и труд.

– Министерството за економија и труд нема добиено известување од Владата на Србија за забрана за извоз на масло за јадење во нашата земја – стои во официјалниот одговор што го доби нашиот весник.

Домашните увозници за „Слободен печат“ потврдуваат дека нема официјална одлука на српската Влада, но во практика, самите компании ги откажуваат договорите или ги намалуваат количествата за нашата земја. Дел од увозниците со кои разговараше „Слободен печат“ тврдат дека веќе еден месец не внесуваат српско масло за јадење, дека нема официјална одлука, но дека компаниите од кои набавуваат, сами го сопреле извозот.

– Прекинат е увозот и она што влегува се мали количини. Најголемиот дел од српското масло оди за Кина, каде што се продава по многу повисоки цени. Тоа е пазарна логика. Кај нас маслото за јадење поради слободната трговија влегува со набавна цена од 70 денари, нула царина и 5 отсто ДДВ, во малопродажбата се наоѓа по нешто повеќе од 80 денари. Србите повремено пуштаат по неколку камиони. Но, нема место за паника, не верувам дека ќе има зголемување на цените доаѓа новата реколта на сончоглед – брифираат увозниците.

Според порталот „Пари“, податоците што ги добиле од Царинската управа на Македонија покажуваат дека од 376,4 тони сурово масло ( од 10 април до 10 мај годинава), увозот од Србија во периодот од 10 јуни до 10 јули годинава се свел само на 49,8 тони.

Инаку, според Интервентната програма за поддршка во земјоделството за 2024 година, една од мерките е финансиска поддршка за сончоглед предаден во регистрирани капацитети за откуп директно или преку еден откупувач, каде што земјоделските стопанства ќе се поддржат со 5 денари по предаден сончоглед кај регистрирани откупувачи. Враќањето на сончогледот на македонските ниви и Договорното производство започна во 2018 година.

Од Србија увезуваме над 50 отсто од маслото за јадење, Бугарија најавува помали приноси на сончоглед

Македонија увезува масло од сончоглед најмногу од Србија. Лани учеството на нашиот северен сосед во вкупниот увоз на масло изнесувал 51 отсто (21 милиони долари), потоа следуваат Бугарија со учество од 25 отсто, Украина со учество од 22 отсто, Унгарија, Албанија, Грција и БИХ, покажуваат податоците на „Тренд економи“. Во меѓувреме, според бугарските медиуми, поради тешката суша, земјоделците очекуваат слаб принос од сончоглед и пченка речиси низ целата земја.

– Условите се крајно неповолни за производство на сончоглед и пченка. Дури и кога се посеа сончогледот, немаше доволно влага во почвата. И приносите и квалитетот, според нашите прогнози се дека ќе собереме околу 1,6 милиони килограми сончоглед – изјави претседателот на Здружението на производители на растително масло и путер Јани Јанев во студиото на „Бугарија утро“. Според него, сончогледот има содржина на масло од околу 44 отсто, но во моментов добиваат мостри што се 35 отсто. Затоа ќе има корекција на цената, додаде Јанев. И Русија, Украина и Романија се исто така погодени од сушата. И таму ќе има помали приноси. Сепак, јулските прогнози, кои се општи за масла, покажуваат дека светското производство на масла ќе биде 4 милиони. Нема загриженост за поскапувањата како што се случи во 2022 година, тогаш цените беа панични“, потенцираше претседателот Јанев.