Во текот на вчерашниот ден, на пленарната седница во Европскиот парламент во Стразбур, пратениците гласаа за предлогот за недоверба кон Европската комисија на Урсула фон дер Лајен. Ова беше прв таков предлог во последните десет години и дојде во време на сериозни политички тензии во Европската Унија. Иако изгледите дека овој предлог ќе добие потребна двотретинска поддршка беа многу мали и речиси невозможни, ова гласање ја покажа длабоката поделба и незадоволство меѓу европските пратеници. Предлогот за недоверба го поднесе романскиот пратеник Георге Пипереа од десничарската група ЕКР, познат по своите евроскептични ставови.

Поделби и реакции во парламентот

Јасна е поделбата помеѓу групите „патриоти“, вклучувајќи ја австриската ФПО и германската АфД, кои имаат националистички, популистички и екстремно десничарски ставови. Тие го поддржаа предлогот за смена на Комисијата, но нивниот број на пратеници не е доволен за успех, десничарските групи немаат ни 200 од вкупно 721 место. Од друга страна, четири групи од проевропскиот демократски центар, предводени од христијанско-демократите (ЕВП), социјалдемократите (С&Д), либералите и зелените, јасно се противат на овој предлог. Сепак, во нив има внатрешни тензии и неизвесност, особено кај социјалдемократите и зелените, кои се двоумат дали да гласаат против или да останат воздржани. Христијанско-демократската група (ЕВП), со 188 пратеници, одлучно се спротивстави на предлогот, како и две третини од либералните пратеници. Социјалдемократите и зелените покажуваат помала единственост и имаат тенденција кон воздржување.

Политички предизвици и последици

Претседателката Урсула фон дер Лајен во дебатата остро ги осуди обидите на десничарските популисти да го поларизираат европското општество, да ја ослабнат демократијата, да промовираат ревизионизам на историјата и теории на заговор. Овие пораки добија поддршка од главните проевропски групи кои ги бранеа вредностите на Европската Унија и нејзините институции. Од друга страна, десничарските групи ја искористија моменталната политичка криза и несогласувања во ЕУ за да ја истакнат својата агенда. Покрај дебатата за предлогот за недоверба, во следните недели се очекуваат и други важни преговори, како оние за долгорочниот буџет на ЕУ за периодот 2028–2035 година.
Ова ја покажува сложената и кревка состојба во Европскиот парламент. Проевропските групи, кои пред една година ја избраа Фон дер Лајен, сега се во фаза на неизвесност и поделби. По загубата на пратеници на последните избори, политичките коалиции се заострија, а односите меѓу групите се карактеризираат со обвинувања за нечесни и манипулативни тактики. Најостро беше критикуван Манфред Вебер, лидерот на Европската народна партија (ЕВП), кој беше обвинет дека манипулира со гласовите и се координира со десничарските групи за да обезбеди потребно мнозинство за својата политика. Ова предизвикува конфликти и кај социјалдемократите и зелените, кои бараат целосно исклучување на десничарските групи од важните одлуки.

Вебер, од своја страна, нагласува дека во Европскиот парламент не постои строг партиски притисок и дека е неопходно да се одржи можноста за соработка со одредени групи од ЕКР, особено со пратениците од земјите каде владеат партии како таа на Џорџија Мелони. По изборите во 2024 година, демократските групи се соочуваат со намалување на бројот на пратеници, што ги принудува да се прилагодуваат на променлива парламентарна динамика. Според политичарот од ОВП Рајнхолд Лопатка, новите парламентарни мнозинства се резултат на промени во европската политика и признавање на различни интереси, што може да предизвика конфликти и потреба од поголема флексибилност.
Вкупно, ситуацијата во Европскиот парламент покажува повеќе од формална дебата за недоверба. Оваа криза на доверба, поделбите и заострената реторика ја отсликуваат сложеноста на предизвиците со кои се соочува Европската Унија и ја нагласуваат потребата за политичка кохезија и јасни вредности во време на глобални и регионални неизвесности.