Многу луѓе се гордеат со тоа што се добри во проценувањето на карактерот, верувајќи дека лесно можат да препознаат лага. Но, истражувањето од Универзитетот во Британска Колумбија (UBC) сугерира дека откривањето на измама е многу потешко отколку што мислат повеќето луѓе.

Новите откритија од професорката Лиан тен Бринк од Универзитетот во Британска Колумбија покажуваат дека не постои единствено однесување или израз на лицето што сигурно сигнализира кога некој лаже.

Нејзиното најново истражување, објавено во списанието „Закон и човечко однесување“, ги оспорува претпоставките за тоа како се манифестира измамата, особено во ситуации со висок ризик, пишува Несвеик.

Зошто луѓето лажат?

Д-р Габор Мате вели дека никој не се раѓа лажливец и користи личен пример за да ја открие суштината.

Луѓето се лоши во откривањето лаги

„И покрај вообичаената природа на измамата, луѓето се лоши во откривањето лаги. Точноста на откривањето измама кај необучени луѓе се проценува на 54 проценти“, рече Тен Бринк во изјава.

„Но, бидејќи правдата често зависи од нашата способност да откриваме лаги, претходните истражувања се фокусираа на бихејвиоралните знаци за да се обидат да ги откријат.“

Тен Бринк ја преиспита својата студија од 2012 година, која идентификуваше четири специфични бихејвиорални знаци кои, кога се анализираа заедно, се чинеше дека ја предвидуваат вистинитоста со голема точност.

Знаците беа: намален број на зборови, употреба на зборови како „можеби“ или „претпоставувам“, кренати веѓи и насмевка.

Овие фактори беа идентификувани со анализа на телевизиски јавни апели од лица чии роднини исчезнале. Во неколку од тие случаи, луѓето кои ги упатиле емотивните апели подоцна се покажале како одговорни за убиството на исчезнатото лице – што значи дека лажеле за време на нивните апели.

Во новата студија, Тен Бринк тестирала дали истите знаци можат да се користат за идентификување на измама во нови случаи со слични околности.

„Во нашето претходно истражување, ја комбиниравме анализата на говорот со кодирање на лицето и откривме дека знаците како кренати веѓи, насмевка, помалку зборови и понесигурен јазик можат да ја предвидат вистинитоста со точност од 90 проценти“, рече Тен Бринк.

Секој од овие индикатори, додаде таа, произлегува од воспоставената теорија за измама, сугерирајќи дека повеќе сигнали, наместо еден, даваат најдобра шанса за идентификување на лага.

„Високо мотивираните лажговци може да се обидат толку многу да изгледаат убедливо што даваат уште повеќе знаци на измама“, додаде таа. „Кога влоговите се високи, силните емоции може да им го отежнат и криењето или лажирањето на своите чувства.“

Сепак, новата анализа даде мешани резултати. Додека некои сигнали за однесување беа реплицирани, други не беа. На крајот на краиштата, знаците не ја предвидоа измамата со поголема од случајната точност. Резултатите ја истакнуваат сложеноста на откривањето лаги и тешкотијата за примена на конзистентен модел на однесување во сите случаи.

Д-р Саманта Родман Вајтен, клинички психолог, изјави дека човечките тенденции да им веруваат на другите може да објаснат зошто е толку тешко да се забележи измамата.

Довербата е еволутивна работа

„Тоа е еволутивно. Верувањето еден во друг и соработката е начинот на кој преживуваме како вид“, рече д-р Вајтен.

„Адаптивно и здраво е да им веруваме на другите луѓе и да претпоставиме дека не се обидуваат да ни наштетат; тоа ни овозможува да функционираме меѓузависно во врските, семејствата и заедниците.“

Емоционалните последици од тоа што сме фатени во измама може да бидат сериозни, додаде таа.

„Кога некој лаже, тоа е неочекувано и ја предизвикува нашата идеја дека светот е фундаментално добро место“, рече таа. „Затоа, кога ќе се открие лага, таа може да биде толку трауматична.“

„Предавството е неочекувано и може целосно да го промени вашиот поглед на светот, правејќи помалку веројатно да им верувате на другите во иднина.“